Баатрмудын нердиг мөңкрүлхәр

12-10-2021, 14:49 | Общество

Төрскән харсгч Алдр дән төгсәд, 80 җил давв. Болв ик аюл болсн дәәнә шав ода күртл эдгәд уга. Тиигхд мана орн-нутгин болн талдан нутгудын чигн әмтн үзсн, давҗ һарсн зовлң мартгдад уга. Сүл салдсиг оршатл дән төгсшго, гиҗ келсн үгмүд бәәнә. Дәәнә һалд үклән олсн олн дәәчнрин нердиг илдклһәр, теднә залу-зөрмг йовдлыг олнд медүлҗ, бумбст хүврәҗ, санлын самбрт болн дегтрмүдт оруллһар дән болсн һазрт хәәвр кеҗәх Хальмгин отрядт орлцачнр ик көдлмш кеҗәнә.

Командир Игорь Кравчукин келсәр, хәәврин отрядт ордг әмтн теегт дән давҗ һарсн һазрт малтврин көдлмш кеһәд, тер әәмшгтә цагин зер-зевиг, цергчнрин цогциг, теднәс үлдсн хувц-хунриг болн нань чигн тоотыг олҗ авна. Терүгән хөөннь архивд көдләд, тер олдсн салдсмудын медальонд, эс гиҗ бәрмт цаас хәләсн хѳѳн хәәвр кеһәд, альк цергә әңгд тедн церглҗ йовсинь, эн һазрт ямаран дәәлдән болсинь йилһҗ медҗ авна. Салдсмуд альдас цергт авгдсинь медҗ авад, элгн-саднднь зәңглнә.
Хальмгин хәәврин отряд эклҗ үүлдснәс авн 30 җил болҗана. Эн өөнлә ирлцүлҗ, хәәврин отрядт орлцачнр Хулхтын эргнд бәәдг ах-дүүһин үкәрин өөр салдсмудын нердтә бичгдсн дарани самбр углҗ тәвв. Ода хәәврин отряд Хальмгин теңгрт дәәлдҗ йовсн нисәчнрин нердиг илдклһнә көдлмш кеҗәнә.
1942-ч җилд Хулхтын эргнд күчтә дәәлдән болҗасиг 5.0 толһан өөр олдсн дәәнә зер-зев, нань чигн тоот медүлв. Энд гвардин лейтенант Иван Забуровин цергә әңг баатр-зөрмгәр дәәлдсмн. Энүнә взвод цергә даалһвр авад, хортнла харһх бәәрнүр адһсмн. Зуг теңгрин бәәдл сольгдад, эдн заагдсн һазрас невчк талдан бәәрнүр һарч ирҗ. Мана церг болн хортна церг чигн тиим йовдл учрх, гиҗ медҗәсн уга. Мана цергчнр бәәсн чидлән, зөрмгән агсад, хортна дәврлтиг зогсаҗ чадсмн. Цуг энүнә тускар хәәврин отрядт орлцачнр архивд кесг материал шинҗләд, цергчнрәс үлдсн бәрмт цаасар ул кеһәд, олн җилә хәәврин хөөн медҗ авсмн.
Игорь Кравчукин тодлврар, урднь нааран дәәнә цаган тодлҗ ирдг бәәсн ветеранмуд лейтенант Забуровин баатр үүлдврин тускар келҗ өгәд, зөргтә офицерин дәәлдәнд әмән өгсн һазриг олсн болхла сән билә, гиҗ келдг бәәсмн. Салдсмудын цогцнь 1990-ч җилмүдт олдсн билә. Терүнә хөөн хәәврин болн шинҗллтин ик көдлмш кеһәд, архивд көдләд, хәәврин отрядт орлцачнр лейтенант Забуровин цергчнр мел эн һазрт, 5.0 толһан өөр аврлт уга күчтә дәәлдәнд орсинь медҗ авв. Давсн җилд тер толһан өөр гвардин лейтенант Иван Забуровд бумб тәвгдсмн.
Эн җил тер бәәрнд санлын харһлт болв. Хальмгин хәәврин отрядын орлцачнрас нань терүнд, талдан улс, тер тоод түрүн болҗ немшнрин халхас энд дәәлдҗ йовсн немшин көвүн Ханс Кудис, ирсмн. Эн күн немшин һазрт әмән өгсн әмтнә оршаврмудыг харҗ хәләдг бүрдәцин ханьд үүлднә. Әрәсән-немш форумин кемҗәнд эн залһлда бүрдәҗ, Ханс Кудис Хальмгт ирәд, Хулхтд санлын үүлдврт орлцв.
Цагтан Җирһлин Худг гиҗ нерәддг hазрин өөр эн керг-үүлдвр төгсв. Эн һазрт эннь тиигхд усна һанцхн теҗәл өгдг бәәрн бәәсмн. Худгас ус авхар хойр халхин цергчнр ирсн цагла халдан төгсдг бәәсмн. Өдгә цага әмтн дәәнә цагиг тодлулгч эн худгиг Иньгллтин Худг гиҗ нерәднә. Делкән хойрдгч дәәнд орлцсн Улсин үйнрнь энд харһҗ, өвкнрән тодлна. Хальмгин хәәврин отрядмудын Ассоциацин ахлач Дмитрий Халхиновин келсәр, дәәнә цагт советин цергчнр әмән әрвллго дәәлдсн 5.0 толһан өөр цуглрсн әмтн «Эвин бәәдлд бәәхмн. Дән дәкҗ бичә үзгдтхә» – гиҗ нег итклтә бәәхинь темдглв.
Хальмгин хәәврин отрядмуд үүлдврән цааранднь делгрүлҗәнә. Дәәнәс хәрҗ эс ирсн салдсмудын нердиг мөңкрүллһнд эдн эврә үүлдврән нерәдҗәнә. Төрскән харссн баатрмудын нердиг мөңкрүлхәр эдн цаган болн медрлән әрвлҗәхш.

ҖИРҺЛИН Кермн

Видео