Эврә отг-әәмгән делгрүлх санатаһар

27-08-2024, 15:17 | Общество, Таңһчин зәңгс, Зіњг

Күн болһнд өсәд-боссн һазр чидл-омг өгдг гидг. Сүл цагт мана таңһчин селәдт баһчуд хәрҗ ирәд, өрк-бүлән өндәлһҗ, малан асрад, өвкнриннь һазрт бәәхәр зүткҗәхнь бахмҗ үүдәнә. Үстин района Татал селәнд бәәдг Бадм болн Гилән Менкеновихн төрскнч седклтә баһчуд мөн. Һурвн үртә эк-эцк буурл теегиннь кишгт багтҗ, эврә эдл-аху делгрүлҗ, буйнч седклтә керг-үүлдврмүдт демән күргҗ олн дунд тоомсрта улс болҗ йовна.

Олн үртә өрк-бүл.
Герин эзн Мөңкән Бадм бийнь Баһ Дөрвдә района Ханата селәнәс, болв өрк-бүлнь Әәдрхнә мүҗд бәәсмн. Татал селәнд элгн-саднь бәәнә, тегәд нег дәкҗ нааран гиичд ирәд, Манҗин Галинала таньлдв. Нег-негндән седклән өгсн баһчуд өрк-бүлән өндәлһәд, эн селәнд бәәхәр шиидв. Эдн арвн долан җилдән хамдан ниитә бәәҗ, күүкдтән чик сурһмҗ өгч, нег-негндән ицлтә түшг болна. Бадм Сергеевич «Раздольный» гидг крестьянск-фермерск эдл-аху һардна, бод мал болн хөд асрна. Галина Викторовна болхла, селәнә сойлын Герт цаг зуур көдләд, хөөннь бәәрн дунд сурһульд багшлв. Эн баһ цагтан көгҗмин сурһульд сурсмн, тегәд селәнә сойлын Герт болн дунд сурһульд көдлҗәсн цагтан бииһин кружок һардв. «Ассорти» бииһин баг района бәәтхә, таңһчин болн нарт-делкән марһаст күцәмҗ бәрҗ, кесг дәкҗ дииләчнрин тоод орсмн. Энүнә экнь Манҗин Элла олн җилдән социальн көдләч болҗ көдлсмн, «Негдсн Әрәсә» партин гешүн болҗ, олна бәәдл-җирһлд шунмһаһар орлцна, тегәд Галина күүкнь үлгүр авч бас седвәртә болҗ өсв.
Эк-эцк хойр Миша, Эмма болн Евангелина үрдтән чик сурһмҗ өгч, билг-эрдминь делгрүлҗ, өлзәтә сән улс болҗ өсхин төлә эврәннь авг-бәрцәрн болн чик хәләцәрн үлгүр болна. Ууһн Миша 11-ч класст орхмн, эн спортар соньмсч, «Зарница 2.0» марһанд орлцҗ, цергә белдврт ик оньг өгнә. Йистә Эмма зург зурхдан дурта, сәәхн кегдлмүд кеҗ цаган давулна. Отхн Евангелина ода чигн бичкн, хамдан цаган давулх арһ учрхла эдн өрк-бүләрн теегт һарч амрна эс гиҗ Әәдрхнә мүҗд бәәдг ээҗдән золһҗ, усна көвәд сергнә. Эцкнь көвүндән цугинь зааҗ, заһс бәрдгиг дасхна.

Эдл-ахуһан бүрдәһәд.
Өрк-бүлән теҗәхин төлә Мөңкән Бадм мал асрад, эврә эдл-аху бүрдәхәр шиидв. 2019 җилд эн Хальмг Таңһчин селәнә эдл-ахун министерствин дөңгәр «Агростартап» шаңһа көтлврт орлцв. Крестьянск-фермерск эдл-аху бүрдәх улст шаңһас демин мөңг йилһҗ өгчәхнь энүнд ик урмд өгв, тегәд эн малын хош тосхв.
Бадм Сергеевичин тоолврар, эндр орн-нутгин һардвр төрскн һазртан бәәҗ, малан асрад көдлх саната улст дөң-нөкд болна. Шаңһа олн зүсн көтлврт орлцҗ, эврә эдл-аху бүрдәҗ делгрүлҗ болҗана, тегәд йилһҗәдг демиг олзта-тустаһар олзлҗ көдлх кергтә гиҗ малч тоолна. Өөрхн иргчдән эн эврән малдан хот белдх арһ хәәҗ, эн туст үүлдврән делгрүлхәр зуралҗана.

