Хальмгин шаљн лам Тэло Тулку ринпоче: «Кўн болєн шунљ ўўлдід, иргчдін иткх зґвті»

14-12-2020, 17:02 | Культура

ШИН ЉИЛД ХОЙР ҐҐН ТЕМДГЛХМН
Хальмг улсин ик байрла – Зулла цуг улсиг йґріљ, шаљн лам харєлтыг эклв. Бар сар ирхлі љилин ашиг диглх цаг ирні. Бурхн Багшин Алтн сўм эн љил 15 љилин ґґнін темдглљіні. Байрин ик керг-ўўлдвр кех зурата біісн,болв коронавирус геміс кґлті карантин болад, олн орлцата тоот кўцігдшго болв. Тер бийнь чигн бар сарин 27-д байрин ик мґргўл болхмн. Иргчдін біідл ясрад, Аршанд босхгдсн хурлын 25 љилин ґґнлі хойр дам байр кех ицлтієір шин љилд орљахин тускар Тэло Тулку ринпоче келв.2005 љилин бар сарин 27-д босхгдсн Бурхн Багшин Алтн сўм Ірісід біітхі Европд єанцхн иим ик болн ке-сііхн хурл болљана. Хальмг улсин хамгин ик бахмљ болљах хурл мґргўл кедг,бурхнд бірц бірдг хіірті біірн болсн деерін хурл сойлын болн сурєуль-эрдмин йоста тґв болљана.Шаљна халхар нер єарсн, ик гўн номта ламнр болн ик цолта багшнр Бурхн Багшин Алтн сўмд ирљ, номин ціілєвр ґгні. Дрепунг Гоманг хурлас гелњгўд ирљ, мандлмуд тосхљ,олн орлцата мґргўлмўд кені. Шаљна мартгдсн авъясмуд сергігдљ, шаљна йосрхлмуд кўцігдні. Нарт-делкін номин конференцд нааран олн келн улсин, олн шаљна элчнр цуглрљ ирні.Шаљна номин цуг халхар энд гўн утхта кўўндврмўд болн ик хургуд кегдні.Бурхн Багшин ном делгрсн єазрин ухани евілиг Хальмгин єазрт батрулхин тґлі энд ик кґдлмш кегдљіні.Наландан ухани зґґриг олнд тархаљ медўлљ йовсн медрлті болн ик номта багшнр – пандитнрин 17 кґші хурлын эргнд тівдгдсн шаљна ном улм батрхд, тањєчур імтн олар ирљ, энд зальврхднь туслљана. Бурхн Багшин номиг ціілєљ тархалєар, шаљнд шўтдг улсин тґлі цуг таал тогталєар Хальмгин Тґв хурлболн тањєчин сўзгтнрин ниицін арднь орсн тохнята кґдлмшиг диг-дараєар кељіні. Давсн љил чигн ямаран кўнд болвчн хурл темдглсін кўців. Учрсн кўнд біідліс ишті ґріл љилдін хурлд болдг керг-ўўлдврмўд онлайн янзар кегдв. Болв икір єундљ, урудхмн биш,иргчдін иткљ, байр икті керг-ўўлдврмўд бўрдіљ, ґрк-бўлдін килмљін єарєљ, кергін кўціљ, сурєулян сурљ бііхмн. Хальмгин сўзгтнрин негдлт бўрдсн 1991 љиліс нааран диг-дараєар шаљна ном талхалєар, селін єазрар хурлмуд, суврєс тосхлєнд дґњ болљ кґдлмш кељіні. Болв імтн бийснь ном умшсн деерін, ўўлдврін шунмєадулљ, біідлиг ясрулхар шўтљіхлі сін болхмн. Юнгад гихлі, цугнь мана єарт, эврін керг кўцілго, сурєуль сурлго, иргчдін кўч-кґлсірн ул тівлго бііхлі делгрлт учршго, біідл ясршго.Му болљана, сін юмн уга гиєід, мел бийін му уханд ўлміднь орхмн биш.Љирєл йириндін ідл тегш болхш.Ямаран чигн сін љилд саалтг чигн єарна, керг кўцілєнд торвр учрна,гем-зовлњ чигн учрна. Тегід учрсн тоотасн бийін батлљ авч єарад, сін ашта керг кўціхір зўтктн, – гиљ шаљнлам тањєчин імтнд ицл зўўлєљіні.ХАЛЬМГТ ШАЉНА ИК СУРЄУЛЬ СЕКГДХМН Дала ламин гегінлі бат залєлда бірід, Ик Багшин номд Ірісін сўзгтнриг орлцуллєар љил болєн ик кґдлмш кегдні. Эн љил Мана Оюни Кґтлврчин номиг Ірісін кесг імтн онлайн янзар соњсљ, номин хіірнднь кўртв. Хальмгин автономин 100 љилин ґґнлі ирлцўлљ, хальмг імтнд илгісн йґрілин бичгтін Дала ламин гегін «Хальмгин болн тер мет Ірісін шар шаљна нань чигн регионмудас гелњгўд, номтнр Тґвдд сурєаль сурдг
