Кўўкдлірн гертін хальмгаєар кўўндтн

Хальмг келн –мана зґґр. Ик кезініс нааран мана ґвкнр келін хадєлљ йовна. Тегід чигн дорас ґсч йовх баєчуд, тер мет баахн ґрк-бўлмўд эвріннь ўрн-садндан тґрскн келін дасхљ, ўйіс ўйд хадєлх зґвті гиљ санљанав. Тер учрар мадн, хальмг келні багшнр болн сурємљлачнр, цуг арє-чидлін болн медрлін олзлљ, бичкдўдт тґрскн кел дасхчанавидн.

Хальмг келн ке-сііхн болсн деерін байн келн болдгинь нарт-делкід цуєар медні. Ямаран чигн ухан-тоолвран, седклін медўлсн цагтан мадн тґв чинрті ўгмўд олзлнавидн. Кґгљмин сііхн айсиг, ўнті чолуна гилвклєиг, солњгин олн зўсн ґњгинь, мандлад єарч йовх нарна герлиг, кўрљњнљ хіњкнсн оєтрєун ду, хґвті бичкдўдин шуугаг, теегин сііхн зурцсиг–цуг эн тоотыг сііхн ўгмўд олзлад, нег-негндін кўргљ медўлнівидн. Тедў дўњгі мана хальмг келн сііхн болн учр-утхарн гўн болн байн мґн.

Хальмг олн імтні шўлгч Калян Санљ «Хальмг келн» гидг шўлгтін тґрскн келні тускар цань уга сіінір мадндан геріслљ иигљ бичсн болдг:

….Тосн кевті илн келдг,
Торєн- томчар кеерўлн келдг,
Усн ідлір уєан келдг,
Уул хальмг келн.

«Кезіњк ўгин цецн угаєар ґдгі цецн – хоосн ки», -гиж хальмг олн імтні шўлгч Кґглтин Даван келсмн. Эн ўлгўр мел чик гиљ тоолљанав. Тер юнгад гихлі келін эс медсн кўн кезіњк цецн зґґриг хадєлљ эс чадсн деерін, ґвкнрин ўлдісн хальмг келиг чигн цааранднь ґргљўлљ чадшго. Ґдгі цагин баєчуд, тер мет бичкдўд, эдні эк-эцкнр гертін тґрскн келірн кўўндхш, нег-негндін седклін медўлљ чадхш.

Тегід чигн бичкдўдин садт ирхлірн, кўўкд-кґвўд тґрскн келін тас медхш. Тер учрар хальмг кел сурєљах сурємљлачнр кичілін соньнар, теднд тустаєар давулх зґвті. Кемр мадн тиигљ ўўлдхлі, бичкдўд тґрскн келні кичілмўдіс зулшго, бийснь хальмг келні кичіл дуталго ирсн деерін, эк-эцкнрін болн аав-ээљнрін эн кергт орлцулх.

Тиигчкід кичілдін болн ґрк-бўлдін зуг хальмг келірн эднлієін цугтан кўўндхмн. Олн зўсн ахр кўўндврмўд тогтаєад, шин ўгмўд олзлад наадхмн. Йирин кичілиг наадна янзар давулсн цагт бичкдўд соньмсч, шунмєаєар орлцна, терўнд олзлгдсн шин хальмг ўгмўд шулун дасч тодлна.

Хальмг келні сурємљлачнрин болн багшнрин ґмн йир чинрті тґр бііні. Дорас ґсљ йовх ўйнрт тґрскн келиг дасхна гидгтн амр тґр биш. Болв тањєчин багшнр болн сурємљлачнр эн кергиг, эдні ґмн тівсн даалєвриг му бишір кўціљ йовна. Зуг сурємљлачнрт болн багшнрт дґӊ кергті.

Ямаран дґњ гиљ сурхит? Кўндті эк-эцкнр, аавнр-ээљнр, гертін кўўкдтієін, ачнр-зеенртієін цуєар хальмг келірн кўўндтн. Маднд энтн ик дґњ болх. Таднас урмд авч сурємљлачнр болн хальмг келні багшнр улм сіінір кґдлх, терўнд нилчін орулж чадх арє таднд бііні.

Николан Саглара,
Элст балєсна 22-ч тойгта бичкдўдин садын келн-улсин іњгин сурємљлач.