Медәтнрлә күүндхлә – чееҗин сергмҗ

30-09-2023, 11:28 | Общество

Хулһн сарин 1-д цуг нартделкәд медәтә улсин Өдр темдглнә. Энүг 1991 җилд ООН-а Генеральн ассамблей зарлв. Ах үйин улст килмҗән тусхаҗ, күндлҗ, ач-тусинь хәрүлҗ дөңгән күргх кергтәг медүлҗәх өдр болна. Тегәд сән авъяст тохрсар эн өдр бидн мана аавнр-ээҗнртән белг нерәдҗ золһҗ однавидн, хол бәәдг болхла халун менд илгәҗ бәәдл-җирһләрнь соньмснавидн.

Хальмг улсин авъясар өрк-бүлд медәт тоомсрта, күндтә, ачта күн болҗ тоолгдна. Бидн кен ахан күндлҗ бәәдг авъяставидн. Тегәд ямр нег төр учрхла бидн хамгин түрүнд медәтә улсин ухан-тоолвр медҗ, сүвселвг авхар адһнавидн. Хүрмин, нилх төрснә, көвүн цергт мордсн цагт наста күн хамгин түрүн йөрәл тәвҗ баһчудын хаалһ сән болхиг дурдна. Хальмг улсин амн үгин зөөрт медәтнрин цецн уха, җирһлин байн дамшлт медүлҗәх үлгүр дала бәәнә. Тегәд аав-ээҗ әмд-менд бәәсн цагт элгн-садан таньҗ, уңг-тохминнь тууҗ, авъяс медҗ, үүл бәрдгиг дасч авх кергтә. Йирин аав-ээҗин сурһмҗ авсн бичкдүд цаһан седклтә, элгсг, әмтнлә ээлтә болҗ өснә гиҗ тоолгдна. Җирһлиннь хаалһд кесг күчркүнд тоот дааҗ һарсн, дәәнә болн тууврин зовлң үзсн болв чигн мана ах үйин улс нерән өөдән бәрҗ гейүрсн уга. Эдн тааста эрдм дасч, төрскн таңһчан босхч авхар гүҗрҗ көдләд, күүкдән сурһад, ода ачта амрлһнд бәәнә.
Мана аавнр-ээҗнрин җирһлин таал ясруллһн эркн чинртә төр болҗана. Эднә ач-тус хәрүлҗ медәтнр ут нас наслҗ, удан цагт маднд түшг болҗ йовхин төлә цугинь кех зөвтәвидн. Сүл цагт мана орн-нутгт медәтнрин җирһлин таал ясруллһна төрмүдт ик оньг өгчәнә. Тиигәд, «Демографь» гидг келн-улсин төсвин «Ах үйин улс» гидг федеральн көтлврин йовудт медәтнр ут нас наслҗ эрүлменд бәәхин, сул цаган тустаһар болн соньн кевәр давулхин төлә ирлцңгү керг-үүлдврмүд күцәгднә. Мана таңһчин район болһнд болн Элстд үүлддг әмтнә социальн теткврин төвмүдин медлд медәтнрин төлә эрүл-мендин, һарин эрдмин, билг-эрдмин болн нань чигн клубмуд бәәнә. Аавнр-ээҗнр хамдан цуглрад, олн зүсн керг-үүлдврт орлцҗ сергмҗтәһәр амрна. Элст балһснд Хальмг Таңһчин социальн-экономическ делгрлтин көтлврин медлд таңһчин әмтнә социальн теткврин төвин төлә шин бәәрн тосхгдҗана. Терүнд өдгә цага некврлә ирлцдг таал тогтагдхмн, олн зүсн кружок үүлдхмн.
Темдглхәс, эндрк медәтнр дунд олна бәәдл-җирһлд шунмһаһар орлцдг, шин эв-арһс дасч компьютер өргнәр олзлдг, чик авг-бәрцәр бәәдг, спортын халхар күцәмҗ бәрдг, седвәртә болн нүүрт йовдг улс баһ биш бәәнә. Ачта амрлһнд һарад эдн тааста кергәр соньмсна, кесг һазр эргҗ зуульчлна, үүл бәрҗ ке-сәәхн кегдлмүд кенә, велосипед унад залҗ цаган соньн кевәр давулна. Үлгүрнь, Лагань балһснд бәәдг Хальмг Таңһчин ачта багш Очра Авдотья эн җил Моңһл, Бурять, Краснодар, Адыгей болн нань чигн талдан һазрт одад ирв. Авдотья Цагановна района Олна палатын ахлач болҗ үүлднә, хальмг кел делгрүллһнә кергт ик тәвцән орулҗана. Баһ Дөрвд селәнд бәәдг медәтнр Эрднь-һәрән Раиса болн Любовь Грибенькова хойр һучн һар җилдән хамдан көдлҗәнә. Раиса Борисовнан келсәр, эдн чик авг-бәрцәр бәәнә. Приютна района бәәрн күн Эрднин Вячеслав таңһчин болн орн-нутгин бәәтхә, нарт-делкән марһаст диилвр бәрҗ, гирь өрглһнә спортын халхар бәрсн күцәмҗәрн нер һарна. Дал һарсн медәт чик авг-бәрцәр бәәҗ баһчудт урмд өгнә.
Иим аавнр-ээҗнр олнд үлгүр-үзмҗ болҗ бахмҗ үүдәнә. Насн болһн эврә ончта гиҗ нег шүлгч келсәр, медәтә улсин җирһл өвәрц болн соньн болдгнь темдгтә. Мана медәтнр ут нас зүүҗ, ачнр-зеенриннь кишгт багтҗ, эрүлменд бәәтхә!

ДООҖАН Наталья

Видео