Цаһан Нуура цецн билгт

15-06-2023, 09:45 | Общество

Хатуhа Николай – нертә шүлгч, олна үүлдәч, Әрәсән, Хальмг Таңһчин болн Ар Кавказин бичәчнрин Ниицәнә гешүн. Төрскн келндән хару, өвкнриннь авъяс-заңшалар бәәдг эн күн өсәд-боссн һазртан эңкр үрн болна. Николай Сеняевич дорас өсч йовх баһ үйд төрскн кел зааҗ өглһнә, кесг домг, авъяс медүллһнә, төрскнч сурһмҗ өглһнә халхар үүлдҗ йовна.

«Хальмг үнн» газет 2010-ч жилд цуг нарт-делкәд нернь туурсн, перс келн-әмтнә философ, эсвин номт, шүлгч Омар Хайямин шүлгүд хальмг келнд орчуллhна марhа давулла, эн керг-үүлдврт Николай Сеняевич бас орлцад Күндллhнә hашгар мөрәлгдлә. 2013-ч җилд Цаһан сард нерәдсн «Йөрәлин марhанд» түрүн орм авла, 2016- ч җилд «Өвкнрин уурхан саң» марhанд онц номинацд бас диилвр бәрсмн.
Иим заяни билгтә келмрч, гүн ухата, төрскн келән төрхәрә меддг Хатуhа Сенән Николай болна.
Цаг сольгдсн кемд,
Цугинь үүмүлсн саамд
Зовлңган чееҗдән хадhлхмн,
Зөрүлҗ теслтән батлхмн.

Эн «Теслт» гидг шүлгән түүрвәч Сиврин hазрт, түрҗәх цагт нерәдсмн. Эндр мана хальмг келнулст бас теслт кергтә. Цаг сольгдад, эврә келән геех әәмшг бәәнә. Дәәнд даргдлго, Сиврин hазрур туугдҗ, му нер зүүҗ йовсн бийнь, араhан зууҗ тесәд hарсн мана аав-ээҗнр әрүнәр хадhлсн уул келн буйсх әәмшг учрҗана. Зуг мадн эврә келән геех зөв угавидн!
Николай Сеняевичин хойрдгч санань – Сиврүр күчәр туугдад күүнә һазрт хорсн хальмг улсин туск тууҗан хадһллһн.
Үннд үкл үга
Үрглҗд, мөнкинд келгддмн.
Үзсн, тессн зовлңган
Үйәс-үйдән медүлхмн

1943-ч җилин бар сарин 28 – hашута өдр болҗ мана тууҗд тодлгдв. Дигтә энҗл бүкл келн-улсиг хар гөрәр цааҗла харhулад, Сиврин hазрур нүүлhснә 80 җилин һашута өөн күцҗ йовна. Ямаран үүл татсн нилхдиг, көгшдүдиг, фронтын төлә әмән hартл көдлҗәсн күүкд улсиг, бичкдүдиг тиигҗ энлүлҗ, хол киитн күүнә һазрур туусн болхв?
«Хойр Дәркин евәл» гидг дегтртән Николай Сеняевич күн болһна зүркнд күргәд эврәннь төрсн hазриннь тууҗинь медүлнә. Бурхн бийнь аршан нульмсан асхрулҗана. Хәәлнhү цаhан седклтә теегин үрн болсн учрар Николай Сеняевич нег ончта харhлт чееҗдән хадhлна. 2007-ч жилд XIV Дала ламин гегәнлә Энткгин орн-нутгт харhад, әдс авад, цаhан хадг белглсинь тодлна. Дигтә тер җилин хаврар Николай Сеняевичин күчәр Цаһан Нуурт ламнр ирәд, элсәр Ноhан Дәркин мандал тосхсмн. 2009-ч җилд Хатуһа Николайин нилчәр төрсн эңкр hазртнь суврh босхсмн.
Николай Сеняевич төрскн келән хадhллhнд насн-жирhлән өгч йовх күн мөн. Танhчин керг-үүлдврт шунмһаһар орлцҗ, сурhульчнрла, оютнрла харhлтс, марhас давулна. Радио болн телеүзлин соңсхврт орлцад, хальмг келнә ончта сәәхн хамгинь медүлнә. Николай Сеняевичин үүдәврмүднь цецн ухата, күн болһнд өөрхн, кен негнә седкллә ирлцнә.
Күндтә Николай Сеняевич, цааранднь чигн билг-эрдмәрн әмтиг, үр-иньгүдән байрлулҗ, күн болһна җирһл сарултхҗ, чикнәннь хуҗр ханhаҗ, ут нас наслҗ йовхитн Олн Деедс Бурхд хәәрлж өршәтхә! – гиҗ тана умшачнрин нерн деерәс дурдҗанавидн.


ҖИНЦАНА Екатерина,
ДАВАН Анастасия

Видео