Нернь болн көгҗмнь әмтнә седклд үлдв

21-05-2022, 10:34 | Общество, Таңһчин зәңгс

Хөн сарин 16-д Хальмгин Баатр, көгҗмч, дууч Манҗин Аркадь сәәһән хәәсн йовдл хальмгудт, таңһчин цуг әмтнд һашудлһна өдр болв. Таңһчин әмтн билгтә үрән сүл хаалһднь йовуллһна өдриг – хөн сарин 18 таңһчд һашудлһна өдр гиҗ Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Бату зәрлг һарһсмн. Хальмг Таңһчин билг-эрдмин ачта үүлдәч Манҗин Аркадин санлыг мөңкрүллһнә төлә Хальмг филармоньд энүнә нер зүүлһхин болн концертн залын өмн Хальмг Баатрин бумб босхх шиидвр авгдсна тускар зәңглсмн.

Моңһлас, Китдин Өвр Моңһлас, Шинҗәнәс, Бееҗин балһснас, Бурятяс, Туваһас, Башкиряс, Чувашас, Хакассяс, Уулын Алтаяс, Әәдрхнәс, нань чигн һазрас һундл төрсн суңһугуд ирҗәнә. Һанцхн мана таңһчд бәәтхә Әрәсән кесг һазрт эннь ик һундлта йовдл болҗана. Седклд урмд өгдг сәәхн көгҗминь дәкнәс соңсҗ, үүлдвринь шинәс шинҗлҗ, әмтн үнн седклән медүлҗ бичҗәнә. Көгҗмд, сойлд ямаран ик һару учрсинь цугтан гейүрҗ үзҗәнә.

Баатр МИХАЙЛОВ, таңһчин Залврин ахлачар көдлҗ йовсн таңһчин күндтә иргн:
– Манҗин Аркадь Хазна консерваторь төгсәһәд ирснә дару филармоньд дууна-көгҗмин баг тогтаһад, таңһчан эргҗ концертмүд үзүлдг цагас авн меднәв. Көгҗмин ә һарһдг японь һазра аппаратур хулдҗ авхд дөң болтн, гиҗ баһ наста көгҗмч ирҗ сурсн билә. Нефтин халхар көдлҗ йовсн бидн күүндәд, тер сурвринь күцәсн биләвидн. Тер цагас авн ямаран көгҗм бичҗ йовхарнь соньмсад, сәәхн айста ду һарһсарнь байр кеҗ соңсҗ йовлавидн. Москвад Кремлевск Бәәшңд болсн концертд дуулсн кесг дунь седкләс һархш, тедү дүңгә әмтнә оньгиг өргдг дуд мөн. Тиигчкәд дуучнр ик зуудан нег ормдан зогсад дуулна, мана Аркадь болхла заалд суусн улсур өөрдәд, тедниг дууна дүүрәнд орулад дуулдмн. Нернь болн үүдәврмүднь олн-әмтндән церглҗ йовтха.

Мергн НАСТИНОВ, Хальмг симфоническ оркестрин ах дирижер:
– Хамдан олн җилдән көдлҗ йовлавидн. Үүрлдг биләвидн. Итклтә үүрин келсинь оньган өгч соңсҗ, көгҗминь оркестртаһан татҗ, олнд медүлҗ йовсн үүдәгч цаг даңгин мана седклд үлдх. Дууна олн үүдәврмүдәс нань көгҗмин олн халхар Аркадь кесг зокъял үүдәлә. Көгҗм энүнә седкләс бийнь зогслго һарад бәәсн болҗ медгддг билә. Тиим билгтә, көгҗмәр дүүрң күн билә. Һольшг заңта, нертә көгҗмч болҗахарн деерлгдго бәәснь нанд таасгддг билә. Моңһлд хамдан одсн, тенд альд болвчн Аркадин дуд дуулгдснь соңсгддмн. «Эн яһҗ терүнд оньган өгчәнү угай»? – гиҗ би терүг этүдәр хәләдг биләв. Аркадь эс соңссн бәәдлтәһәр күүндәд, хаһлҗ йовх кергән күцәһәд, йирин кевәр бәәдмн. Тиим эгл заңта билә. Ода зөөр болҗ үлдәсн көгҗминь цааранднь олнд медүлҗ, өсч йовх үйнрт медүлхвидн.

