Хальмг хувцна өдр таңһчд темдглгдх гисн зәңг әмтн дунд ик тааслт олв. Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын депутатнр «Хальмг Таңһчд байрин болн санлын өдрмүдин туск» гидг заканд немр орулад, «Хальмг келн-улсин хувцна өдр» гидг байр тогтаҗахин туск шиидвр эн җилин моһа сард батлҗ авгдла.

Әрәсән медиа-аһуд шин көтлвр һарч ирв. «Национальность.ru» гиҗ тер нерәдгднә. Шин көтлврин түрүн һарцд Хальмг Таңһчин тускар келгдв.

Күч-көлснә ветеран Лидия Нохаевна Манджиеван бичкндк цагнь Сиврт давсмн. Тенд сурһульд эклҗ орад, тууврин цагин күнд тоотыг дааҗ һарсмн. Умшачнрин оньгт эн күүкд күүнә тодлвриг тусхаҗанавидн.

Увшин Вячеслав мана таңһчд темдгтә седкүлч мөн. Эн кесг җилдән «Хальмг үннд» болн талдан газетмудт көдлҗ йовла. Сүл җилмүдт бичәчин халхар нерән дуудулҗана. Энүнә эцкнь Увшин Нәдвд Төрскән харсгч Алдр дәәнә ветеран, хальмг авъяс, заң-заңшал үлү сәәнәр меддг, йста келмрч күн бәәсмн. Вячеслав Надвидович хальмг-орс хойр келәр барлгдсн зурһaн романа болн түүкин түүрвәч. Келхд, бичәч үүдәврмүдән бийнь орчулна. Эннь амр биш көдлмш, юңгад гихлә Көглтин Даван келсәр, эврә бичсән орчулна гисн хойр дам күнд көдлмш. Болв тиим болв чигн Увшин Вячеслав билгтә орчулачар бийән үзүлҗәнә. Шидр Вячеслав Надвидович «Простор» хасг журналд «Несломленный» гидг нертә түүкән барлсмн.

Өдгә цагт, мини тоолврар, хальмгуд үрн-садндан нурһлҗдан әдл болн темдгтә нерд өгцхәнә. Тедн дунд залу улсин нерд ямарамб гихлә Баатр, Байр, Бадм, Бата, Һәрә, Җаңһр, Лиҗ, Натр, Савр, Санл, Үлмҗ, Хоңһр, Эрднь болн нань чигн. Заасн нерд сән, эн туст би зүткхәр бәәхшв. Болв ода улан залатнрин кесг сәәхн нерд мартгдҗана. Бичкндән би хальмг ховр нертә залу чигн күүкд улс чигн меддг биләв. Ташр ода санад бәәхнь, тедн ховр нертә бәәсн деерән йир соньн улс бәәсмн. Ода би тер улсин тускар келҗ өгхәр бәәнәв.

Һаха сарин 3-д соньн концерт болхмн. Шорван Феликс үүрмүдтәһән билг-эрдмән үзүлх гисн зәңг пард гиһәд тер дарунь тарв. Офисмудт, автобусмудт, әмтн олар хурсн һазрт, герин өөр суух олн көгшдүд дунд Феликсин концерт болҗана гиһәд, нег-негндән зәңгләд, альд кезә болхинь медәд авчкв. Концерт болхин туск зарта цаасн энд-тенд өлгәд уга бәәтл әмтн тиигәд шуугад-ниргәд, дурта артистын билг-эрдмиг хәләхдән белн болв.

Эн җил П.Жемчуевин нертә таңһчин эмнлһн 120 җилин өөнән темдглҗәнә. Эмнлһнә бүрдәцин төлә энтн ончта болн темдгтә өөн, юңгад гихлә эн җилмүдин эргцд энд шин әңгүд секгдв, материальн-техническ ул батрв, эмчнр өдгә цага эв-арһс олзлҗ әмтнд сән чинртә туслмҗ күргҗ олн зүсн гемәс гетлнә. Эмнлһнә әңг болһн цагин некврлә ирлцҗ делгрәд, батрад, таңһчин эмнлһнә үүлдврт тәвцән орулҗана. Хирургическ әңг таңһчин эмнлһнә делгрлтин тууҗд онц орман эзлнә.

Ах үйин улсин җирһлин хаалһ адрута бәәсиг бидн сәәнәр меднәвидн. Эдн аврлт уга дәәнә болн тууврин күчр зовлңгиг дааҗ, төрскн һазриннь босхмҗд чидлән агсҗ көдлсн улс болна. Томата күн түрү үзхләрн төлҗдг гидг хальмг үлгүр бәәнә, тегәд мана аав-ээҗнр кедү зовлң дааҗ һарсн бийнь цаһан седклтә, бәәсәрн байн, сәәнинь өргәд, мууһинь дарад бәәдг авъяста. Мана нег һазра медәт Ираида Кекеевна Загерликова мел тиим күн болна. Ноха сарин 1-д ээҗ 90 җилин ончта өөнән темдглхмн. Ираида Кекеевна отг-әәмгтән тоомсрта болн ачта күн болна, энүг ик-баһ уга күндлнә.

Җил болһн ноха сарин 4-5-д Моңһл Улсин Увс әәмгин Түргн сумна «Онцын тасрха» зуульчллһна базын улд “Ойрад Түмэн” гидг үндсни байр наадм давулгдна. “Ойрад Түмэн” гисн эрин һурвн наадмас (мөрнә урлдан, нум-сум харвһн болн бөк бәрлдән), билг-эрдмин нааднас тогтна. Эн байр-наадмиг 2013 җилд арһлач Жалав Батсүк экләд бүрдәсмн. Жил ирвәс эн байр-наадм өсәд өргҗәд бәәҗ, 2018-ч җилд түрүн болҗ Хальмг Таңһчд давулгдсн билә.

Шидр Элстд «Өөрднр» театрт «MAN» тамһта автобус, Ик Буурла болн Хар Һазра райодын сурһуль-эрдмин 10 бүрдәцд ус цеврлдг болн экологическ төсвин төлә шишлң кергсл хулдҗ авлһна сертификатмуд бәрүлҗ өглһнә керг-үүлдвр болв. Эн йовдлыг «КТК-Р» АО бүрдәсн болдг.