Дууна дөңгəр цуг улсиг хамцулхар

20-04-2023, 14:00 | Общество


Хальмг көгҗмч Уджан Борисин (зургт) нерн таңһчд темдгтə. Көгҗмин ах сурһуль төгсəсн эн күн эврə эрдмəн тасрхан уга ясрулад, олн улсиг көгҗмин үүлдврт орулхар шунҗ йовна. «Зултрһн» гидг ансамбль бүрдəһəд, сəн мергҗлттə эн эрдмч хальмг дууг тасрхан уга өргҗүлəд йовна.

Шидр эн көгҗмч эврə дуучнртаһан хамдан шин төсв эклснə тускар зəңглв. «Бидн – хамдан» («Мы вместе» ) гидг төсвиг эклəд, цуг таңһчар терүг кех седкл зүүсмн.
Элстд түрүн тиим харһлт болв. «Родина» кинотеатрт зөвəр олн күн цуглрҗ ирв. Борис Николаевич Уджаев əмтиг тосч авад, төсвин чинрин тускар келҗ өгв. Амр биш эн цагт хамдан негдəд, дууһан дуулад, күнд тоотыг дааҗ һархмн гиҗ төсвин һардач цуглрсн улсиг урмдулв. «Бидн – хамдан, хальмгуд – уралан» гидг дуудвриг давтулҗ келəд, төсвин учр-утхиг Борис Николаевич медүлв.
Түрүн өдр энд цуглрсн улс «Домбрчин ду» дасв.
Үгин барлад белдəд, цугтад түгəҗ өггдв. Əмтн Борис Николаевичин һардврт дууг дасад, 20 минут давсна хөөн цугтан үгинь болн айсинь негдүлəд, ду ханяр дуулв. Эн эврə цагтан таңһчд нер һарч йовсн домбрч Эльза Очир-Араевна Каруева бичсн билə. Билгтə эн күүкд күн Сиврин хөөн Цаһан-Амнд домбрчнрин түрүн ансамбль бүрдəсн билə. Урднь хальмг бүл болһнд домбр бəəсмн. Өвкнрин сəəхн авъясиг Эльза Очр-Араевна селəндəн, райондан батлад, таңһчд нер һарч, олн зүсн марһанд оркестртаһан орлцҗ йовсмн.
Тиигəд эн асхн хальмг улсин көгҗмин зевсгин туск дун дасгдв. Селəдəр бəəсн олн билгтнр һарад мартгдсн дууг сергəхд эн төсв дөңг болхмн гиҗ Борис Николаевич келнə.
Хальмг дууна тускар, дууна тууҗин болн ду дуулҗ нер һарч йовсн дуучнрин тускар номт цəəлһвр өгв.
Цаһан Амнд үүлддг «Булг» улсин ансамбльд олн җил орлцҗ йовх билгтə медəтнр Светлана Александровна Когаева болн Сумьян Павлович Леджанов эн харһлтд орлцҗ , əмтнд ик сергмҗ үүдəв. Бичкнəсн авн ду дуулҗ йовсн Светлана насни турштан чигн дурта заңган хайсн уга. «Дун уга – җирһл уга», – гиҗ эн инəнə. Баһ цагтан сурчахдан Сиврт Канск балһснд эн күүкн үкр сарин 7-д болдг байрин өдрт Ленинə туск хальмг ду дуулсн бəəҗ. Тер цагт дуулснасн нег бадгинь тодлҗ дуулад, билгтə медəт цуглрсн улсиг икəр өврүлəв.
Сумьян болхла, кезəнк авъясар бийиннь тускар келхлəрн эцкин болн экин тохмиг заав. Ямаран сəн заң – кенəхнə күн əмтнə нүднд һарч билгəн үзүлҗəхинь медхд йир тааста болв. «Җаңһр» меддг, терүнə бөлгүдиг яһҗ дассна тускар Сумьян келснь, зəрм үгмүдин цəəлһвр өгснь йир соньн болв.
