Амн үгин зөөрин хәәртә шинҗләч

«Нур дунд – нуһсн сәәхн
Нутг дунд – номтань сәәхн»
Хальмг амн үгин зөөр чилшго уурхан саң. Тедү чиңгә чимлһтә сәәхн болсн деерән, уул хальмг келәрн келгдәд, эндр күртл күүнә уха, седкл авлм байн зөөр. Эн байн зөөрин дунд алдр дуулвр «Җаңһр» ончта орман эзлҗәхинь маһд уга.
Биткән Николай – хальмг амн үгин зөөрин хәәртә шинҗләч гиҗ келхлә, төрүц буру болшго. Яһад гихлә, хурц келтә, гүн медрлтә, күңкл ухата номт бәәсмн.
Николай Цеденович Хальмг Таңһчин багшнрин мергҗлт өөдлүллһнә күрәлңгин ул деер давулгддг керг-үүлдврмүдт шунмһаһар орлцдг күн билә. Цагнь кедү бачм болсн бийнь, төрүц ирҗ чадшгов, цол уга гиҗ келдм биш.
Багшнр мергҗлтән өөдлүлсн деерән сүв-селвгәрн, дамшлтарн чигн хувалцдг.
Арвн һурвн районас, тер дотр хотл Элст балһснас хальмг келнә багшнр олар цуглрдмн.
Лекц болһн йир соньн болсн деерән өвәрцтәһәр давдмн. Юңгад гихлә, лекцин йовудт багшнрт олн зүсн сурврмуд учрдмн. Номт багшнрин сурврмудт күцц хәрү өгәд, зәрмдән шоглад чигн, бууляд чигн урмд өгдг бәәсмн.
Домгуд, үлгүрмүд, йөрәлмүдин тускар йир соньнар тууҗинь, чинринь, келнә өвәрцинь цәәлһҗ өгдмн.
«Җаңһр» дуулврин туск лекцд Николай Цеденович иигҗ келдг билә: «Җаңһр» – хальмг улсин әмд дүрснь». Бөлг болһна учр-утхинь, тер дотр баатрмудын тедү чиңгә шинҗлҗ, мөлҗҗ, цәәлһҗ өгддмн.
Хальмг кезәңк болн өдгә цагин дууна тускар болхла, тууҗлань таньлдулҗ, цәәлһҗ келхләрн, кенәс бичҗ авсан, альк һазрас, кенә әңгәс бас заадмн.
Йир бүләнәр келмрч, дууч, йөрәлч, билгт Амбекә Боовушин тускар бас келдг билә. Зәрмдән бийнь чигн дуулад оркдмн. Николай Цеденовичин дууна айлтнь мелмлзәд, асхрҗадг усна айс мет арһул дорагшан асхрад, нег бийд цеңнәд өөдм һарад оддмн. Канука Хартин нертә багшнрин училищд хамдан сурч йовсн Онтан Зоян келсәр, Биткән Николай училищин хорт дуулдг бәәҗ. Тер мет зәрмдән һанцарн чигн дуулад, мадна чикнә хуҗр хаңһадг билә гиҗ тодлврарн хувалцв.
Хальмг амн үгин зөөр, нег үлү «Җаңһр» өдгә цаг күртл хәәртәһәр, әрүнәр хадһлгдад йовхнь келмрчнрин болн энүнә шинҗләчнрин ик тәвц мөн. Номт, шинҗләч, публицист, филолог номин доктор, профессор Биткән Николай тууҗд ончта орман эзлҗ, һанцхн Хальмг Таңһчдан биш, Әрәсәд болн талдан орн-нутгудт нерән туурулҗ мөңкинд үлдв.

БАДМИН Римма,
Хальмг Таңһчин ачта багш, педагогическ күч-көлснә ветеран