Бичкдүд төрскн келән дасчана

27-09-2022, 17:20 | Общество, Таңһчин зәңгс

Эндр – сурһмҗлачин болн ДОУ-н цуг көдләчнрин байрин өдр мөн. 1863-ч җилд туслң эн өдрлә Санкт-Петербургд хамгин түрүн бичкдүдин сад секгдлә. Тер йовдлар ул кеҗ сурһмҗлачин Өдр үүдәлә. Ода мана таңһчд райодар болн Элст балһснд шин садмуд тосхгдна, шинрүлгднә. Тиим кевәр бичкдүд хол селәнд чигн, хотл балһснд чигн әдл сән таалд өсчәнә.

Байрин өдрин өмн өргнд бидн Элстин 16-ч тойгта келн-улсин «Бадм цецг» бичкдүдин садт одвидн. Нааран йовдг кесг келн-улсин күүкд-көвүд цуг багмудт хальмг кел дасна. Эднд сурһмҗлачнр олн зүсн хальмг үг заана, хальмгар күүнднә. Тиигҗ эдн төрскн келән түрүн саамд дасна.

Дәкәд дөнтә-тавтаһасн авн эдн хальмг келнә кичәлд орна. Энд тедниг немр сурһуль-эрдмин багш Баатыра Тамара дасхна. Эдн долан хонгт хойр дәкҗ кичәлд ирнә. Тамара Павловнан келсәр, эдн шин үг сәәнәр тодлҗ авна, болв дарук долан хонгт ирхлә дассн юмнас зәрм тоотынь мартчкна. Яһад тиим юмн учрна гихлә, баһ наста эк-эцкнь төрскн келән мууһар меднә, эс гиҗ төрүц медхш, гертән хальмгар күүндхш, садт юн болсинь, ямаран үг тедн дассинь соньмсхш. Тиим кевәр кичәлд дассн юман кесг дәкҗ давтх кергтә болна.

- Болв манад кесг келн-улс сурна, тер тоод орс, азербайджан келн-улс, эн бичкдүд келсиг дарунь медәд авчкна, хальмг кел даслһн эднд йир соньн болна. Эк-эцкнь чигн өрк-бүлднь бас соньмсдг болҗана, тегәд эдн хальмг бичкдүдәс нам деер болна, хальмг келнә кичәлд цуг даалһвриг чигн түргәр күцәнә, шунлттаһар цуг керг-үүлдврт орлцна. Тегәд эк-эцкнрин хәләц төрскн кел даслһнд ик чинр зүүнә гиҗ келҗ болҗана, – гиҗ Тамара Павловна тоолврарн хувалцна.

Тиигхлә садмудт эк-эцкнрлә күүндҗ теднлә нөкцлтән улм сәәнәр батрулх кергтә. Эк-эцкнр цугтан гилтә Цаһан Сарин, Үрс Cарин, Зулын керг-үүлдврт орлцна, иим орлцлһиг өргҗүлх кергтә болҗана. Тер белдврин өдрмүдт бичкдүдт болн теднә эк-эцкнрт хамцу көдлмшин даалһвр өгч даавринь өөдлүлх кергтә гиҗ сангдна. Йирдән болхла эк-эцкнр байрин өдрмүдин төлә олн зүсн хувц-хунр белднә, сурһмҗлачнрин даалһвр күцәнә. Түүнәс нань эк-эцкнрт эврә көдлмш, күцәх олн керг бәәнә, тиим болв чигн бичкдүдтән оньган өгхән мартхмн биш.

Садт болхла бичкдүдт олн зүсн медрл өгнә, хальмг келнә кичәлд ирҗ эдн шүлгүд, тәәлвртә тууль, хальмг улсин илвтә тууль чигн дасна, тууляр ул кеһәд наад тәвнә. Тиим театрин керг-үүлдвриг өргҗүлхлә туста болх билә. Яһад гихлә бичкдүд нег-негнләһән күүндәд, хальмг кел түргәр дасна.

Талдан кичәлмүдин хорас бас бәәнә. Бичкдүд зурдг, дуулдг болн нань чигн юм дасна. Баг болһнд хальмг келнә шуһу бәәнә, тенд бичкдүд бас баһ-саһар келән дасна, хальмг авъясин, тууҗин тускар зәрм тоотыг медҗ авна. «Бамб цецгин частр» («Гимн тюльпану») гидг байрин өдрин керг-үүлдврт цуг багмуд орлцна, баг болһн эврә наадан тәвнә, тернь һоллгчдан хальмг туулин ул деер тәвгднә. Дәкәд садт дассн дууһан, бииһән үзүлнә, шүлгән келнә.

Тамара Павловна кесг җилдән бичкдүдин садт көдлҗәнә, түрүләд сурһмҗлач, дәкәд немр сурһуль-эрдмин багш болҗ, тер цагин эргцд кесг дамшлт хоршасн мергҗлт баһ наста сурһмҗлачнрла селвгәрн хувалцна, эднлә хамдан кесг керг-үүлдвриг белднә.

Бүклдән келн-улсин садт коллектив кергән йилһән сәәнәр күцәҗәнә, бичкдүдт хальмг келнә сән медрл өгхәр шунна, теднд бәәдл-җирһлин болн сурһулин сән таал тогтахар шунна. Энд 2014-ч җилд дулан һатлһна хора тосхла, ода бәәшңгин ораһинь ясх кергтә, болв тер керг ода деерән күцәгдәд уга. Зуг ода Элстд өргн тосхлт цуг халхар күцәгдҗәнә, тегәд садын төр эрк биш хаһлдгдад бәәхнь лавта. Мана таңһчин болн келн-улсин 16-ч тойгта «Бадм цецг» садын цуг сурһмҗлачнриг сән өдрләнь йөрәҗ, улм өөдән күцәмҗ бәртн гиҗ дурдҗанавидн.

ТҮРВӘН Һуна

Видео