Хальмг Таңһчин селәнә эдл-ахун министрин үүл дааҗадг Гаван Тимур шаңһа бүрдәцсин һардачнрла селвлцә давулв. Одахн кесн сүл һурвн җилин ашар селәнә эдл-ахун шаңһа бүрдәцсин олз-орунь 350 сай арслң тогтав. Өдгә цагт энд 500 һар күн көдлнә, тедн дунд үкрчнр, хөөчнр, механизатормуд, зоотехникүд, агрономчнр мөн. Өдр болһн эдн цуһар таңһчин АПК-н халхин делгрлтд тәвцән орулҗ йовна.

Иим нертә марһан Элст балһснд болсмн. Марһана ашнь Бурхн Багшин Алтн сүмд диглгдв. Терүнд 80 һар бичкдүд орлцв. Хотл балһсна бичкдүдин 30 бүрдәцст сурһмҗ авчадг күүкд болн көвүд төрскн келән ямр кевәр меддгән үзүлв. Тавта-зурһата бичкдүдин медрлнь болн эрдмнь цуг халхасн үнлгдв.
Элст балһсна һардврин сурһуль-эрдмин заллт болн Хальмгин төв хурл эн марһаг бүрдәнә. Келн-улсин урн үгин зөөриг, шүлгүдиг сәәнәр меддгән бичкдүд үзүлв. Ахр нааднд орлцснь чигн зөвәр соньн болв.

Шидр, мөрн сарин 12-т, «Әрәсә» гидг Келн-улсин төсвд «Сурһуль-эрдмин нүүрләчнр» гидг Цугәрәсән төсвин тавдгч кем эклв. Эн төсвд орн-нутгин сурһуль-эрдмин халхин делгрлтд тәвцән орулх саната багшнр, оютнр, сурһулин бүрдәцсин һардачнр орлцҗ чадҗана. Эн төсв «Әрәсә – кесг эв-арһин нутг» «Баһчуд болн бичкдүд» гидг келн-улсин төсвсин йовудт президентск төсвин халхар күцәгднә.

Төрскән харсгч дәәнә җилмүдт Хальмгин һазрт чигн дәәлдән болҗасмн. Хәәврин багмудт орлцачнр дәәлдән болҗасн ормст һазр малтад, хорсн дәәчнрин цогциг олҗ авчана. Седвәртә баһчудын эн көдлмш һаза дуларсн цагт кегднә. Эн җилин хаврар хәәврин багд орлцачнр дааврта эн үүлдврин түрүн девсңгинь күцәҗ йовна. Советск салдсин цогциг эдн малтҗ, һарһҗ авв.

Эндр дотр-дундын кергүдин министерствин медлд бәәдг бүрдәцст көдлсн ветеранмуд сән өдрән темдглҗәнә. Полицин әңгүдт олн җилдән даавртаһар, седклән тәвҗ көдлсн улсиг эн өдр темдглҗ йөрәдг авъяста. Полицин ветеранмудын сән өдрлә ирлцҗ, ведомствд олн җилдән үнн-чик седклтәһәр көдлсн улсин тускар газетин халхст даңгин бичнәвидн.

Эн өдрмүдт мана таңһчд ахнр-дүүнр болҗадг Бурять Республикәс болн Забайкальск крайәс төрскн келнә болн утх-зокъялын багшнр ирсн бәәнә. Ут тоодан 30 багш мана таңһчур ирәд, долан хонгин туршарт төрскн кел хадһллһна болн даслһна туст дамшлтарн хувалцҗана. Шидр хол һазрас ирсн гиичнр Кичгә Төлән нертә Хальмг Келн-улсин болн Зая-Пандитан нертә этносойлын хойр гимназьд, Элст балһсна 12-ч тойгта дунд сурһульд одад, бәәрн багшнрин кичәлмүд хәләсн деерән бийснь бас дамшлтарн хувалцв.

Шидр Х.Б.Кануковин нертә багшнрин колледжин улд гемтә-шалтгта улсин төлә көдлмшч ормсин яарм болв. Терүг Хальмг Таңһчин социальн делгрлтин, күч-көлснә болн көдлмшәр тетклһнә министерств Элст балһсна әмтиг көдлмшәр тетклһнә цергллтлә хамдан «Абилимпикс» регональн марһана медлд бүрдәв. Колледжин һардач Җамбинә Татьяна болн Элст балһсна әмтиг көдлмшәр тетклһнә цергллтин һардач Сумьяна Бэлла керг-үүлдврт орлцачнрт күцәмҗ дурдҗ, тааста көдлмш олҗ авхиг дурдв.

Сүл җилмүдт кесн то-дигәр, мана таңһчд олн үртә өрк-бүлмүдин то өсәд йовхнь байрта йовдл, гиҗ темдглх кергтә. Ахнр-дүүнр өсәд-босад, сурһульта болад, кен-негән дөңнҗ, җирһлиннь туршарт нег-негндән нөкд болна. Целинн района Хар Булгт бәәдг Чабановихнә баахн өрк-бүлиг нег һазра улс сәәнәр меднә. Хоңһр Иванович болн Саглр Николаевна Чабановихн 2005 җилд өрк-бүлән өндәлһв, ода эдн алтн болсн дөрвн күүкән өскчәнә (зургт).

Шидр Әрәсән Федерацин Хүүвд Әрәсән баһчудын керг-төрин агентствин һардач Григорий Гуровла харһлт болв. Харһлтыг социальн төрмүдин комитетин ахлач Елена Перминова һардҗ давулв.

Бемб өдрлә Целинн района Троицкое селәнд байрта хойр йовдл болв. Негдвәр, тенд «Балһснд сән кец-таал тогталһн» көтлврин йовудт тосхгдсн амрлһна шин парк секгдв. Хойрдвар болхла, Чувашин Республик бүрдәсн «Өрк-бүлин урһа модн» нертә экологическ керг-үүлдврин йовудт паркд хар модд суулһгдв.
Алдр Диилврин 80 җилин өөнлә болн орн-нутгт зарлгдсн Төрскән харсачин җиллә ирлцүләд, эн керг бүрдәгдсн болдг. Олна кергт Төрскән харсгч Алдр дәәнә ветеран Петр Леонтьев орлцв. Тер мет Чувашин Республикин делегац бас ирсн билә. Чувашин Республикин Олна Палатын ахлачин дарук Алексей Автономов, йиртмҗин көрңгин болн экологин министерствин медлд бәәдг олна хүүвин ахлач Александр Соловьев, «Өрк-бүлин урһа модн» төсвин зүүцүләч Анна Евграфова делегацин ханьд орв.