Өдгә цагт баһчуд селәнә эдл-ахун халхд көдлхәр седхш. Эн учрар ода АПК-д көдлмшч улс күртчәхш. Corteva Agriscience гидг нарт-делкән селәнә эдл-ахун компаня шинҗллтәр, селәнд бәәдг өдгә цагин баһчудас зуг хойрхн процентнь АПК-д көдлхәр бәәнә.

Давсн зун җилин туршарт мана орн-нутгт һашута кесг йовдл учрв, тегәд мана ах үйин улсин җирһлин хаалһ адрута болв. Эдн дәәнә, тууврин, төрскн орн-нутган болн таңһчан босхҗ авлһна күчр-күндиг даасн улс болҗана. Мана таңһчд тууврин 13 җилин зовлңгиг эс үзсн өрк-бүл уга, тегәд чигн дорас өсч йовх баһ үй тууҗан медх зөвтә гиҗ сангдна. Терүнә төлә бидн аав-ээҗнриннь тодлврмуд тодлҗ авх зөвтәвидн. Залу улс дәәнә һалд орҗ төрскн һазр-усан немшнрәс харсҗ йовсн цагт арднь үлдсн медәтнр, күүкд улс болн бичкдүд цааҗла харһсмн.

Санлын болн һашудлһна өдр өөрдх дутм нанд дару-дарунь 1943-ч җилин бар сарин 28 тодлгдна. Тиигхд би 6-та биләв, Эрнст дү көвүн 1,5 наста бәәсмн һурвн долан хонгин туршт яһҗ муулян эдләд, даарад, өлсәд, зовад һал тергнд йовсна тускар келшгов, юңгад гихлә энүнә тускар цугтан меднә.

Бар сарин 28 – Хальмгин тууҗд учрсн һашута, харалта өдр болҗ тохрв. Хальмг Таңһчиг буйсаҗ, цуг хальмгудыг орн-нутгаснь киитн һазрур күчәр нүүлһснь Сталинә йосна һарһсн һашута йовдл мөн. Күүнә һазрт туссн болвчн, мана аав-ээҗнр, эк-эцкнр уул заң-бәрцән, авъясан геесн уга. Күнд-күчр бәәдлд тусв чигн, тууврт йовх хальмгуд чидлән әврллго көдлв, кесгнь әмнәсн хаһцв. Далн нәәмн җил давсн болв чигн, тер харалта җилмүд ода күртл хальмгудын тодлврас һархш.

Хальмг улсин тууҗин оюни сойлд үлгүр-үзмҗ болсн, ач-иктә нер алдршсн улс олн бәәдг мөн. Гүн ухаһарн, нәрн билгәрн, эрдмәрн ончрад, олна чееҗд батрад, олнд бахмҗ-омг болҗ, нарт- делкән тууҗд бат орман олад, хальмг улсин нернь туурлад йовснь негнь – Анатолий Шалхакович Кичиков мөн.

Нарт-делкән амн урн үгин номд аһу ик тәвцән орулҗ, хальмг улсин алтн зөөрин, алдр «Җаңһрин» чинринь медүлҗ, нерән мөңкрүлсн номт – Анатолий Шалхакович Кичиков мөн. Амн урн үгин сувсн, алдр «Җаңһрин» бөлгүдиг арвад җилмүдин туршарт нәрлһ кевәр шинҗлҗ, учр-утхинь ачур кевәр илдкҗ, түрүн болҗ нуувчинь тәәлсн номт Кичгә Төлә болҗана.

Шидр мана таңһчур тоодг шову харслһна Нарт-делкән саңгин мергҗлтнр ирв. Саңгин элчнрин тоолврар, көдә һазрт бәәршлдг тоодг шовунд мана таңһчд сән таал бәәнә.

Орс утх-зокъялын делгрлтд зөвтә ик тәвцән орулсн, кесг үйин бичәчнрин төлҗлтд ик нилчән күргсн Николай Алексеевич Некрасовин 200 җилин өөн эн җил темдглгдҗәнә. А.Амр-Санана нертә Келн-улсин дегтрин саңгин көдләчнр эн өөнд белдәд, тәвн җил хооран «Хальмг үнн» газетд ямаран материалмуд барлгдсинь эврәннь көрңгәсн олв. Таңһчин газетд 1971-ч җилин бар сарин 10-д бүкл ик халх барлгдсинь медхд өдгә цага умшачнрт соньн болх гиҗ сангдна.
Н.А. Некрасовин 150-ч өөниг угтад, «Хальмг үнн» газетд бүкл халх барлгдҗ. Терүнд Җимбин Андрейин болн Саңһҗин Босян илдклмүд барлгдсиг үзҗ болхмн. Тәвн җил хооран газетд барлгдсиг умшхд йир соньн.

2021-ч җилд Намка Долдушевич Кичиковин 120 җилин өөн болҗана. Намкан нериг таңһчд цугтан меддг бәәсмн. Төвдин эмнүлин эв-арһиг дасҗ авсн билгтә медлгч туслсн, гемәс гетлгҗ авсн, эрүл-мендин хаалһд орулсн әмтнә то йир ик.

Кезәңк хальмг келн өдгә цагин хальмг келнәс үгмүдәрн, келц үгәрн, цецн үгәрн, үлгүрәрн чигн үлү байн бәәсн мөн. Мана өвкнр «Җаңһриг» үүдәсн улс болад, келндән хурц-мергн, келсн үгәрн күүнә седкл авлхас биш, нүд көкртлнь келдг бәәҗ. Ода нег иим үгин цәәлһвр бичәд өгсв.