Күн болһн бичкнәсн авн өрк-бүлд сурһмҗ авч, эк-эцкин зааврар өлзәтә сән үрн болҗ өсдг. Кемр эк-эцкнь чик хәләцтә болн авг-бәрцтә, һартан өөтә, әмтнлә тевчңгү болн өр-өвч седклтә болхла, күүкднь чигн тиим болҗ өсхнь лавта. Юңгад гихлә бичкдүд хамгин түрүнд эк-эцкәсн үлгүр авдг. Яшкулин районд бәәдг Александр Боушович болн Цаһан Аркадьевна Лиджиевихн дөрвн үртә эк-эцк болна, эдн отг-әәмгтән күндтә улст тоолдгна. Эк-эцкнь һартан өөтә, бәрсән кедг, хальмг улсин авъясар кен ахан күндлҗ, кен бичкнән өкәрлҗ бәәдг улс болна.

Келн-улс болһн эврә амн үгин зөөртә. Ямаран болв чигн келн-улсин амн үгин зөөрин янзс олн зүсн болдг. Мана өөрд-хальмг амн үгин зөөр бас йир байн. Нег үлү туульс, эдниг Алта уулын нутг-нурһнд әмдрҗ бәәсн олн-əмтн зун җилмүдин туршарт үүдəҗ йовсмн, үйнр болһн эн урн үгиг улм-улм ясад сəəхрүлəд йовсмн. Аң-адусна туск туульс əмтə-киитə юмсар дамҗулад күүнə му авъяс, дуту-дунд шалһна, сəн тоотынь магтна. Аңгуд күн кевтə күүнднə, нег-негндəн сүв-селвг өгнə, ухан-санаһарн хувалцна. Зәрм туульс талдан келн-улсин туульсла залһлдата болна. Эндр Шинҗәнд бичҗ авсн “Меклә дүрстә күүкн” гидг нег өөрдин туулиг тана оньгт тусхаҗанавидн. Эн туулиг Ховг-Сәәр һазра Цаһан-Көл селәнә Ха.Төр-Тогтхас 1990-ч җилд ноха сард На.Буува номт бичүлҗ авад, «Хан Теңгр» гидг седкүлд барлҗ һарһсмн.

«Җилин сән гисн өрк-бүл» Цугәрәсән марһана региональн девсңд «Баахн өрк-бүл» номинацд Үстин района Цаһан Амнд бәәдг Кегдышевихн диилвр бәрв. Герин эзн Эрнцн – малын эмч, Саглр авальнь талын келнә багшар Цаһан Амн селәнә 2-ч тойгта дунд сурһульд көдлнә. Эдн Иляна болн Алтн күүкн-көвү асрҗадг баахн эк-эцк болна. Баһчуд арвн җил хооран таньлдад, нег-негнәннь седкл медҗ өрк-бүлән өндәлһсмн. Эн җилмүдин эргцд эдн дурна залян хадһлҗ, хойр эңкр үрндән чик сурһмҗ өгч ни-негн бәәнә.

Мөчн сарин 7-8-д Москван үндсни Герт «Әрәсән олн өңг» нертә фестивалин йовудт «Хальмг Таңһчин Өдрмүд» давулгдв. Җил болһн Москван үндсни Герин седвәрәр тиим керг-үүлдвр болна. Тер мет Әрәсәд бәәдг олн келн-улсин элчнр эврә һәәхүл, номин «төгрг ширә» бүрдәҗ, билг-эрдмләрн таньлдулна. Эн җил мана хальмг улс эврә таңһчин тускар тиим кевәр олнд медүлҗәнә.

Әрәсән Радио каналын «Разное время» гидг соңсхврт Хальмгин радион седкүлч Виктория Мендгалиева орлцад, 110-ч онц хальмг мөрн дивизин залу-зөргин үүлдврт нерәдсн керг-үүлдврин тускар келҗ өгв. Алдр Диилврин 77 җилә өөниг темдгләд, баһчуд мөр унад, Баһ Дөрвд селәнәс Элстүр ирәд, энд мөр урлдана спортивн марһанд орлцсна тускар Әрәсән соңсачнр медҗ авв.

Сүл җилмүдт мана орн-нутгт ах үйин улст, олн үртә өрк-бүлмүдт дөң күрглһнә, теднә социальн тетквр яслһна төрмүдт ик оньг өггдҗәнә. Нег үлү җирһлин күнд таалд туссн, һанцарн бәәдг улст килмҗ тусхагдҗ, ямр нег төринь хаһлхд дөң-тус күргнә. Шидр бидн Ик Буурла района әмтнә социальн теткврин комплексн төвд (КЦСОН) одад, эднә өдр-бүрин йовудар соньмсвидн.

Зун эклхиг бидн цуһар күләнәвидн. Бичкдүд болхла нег үлү амрлһна зуни кемиг сергмҗтәһәр давулхин тускар ухална. Сурһулин җил төгсәд, амрлһна кем эклсн зуни түрүн сарин 1-д бичкдүдиг харслһна нарт-делкән Өдр темдглнә. Тегәд күүкд-көвүдт эннь хойр дам байрта болн өргмҗтә өдр болна. Эн сән өдриг 1949-ч җилд Париж балһснд болсн нарт-делкән күүкд улсин демократическ федерацин шиидврәр зарлад, түрүн болҗ 1950-ч җилд темдглв.
Бичкдүд

Удл уга зуни цаг эклх, кўўкд-кґвўд сурєулин эс гиљ района, талдан региона, Хар тењгсин кґвід бііршлдг лагерьмўдт одх. Хальмг Тањєчин Толєач, залвр, министерствс болн ведомствс эн туст кесг керг-ўўлдвр кўціљіні, яєад гихлі амрлєна кемд бичкдўдин эрўл-мендинь батруллєн ик чинр зўўљіні. Давсн љилд сурєульчнр сіінір амрч чадсн уга, яєад гихлі тўгдг геміс кґлті хґрлєні кесг ўўлдвр кўцігдлі, тер кемлі іімшгті кесг тоот біісмн.

«Җаңһр» нертә наадһасин таңһчин театрин ах режиссер Алексей Сарангов театр секгдснәс авн шунмһа кевәр үүлдҗәнә. Энүнә кеҗәх тоотыг шинҗләд хәләхлә, олн керг күцәхд эн көвүн кезә цаг олдг болхмб гисн тоолвр орна.

Одахн Элстд «2022 җилин сән гисн өрк-бүл» гидг Цугәрәсән марһана региональн девсңд диилвр бәрсн өрк-бүлмүдиг йөрәв. Байрин керг-үүлдврт Хальмг Таңһчин правительствин Ахлачин дарук Ивана Светлана, таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) депутат, «Негдсн Әрәсә» партин «Бат өрк-бүл» гидг төсвин региональн зүүцүләч Бадм-Хаалһин Ольга, таңһчин социальн делгрлтин, күч-көлснә болн көдлмшәр тетклһнә министр Өлзәтин Марина болн жюрин гешүд орлцад, өрк-бүлмүдиг диилвр бәрснләнь йөрәҗ белг бәрүлҗ өгв. Келхд, региональн марһанд ямр нег номинацд диилвр бәрсн өрк-бүл 50 миңһн арслңга сертификатар ачлгдв. Гран-при шүүсн өрк-бүлд немр 100 миңһн арслң өггдв.