Седвәртә баһчуд бичкдүдиг сурһҗана

Үстин района Цаһан Амнд өсәд-боссн Һәрән Заян Алдр хойр бичкнәсн авн спортар соньмсад, чик авг-бәрцәр бәәҗ, бөк бәрлдәнә марһаст диилвр бәрҗ эк-эцкдән бахмҗ үүдәдг бәәсмн. Эдн таңһчин бәәтхә, регионмуд хоорндк болн Әрәсән марһаст диилвр бәрҗ, сул янзар бөк бәрлдәнә спортын эрдмчин цол зүүв. Эндр эдн олн үртә эцкнр болад, дорас өсч йовдг бичкдүдин цогц-махмуд батруллһнд, эдн чаңһ-чиирг болн чидлтә болхд туслҗана. Ах- дү района бичкдүдин үүдәлтин төвд сул янзар бөк бәрлдәнә баг һардна.

Һәрән Заян Цаһан Амна 2-ч тойгта дунд сурһуль төгсәснә хөөн Б.Б.Городовиковин нертә Хальмг ик сурһульд спортын халхар эрдм дасв. Оютн бәәсн цагтан эн гер авад, сурһулян төгсәснә дару Юлия авальтаһан төрскн селәндән ирҗ багшлв. Түрүләд эн нег җилдән багшар көдлхв гиҗ санҗала, болв эрдмнь таасгдад, эн иҗлдәд үлдв. Ода Заян Эрдниевич өөдән мергҗлттә багш болна, энүнә сурһульчнр спортын халхар сән күцәмҗ бәрҗ байрлулна. Һурвн җил хооран Һәрән Заян района бичкдүдин үүдәлтин төвд сул янзар бөк бәрлдәнә баг һарддг болв. Ода 40 һар күүкн-көвүн нааран ирнә. Кичәлмүд долан хонгт һурвн дәкҗ болх зөвтә, болв бичкдүд нааран өдр болһн гилтә ирҗ, цогц-махмудан батрулҗ цаган тустаһар давулна.
- Мана багд бичкдүд өңгәр орна. Района һардвр спорт делгрүллһнд ик оньган тусхана, мана бичкдүд эрк биш дииләчнрин тоод орҗ, сән белдвр үзүлнә. Бичкдүдлә хамдан бидн кеер һарч, цевр аһарт цогц-махмудан батрулҗ, олн зүсн наадд давулҗ, сергмҗтәһәр амрнавидн. Бидн Иҗл һолын көвәд бәәнәвидн, тегәд дулан өдрмүд эклхлә, тиигәрән одад амрнавидн. Дәкәд бидн спортын халхар ик күцәмҗ бәрсн нег һазра улсла харһлтс бүрдәҗ, бичкдүд теднәс үлгүр авч, күцәмҗтә бөкнр болхар шунна, - гиҗ Һәрән Заян келнә.
Эн үвләр Цаһан Амн поселкд нертә бөк, СССР-ин сул янзар бөк бәрлдәнә спортын мастер Увшан Геннадийин 70 җилин өөнд нерәдгдсн марһан болв. Геннадий Иванович кесг бөкнриг белдәд, районд болн таңһчд спорт делгрүллһнд ик тәвцән орулсмн. Энд өсәд-боссн бөк бәрлдәнә спортын мастер Эсклянә Владимир бас Әрәсән сул янзар бөк бәрлдәнә хамцу багин һардач болна. Эн нег һазра спортсменмүдиг дөңнҗ, олн зүсн төр хаһлхд орлцна. Энүнә үрврәр бөкнр Кисловодск балһснд олимпийск чемпионмуд цогц-махмудан батрулдг бүрдәцд одад, дамшлт хоршав. Дамшачнр тиим харһлтс сурһмҗин туст давулҗ, бийснь чигн бас дамшлт хоршана.
Хойр җил хооран Һәрән Заян Алдр ахдан хамдан көдлх үрвр кев. Тегәд сүл хойр җилдән ах-дү хойр хамдан көдлҗ, дорас өсч йовдг бичкдүдт сул янзар бөк бәрлдәнә баг һардна. Эцкнь, Эрднь Иванович бийнь бөк бәрлдәһәр соньмсдг бәәсмн, тегәд көвүдән бичкнднь багд орулв. Ода хойр көвүнь дамшачнр болҗ көдлҗәнә, эднә күүкднь бас спортар соньмсчахнь аавинь байрлулна. Келхд, Заян Алдр хойр олн үртә эцкнр болна. Заяна авальнь урднь самбо болн дзюдо бөк бәрлдәнә халхар бас нер һарч, регионмуд хоорндк марһаст диилвр бәрҗ йовсмн. Ода эднә Анита күүкнь болн Асур көвүнь бөк бәрлдәнә багд орна, Арина күүкнь волейболар соньмсна. Алдр болхла дөрвн үртә эцк болна, энүнә Лувсан көвүнь Әрәсән Өмн үзгт күцәмҗтә бөкнрин тоод орна. Нидн энүнә бүлд икр көвүд һарв, эдн өсәд-босхларн бас нертә бөкнр болхнь маһд уга. Эрднь Иванович ачнран урмдулхар, марһанд диилвр бәрсн цагтнь эврә мөрә бәрүлҗ өгнә. Тиигәд, регионмуд хоорндк эс гиҗ Әрәсән марһанд диилвр бәрсн цагт 10-5-3 миңһн арслңга мөрә зарлна. Аавнь ачнран дахад марһаст чигн одад дөңннә.
Одахн эдн бичкдүдтә болн эк-эцкнрлә хамдан Иҗл һолын көвәд одад амрв. Эдн олн зүсн марһа давулад, наад наадад, бииләд, сенр хот-хол белдәд, сергмҗтәһәр амрад ирв. Эк-эцкнр олн зүсн төрәр хург давулҗ, чик сурһмҗ өглһнә, көвүд-күүкд хоорндан ниитә бәәлһнә тускар күүнднә, марһаст күцәмҗ бәрсн бичкдүдиг ачлҗ диилврләнь йөрәнә.
Заян Алдр хойр өсәд-боссн төрскн селәндән өрк-бүлмүдтәһән бәәҗ, тааста кергән олҗ, отг-әәмгтән күндллһ олсн баһчуд болна. «Мана селән Иҗл һолын усна көвәд ке-сәәхн һазрт бәәнә. Энд мана өөрхн улс, эңкр үр-иньгүд бәәнә. Бичкнәсн авн спортар соньмсад бидн ода бичкдүдт медсән-дассан зааҗ, дамшлтарн хувалцҗанавидн. Альдаран эндәс нүүҗ, альд сән һазр хәәхмб? Энд мана бичкн төрскн, энд бидн хөвтә җирһл эдлҗ, күүкдән өскәд, эн-тер уга бәәнәвидн. Өсәд-боссн һазрас нань үнтә орм бәәхий», - гиҗ эдн тоолҗана.

ДАВАН Наталья
ЗУРГТ: дамшач Һәрән Заян (зүн бийәснь) болн Һәрән Алдр (барун бийәснь) уйн наста бөкнрлә