Сергей БУРЛАЧЕНКО, Әрәсән СТД-н Хальмг бүрдәцин ахлач, режиссер:
– Аркадин эцкнь Нәәмн Манджиев һарма татдг, көгҗмин билгтә күн билә. «Я люблю тебя, жизнь» гидг айсиг татхдан йир дурта бәәсмн. Җирһлд ик дурта болдг, җирһлдән олн тоотыг күцәхәр шундгарн көвүн эцкәсн шиңгәҗ авсмн. Билгин олн халхарн үүдәгч улсин седклиг эн авлдг билә. Театрин үүлдәчнрлә үүрләд, кесг нааднд көгҗминь бичсмн. Эн өдрмүдт орн-нутгин кесг театрмудас һундл төрсн суңһугуд ирҗәнә. Көгҗмд меҗә уга гисн үнн йовдл болҗахинь тернь медүлҗәнә. Хальмгин, орн-нутгин, цуг делкән көгҗмд үнлҗ болшго ик һару учрв.

Татьяна ЧИКТЕЕВА, Хальмг Таңһчин улсин артистк, дууч:
– Аркадин бичсн дун болһнь сәәхн еңсг айста болна. Айснь күүнә чееҗәс һарчах болҗ медгднә. «Иньг мини», «Насндан чамдан» гидг дуд бичәд, дуултха гиҗ өгхләрн, ансамбльд көдлҗәх дуучнрас негнләнь дуул», – гиҗ келсмн. Зуг түрүләд дуулх болҗ зөвшәрсн дуучнр концерт болх кемлә дуулшго болҗ һарв. Тегәд һанцарн дуулх болув. Хөвәр нег дәкҗ, дарани концертд Аркадьла хамдан дуулснь әмтнд йир таасгдв. Тиигәд дууна туст мана хамцу үүлдвр экллә.
Дәкәд нег хөвтә йовдл мини зе күүкнә дөңгәр учрв, би эврәннь дуулдг дуудыг көгҗм бичдг студьт бичүлх арһта болув. Аркадьд җиңнүлхлә, тер Москвад бәәҗ. Эврә зөвән келхлә, Аркадь тер дарунь студь тал ирәд, бидн хамдан дуулдг дуудан бичүлсн биләвидн.
Мини өөнин концертд Аркадь эклц үүлдврин көгҗмиг бичснь энүнә сүл көдлмшин негнь болҗана. Хаврин дурна толянд цецгәрҗ кеерсн теегин бәәдлиг үзүлсн мини үүрин көгҗм әмтнд йир таасгдв. Билгтә иим күүнлә үүрлҗ, хамдан көдлҗ йовсан ик хөв гиҗ тоолҗанав.

Рафаэль ШАЙДУЛИН, Хазна консерваторьт хамдан сурч йовсн үүрнь:
– Аркадьла хамдан Хазна консерваторьт сурч йовлавидн. Хамдан үүрләд, көгҗмин тускар күүндәд, ухан-тоолврарн хувалцад, төлҗлтин хаалһд орлавидн. Үүрмүд дундан күндтә, ик билгтә күн билә. Төрскн һазртан тедү дүңгә дурта кү үзәд угав. Билгинь сән меддг бидн келдг биләвдн: «Аркадь, цугсоюзн тәәз деер яһад эс һарнач»? «Юуни төлә? Нанд мини таңһч бәәнә, мини келн-әмтн бәәнә» – гиҗ келсн билә. Ода эн заалд цуглрсн цуг тадниг үзәд, яһад Аркадь тиигҗ келсинь медҗ авув. Тадндан кергтә көгҗм бичсн төләд иим олн улс цуглрҗ ирсн болҗана. Көгҗм гиснтн деерәс заягдсн билг. Тана көгҗмч Аркадь мел тиим деедсин йозурта билгт бәәсмн.

Борис МАНДЖИЕВ, Әрәсән билг-эрдмин ачта үүлдәч:
– Аркадь олн ду, көгҗмин үүдәврмүд бүрдәв. Ода санхнь, тиим олн тоотыг нег җирһлин кемд күцәҗ болшго. Тавн җирһлин туршарт кех кергиг мини дү күцәсн бәәҗ. Концертд әмтнлә яһҗ харһҗ, теднлә үгәрн болн көгҗмәрн өр җөөлнәр, седклән медлцҗ күүндҗәсинь тодлнав. Тиигчкәд көгҗмиг бичхләрн һазаһаснь хәләхлә, дала зовлң эдллго, сууһад ямаран төрәр үүлдвр болҗана, ямаран бәәдл үзүлхмн гихлә сууһад бичдг билә. Бидн үүдәгч улс йириндән чик шиидвр, чик бүтәлт олҗ автлан үүмәд, зовад, кесгинь соляд, чикләд төвкнхшвидн. Аркадь болхла ямаран чигн көгҗм бичхдән белн бәәсн болҗ медгднә. Акад юмн, сууһад бичәд авч ирснь мел нааднд, нань чигн мел җигтә болн ирлцсн болҗ һардмн. Көгҗмәр дүүрң җирһлин айсмудан эн маднд заяв.

ХӨӨЧИН Галина

Видео