Хойрдгч өдртнь эн төсвд орлцачнр Увшин Ивана «Цаһалһн» гидг ду дасв. Хальмг көгҗмчнрин туск цəəлһвриг Келн-улсин дегтрин саңгин əңгин һардач Лариса Бадышева цуглрсн улст келҗ өгв.
Поштаровихнə өрк-бүл эврəннь билг-эрдмəн үзүлв. Тиигəд зурһан хонгин туршарт хальмг дуунла өөрхн таньлдлһна үүлдвр күцəгдв. Цааранднь төсв ямаран делгрлт авхнь девсң-девсңгəр бичгдхмн. Девсң болһнд эврə дуд дуулгдхмн. Диилврин дуд, Төрскнə болн Əрəсəн туск дуд болн аш сүүлднь өдгə цага дуд дуулҗ эн үүлдвр күцəгдхмн.
Зурһан өдр Элстд иим керг-үүлдвр күцəһəд, «Бидн – хамдан» гидг төсвин бүрдəһəчнр, хальмгин көгҗмчнрин болн оларн дуулдг Цугəрəсəн ниицəнə хальмг əңг, таңһчар йовҗ, эн кергиг цааранднь йовулх саната.
Моһа сард Ростовск мүҗсин, Ставропольск крайин, Дагестан Республикин əмтнлə харһҗ, Б. Уджаев дууна эн марафонд эдниг орлцулх саната. Мөчн сарас авн Өмн үзгин болн Ар Кавказин федеральн округудын һазрар йовҗ, бүрдəһəчнр хамдан дуулхар зуралв. Цааранднь Əрəсəн Төв, Иҗлин көвəн, Ар-Деед үзгин, Уральск болн нань чигн округудын əмтиг эн үүлдвртəн орулхар шунҗана. Одсн һазр болһнднь сойлын көдлəчнр, эврə сəн дурар үүлдҗəдг артистнр эн седвəриг дөңнҗəнə. Элстд ирҗ, билгəн үзүлх болҗ зөвшəлəн өгсн бəəнə. Зуг бүрдəмҗин болн нань чигн төрмүд хаһллһнд йосна халхин дөң кергтə болҗана. Үлгүрнь, хол һазрас ирҗ йовх əмтиг хонулх, хотар теткх, нань чигн тоот кергтə болҗана. Хамцу концертəс телемост кеҗ, орлцҗах цуг регионмудыг залһх седвəр үүдҗəнə. Цуг терүгинь ухалҗ, дөң болх əмтиг хəəх кергтə болҗана. Талдан һазрас ирх коллективсин концертсиг хойр-һурвн районд үзүлх седкл бəəнə. Альднь болв чигн, тер дотр регионмудын Олна палатд, «Негдсн Əрəсə» партин бəəрн бүрдəцс иим фестиваль кех төсвиг дөңнҗəнə.
Ода деерəн таңһчин хотл балһснд Борис Николаевич нөкднртəһəн дууна белдврəн цааранднь кеҗəнə. «Алдр Диилврин дун» гисн дуудврта хойрдгч девсңд орлцачнр дəəнə цага олн ду дасад, Диилврин өдрлə хотл балһсна талвңд оларн дуулхар белдҗəнə. Дəкəд, Борис Николаевичин келсəр, эн төсвд орлцачнр Бамб цецгин фестивальд орлцад, Элстин концертн талвңгүдт билгəн үзүлхмн.
Дууна дөңгəр əмтиг хамцулҗах тууҗин болн сойлын зөөриг олнд медүлҗ, орн-нутгин ниицлтиг батлх кергтə. Дуунд – мана күчн, дуунд – мана тууҗ, дуунд – эндрк мана өдр. Тегəд дууна дөңгəр үйнр хоорндк залһлдаг батлҗ, өвкнрин зөөрəн холванд икдүлəд, келн-улс болһн кен-негндəн медүлəд Əрəсəһəн бат шивə кеҗ батлхмн. «Бидн – хамдан» гидг дуудвртаһар дууһан дуулҗ, ни-негн бəəхмн.

ХӨӨЧИН Галина

Видео