Цергә даалһвр күцәҗәдг үүрмүдтән.
Шишлң цергә керг-үүлдвр эклснәс авн Мөңкән Бадм Төрскән харсчадг нег һазра улст дөңгән күргҗ, буйнч седклин халхар аһу ик керг күцәҗ йовна. Халуч зүрктә, өр-өвч седклтә залу күн эврән цергә керг-үүлдврт эс орлцҗадг болв чигн нег һазра улсиг дөңнҗәнә. Келхд, эн урднь чигн буйнч седклин кергүдт орлцҗ, селәнә өөгүр давҗадг хаалһд «Ом мани падме хум» номин үгмүдиг турвас олзлҗ углҗ тәвсмн. Эн кергиг үр-иньгнь Болдра Сергей дөңнәд, бас демән күргҗ хамдан терүг күцәсмн. Утдан 2,5 метрт углҗ тәвгдсн үзгүд ик холас үзгднә, болв сөөднь чигн хаалһар йовсн улс үзтхә гиһәд, эдн нарна күч олзлдг шам кехәр зуралҗана. Үстин района хурлын багш ген Җинпә маанин үгмүд углҗ тәвгдсн ормиг әрвсләд, ном умшсн билә.
- Шишлң цергә керг-үүлдвр эклсн цагт мана нег һазра улс энүнд бас орлцв. Түрүләд эдн Аһшин мүҗд цергә белдвр авад, цааранднь даалһвран күцәхәр одв. Мини үүрмүд болн таньл-үзл тенд йовна, тегәд би дөңгән күргҗ дөңнхәр шиидләв. Мини наһцх Әрәсән Баатр Баира Николай залу-зөрмг йовдл һарһад, әмнәсн хаһцв, тегәд би санлынь әрүнәр хадһлҗ, неринь өөдән бәрхәр шуннав. Би эврәннь мөңгәрн УАЗ тамһта һурвн маши хулдҗ авад, мана цергчнрт күргҗ өгләв. Мана района толһач Очра Геннадий цергчнрт дөң күрглһнә кергиг һардҗ, дару-дарунь теднд золһҗ гертәснь белг авч одна. Бәәрн әмтн, арһлачнр, малчнр цергчнрт хувц-хунр, хот-хол, нань чигн кергтә тоот цуглулҗ өгүлнә. Цуһар эн амр биш цагт арһ-чидлән хамцулад, цергә керг-үүлдврт орлцҗадг нег һазра улсиг дөңнҗәнә. Зәрм улс бу-селм бүркдг гөлм өлгнә, шамин герл кеҗ һарһна, дулан хувц белднә, бичкдүд бичг бичнә. Эн хаврар мана цергчнрин сурврар өдгә цага сән мотоцикл хулдҗ авад, бас белглләв, - гиҗ Бадм Сергеевич келв.
Мөңкән Бадмла хамдан Шарин Церн-Дорҗ, Болдра Сергей, Олег Галицкий, Болдра Заян, Чимдә Андрей болн Элстәс баахн Тема Вова хойр мана цергчнрин сурврар эвдрсн көлгиг ясад, кергтә зи хулдҗ авч соляд, машидиг ясад, цугинь белдәд күргҗ өгнә. Талдан райодт үүлддг буйнч седклин саңгүдла, волонтермудла бат залһлда бәрҗ, дамшлтарн хувалцҗ, нег-негндән ямр нег төр хаһлхд дөң күргнә. Ууһн Миша көвүнь эцкиннь үүлдвриг дөңнҗ, цергчнрт дөң күргҗ теднд золһҗ одхлань халун мендән келүлнә. Ода деерән эн «Зарница» марһанд орлцҗана, иргчдән болхла, цергә халхар үүлдх чигн биз.

ДООҖАН Наталья

Видео