біісмн. Тедніс кесгнь номдан ик ґґдмд кўрід, шар шаљна ик хурлмудт ґґдін цол зўўљ кґдлљіні. Ґдгі цагт Энткгин єазрт бііх тґвдин хурлмудт сурчах хальмг гелњгўд бас кўцімљ бірљ сурчана». Дрепунг Гоманг хурлд долан хальмг кґвўн гелњгин сурєуль сурчана. Муутл шаљна номин кўцц сурєуль сурад, гевшин ґґдін цол
зўўсмн. Анља гелњ, Санан гелњ, Лобсанг Зунду, Убуш гелњ, Дорљ гелњ эдн арвн љилі номин сурєуль дассн гелњгўд. Тґв хурлд 22 гелњ, райодар 7гелњ кґдлљіні. Ода шаљна ик сурєуль секлєні тґр хаєлгдљана.ШАР ШАЉН ДЕЛГРЉІНІ Давсн љилмўдт 30 хурл тосхгдв, мґргўлин гермўд селідт секгдв, 200 суврєн тосхгдв. Цуг эннь шањєас мґњгн єарєлго, талдан єазрас дґњ кўлілго хальмг улс эврі чидлірн болн арєарн тосхад,зальврдг, бурхндан бірц бірдг біірнті болхар, иргчиннь тускар ухалљ, імтн тосхсиг Тэло Тулку ринпоче темдглв.Біідл му болљана, гиєід хара суулго імтн Чилгрт, Кґтчнрт, нань чигн єазрт хурлмуд тосхљахиг эн заав. Седклин
залмљ біієід, љирєлін бийснь єартан авсн імтн тиигљ ўўлдљіні. Шин Мґр селінд хурл тосхгдв. Цаєан Нуурт хурл ўўлдврін эклв. Сарпа селінд тосхгдсн хурл секгдхдін белн бііні. Хомутниковскд шар шаљна комплекс эдлврт орв. Ноєан Діркин мґргўлин гер болн долан суврєнас тогтљах ірўн эн байрин біідлд секлєні шаљна йосрхлєиг Хальмгин шаљн лам болн Тґв хурлын гелњгўд кўців. Шар шаљна ул тівсн гелуг школ бўрдісн Зунква гегіні ик кґші Первомайск селінд тівгдв. «Тод бичгин» 370 љил болсн ґґнлі эн бичгиг ўўдісн ґґрдин алдр номт болн оюни ўўлдіч Зая Пандитын дўрті кґші Бурхн Багшин Алтн сўмд залљ тівгдв. Советин йосна цагт хурлмуд хамхлгдљ, гелњгўд цааљла харєулгдсн єашута цагиг тодлљ, урднь хурл біісн єазрт Городовиковск района Бає Буурлд суврєн болн Зулын гер тівгдв.Тер мет Чґґрі хурл біісн єазрт Кґтчнрі района Амта Бурєст гидг біірнд Зулын гер секгдв.Хурлын гелњгўд буйнч керг-ўўлдврт орлцна. Санан гелњ «Буйн» гидг сањ бўрдієід, ик кґдлмш кељіні.Шаљна номта дегтрмўд орс келір, тер дотр хальмг келнд орчулљ барллєар хурлын дегтр єарєачин іњг бає биш кґдлмш кељіні. Хальмгин єол хурлд єазр болєнас імтн ирдг болв. Бурхн Багшин Алтн сўмин сўркі сііхн біідлнь эднд таасгдна. Шаљн Хальмгт ямаран делгрлт авчахинь эдн ўзні. Хурлын музейд шаљна хойр мињєн љилі тууљла таньлдна. Дегтрин сањгд болхла шаљна номтнрин ўўдіврмўдиг умшх арєта болна.Хальмгин шаљн лам Тэло Тулку ринпоче 2014 љилд Ірісід, Моњєлд болн СНГ-н нутгудт Дала ламин гегіні кўндті элч болсмн. Тер цагас авн делгрлтд шин урмд ґггдљ, орн-нутгин кемљінд Бурхн Багшин номиг ціілєљ тархалєнд диг-дарата ўўлдвр тогтв.Шаљна делгрлтин эн ўўлдврт Хальмгин єол хурл чигн ода зґвті тівцін орулљ ўўлдљіні.
УШКАНА Сувсн

Видео