Энд сурһмҗлачнриг белднә

Эндр мана орн-нутгин єардвр демографин тґрмўдт єол оньган ґгні, келн-улсин тиим тґсвиг сўл љилмўдт дигті-даратаєар біідл-љирєлд тохраљана. Ірісід болн регионмудт бичкдўд тґрлєні, тедниг ґсклєні болн сурємљллєна тґлі хамгин сін таал тогталєнд єол оньг ґггдљіні.
Тер мет Хальмг ик сурєульд бичкдўдин сурємљлачнриг болн эклц классмудын багшнриг белдлєні тґрмўд цагин некврлі кўціхин кергт 1985-ч љилд эклц сурєуль-эрдмин методикин болн онлын тињкм физикин болн эсвин факультетин ул деер бўрдігдлі. Яєад гихлі эн дацњд академик Эрднин Пўрві сурєульчнрин тґлі эсв дасхлєна дегтрмўд ўўдіљісмн, УДЕ-н технологиг делгрўлљісмн. Терўг хальмг багшнр эклц классмудт ґргнір олзлљала.
Бас тер 1985-1986-ч сурєулин љилд Хальмг ик сурєульд «Эклц классин багш» гидг мергљл секгдв, ґдртін сурдг іњгд 25 оютн орулљ авгдв. Тер тўрўн тињкмин ўўлдврин ашт 1987-ч љилд педагогическ дацњ бўрдігдлі. 2006-ч љиліс авн дацњгин єардачар педагог номин доктор, профессор Зинаида Очировна Кекеева ўўлдљіні.
Дікід бас тер љилд «Эклц сурєулин педагогик болн методик» гидг тињкм тогтагдла. Энд дамшлтта багшр кґдлљіні. Эндр тињкмиг профессор Аркадий Борисович Панькин толєалљана. Сўл љилмўдт энд бає наста билгті номтнр ўўлдљіні.
Энд кесг љилин туршарт орн-нутгт нерті номт, академик, профессор Геннадий Волков этнопедагогикин халхар ик чинрті кґдлмш кўціљісмн. Ода тўўні кесн шинљллтиг бає наста номтнр цааранднь кўціљіні, келн-улсин сурєуль-эрдмиг цааранднь делгрўллєнд академикин ўлдісн зґґр ик чинр зўўљіні.
Ода «Эклц сурєуль-эрдм» болн «Сурєулин ґмнк сурєуль-эрдм» гидг бакалавриатын кґтлвлір тињкм белдвр кељіні. Энд йирин болн заочн эв-арєар сурч болљана. Тер мет магистратурт болн аспирантурт цааранднь мергљлтін болн номин белдврін ґґдлўлљ болљана. Тиим кевір тўрўн болљ мана тањєчд бичкдўдин садмудын тґлі сурємљлачнриг белддг болв, урднь болхла энд талдан регионмудт сурч, мергљлтін ґґдлўлљісмн. «Бидн медрлті, сін сурємљин олн эв-арєиг меддг мергљлтнриг белдљінівидн тиим кевір сурємљлачнр болн баєчуд дурта эрдмін улм ґґдін кемљінд дасх арєта болв, тедні љалвнь ґґдлв, эн кґдлмшиг бидн эндр чигн кўціљінівидн, терўг ґргљўлљінівидн. Тернь чик шиидвр біісмн, мана Хальмг ик сурєульд тањєчин біітхі, талдан регионмудын оютнр сурчана», – гиљ мана харєлтын йовудт педагог номин доктор, Аркадий Панькин келв.
Энд этнопедагогикин шин технологийсин лабораторий ўўлдљіні. «Мана номтнр талдан регионмудын вузмудла нґкцлтні, дамшлтарн хувалцна. Аспирантнрин кўцісн номин шинљллтин тускар соњсхвр кенівидн. Ода деерін докторин 4 болн номин кандидатын 32 диссертац харсгдла», – гиљ мана кўўндврин йовудт профессор ашлљ келв.
Одахн энд бакалаврмуд дипломан харсла. Тедн бас Хальмг ик сурєульд яєљ сурсна тускар тоолвран келв.
Диана Минькова: Би мана тґрскн вуз шўўљ авлав, яєад гихлі би Элстіс холд йовхар седљісн угав. Хальмг ик сурєуль чигн мини гертіс хол биш, тиигірін кесг кўн, кесг баєчуд сурєульд орна. Хальмг ик сурєуль чилісн кўн альд болв чигн кґдлмш олљ авх гиљ би бат ицгті біінів.
Би тааста эрдмірн диплом авлав. Сурєулин ґмнк сурєулин іњг чилілів. Туслњ эн эрдм намаг соньмсулљала, бичкдўдт сурємљ ґглєн ик дааврта болн олнд туста керг мґн. Энд сурсна 4 љилин эргцд соньн кесг керг-ўўлдврт орлцлав, олна кґдлмшин дамшлт хоршаљ авлав.
Мана багшнрт ханлтан ґргхір седлів. Ик сурєулин цуг кґдлічнр маднд сурєулин тґлі сін таал тогтаљала, тедн бас ик туста керг кўцісмн.
Лариса Васькина: Хамгин тўрўнд би мана багшнрт ханлтан ґргљінів. Эдн оютн болєнд оньган ґгчів, маднла медрлірн хувалцљала, кўнд тоотыг эдн амрар, соньнар, кўн болєн дигтієір медљ автха гиљ ціілєљ ґгчілі.
Дґрвн љилдін сурлєн соньн, сін ашта болсмн. Мини иргч кґдлмшт кергті медрл дасч авлав. Хальмг ик сурєульд номин-техникин йилєін сін ул сўўрті, терўг олзлад сурєулян йилєін сіінір сурч болљана. Оютн кўўнд сурх седкл бііхлі, кўцімљтієір ўўлдљ болљана.
Хальмг ик сурєульд ортн гиљ эндр ортн, вузан шўўљ авчах баєчудт келхір седлів. Би чигн энд сурсн љилмўдиг оньдин бўлінір тодлад бііхв.

ЉААХАН Бадм