Кен чигн мартгдшгон төлә

Һучн зурһан җил хооран лу сарин 15-д Советин Союзин цергчнриг Афганистанас һарһҗ авсмн, тегәд эн өдр афганск дән төгсснә Өдр гиҗ темдглгднә. Хальмг Таңһчин 876 үрн бас тер дәәнд орлцв, залу-зөрмгән үзүлсн төләдән 100 һар күн өөдән ачлврар ачлгдсмн. Һундл төрхд, арвн тавн күн дәәнә һалд әмнәсн хаһцад, мөңкинд баһ наста болҗ үлдв. Әрәсән күүкд улсин ниицәнә Хальмг Таңһчд үүлддг әңг арвн тавн салдсин санл мөңкрүлҗ, эднә тускар олнд медүлхин төлә «Мана зүркнд» гидг фильм цокҗ авсмн. Төрскән харсачин җилд болн Афганистанас мана цергиг һарһҗ авсна Өдрт нерәдҗ эн фильмиг лу сарин 15-д Манҗин Аркадин нертә концертн залд үзүлхмн.

- Эн җил Әрәсән Президентин шиидврәс иштә Төрскән харсачин җил болҗана. Тегәд терүнә медлд мана региональн әңг Афганистанд әмнәс хаһцсн хальмг көвүдин санлд нерәдгдсн фильмиг үзүлх шиидвр авв. Харм төрхд, тер фильмд көвүдиннь туск тодлврарн хувалцсн эк-эцкнрнь ода уга, болв эднә элгн-садн, үр-иньгүднь эрк биш ирхмн. Эн керг-үүлдврт Афганистанд дәәнд орлцсн мана нег һазра улс ирҗ, үүрмүдиннь санл тевчхмн. Эн фильм хамгин түрүнд дорас өсч йовх баһ үйд кергтә гиҗ сангдна. «Движение первых» гидг седвәртә бичкдүдин җисәнә гешүд, сурһульчнр болн оютнр орлцхмн гиҗ бидн күләҗәнәвидн. Эн фильмиг болн Ар Кавказд болсн дәәнд орлцсн мана көвүдин туск һурвн фильмиг бидн 2013 җиләс авн Төрскән харсачнрин өрк-бүлмүдин Цугәрәсән ниицәнә таңһд үүлддг әңглә хамдан цокч авсн биләвидн. Афганистанд, Ар Кавказд болсн дәәнд әмнәсн хаһцсн мана баһчудын тускар бидн сурһульчнрла болн оютнрла болдг харһлтст келҗ өгнәвидн. Иим харһлтс бичкдүдт болн баһчудт төрскнч сурһмҗ өглһнд ик чинр зүүнә. Эн фильм хойр частан болна, тегәд бидн терүг ахрулдулад, «Зөрмгин кичәлд» 17 минутдан болдг фильмиг үзүлнәвидн. Тегәд санлын керг-үүлдврт орлцх улст фильмиг бүклднь үзснь деер болх. Залу-зөрмгән үзүләд, баһ цагтан әмнәсн хаһцсн көвүдин җирһлин, эднә цергә үүлдврин тускар келҗ өгх кергтә, тер цагт эднә нерд мартгдшго, - гиҗ Әрәсән күүкд улсин ниицәнә Хальмг Таңһчд үүлддг әңгин ахлач Кинзән Киштән келнә.
Баран Эдуард, Булинә Баатр, Игорь Плотников, Владимир Василенко, Сергей Громов, Балан Юрий Элстәс, Николай Бутков, Дорҗ-Һәрән Вячеслав Лаганя района Северное болн Красинское селәдәс, Алексей Хадыкин Баһ Дөрвдә района Плодовитое селәнәс, Манҗин Вячеслав Приютна района Первомайскас, Роман Гирин Октябрьск района Восход селәнәс, Дорҗин Олег Городовиковск района Южный селәнәс, Буран Петр Садовое селәнәс, Александр Ильин Приютнас, Иван Слизский Целинн района Троицкое селәнәс – цуһар эдн баатр кевәр хортнла ноолдад, залу-зөрмгән үзүләд, ааһ цусан асхад, әмән өгв. Эднә санлд нерәдгдсн керг-үүлдврмүд мана таңһчд җил болһн болна. Эн көвүд сурч йовсн сурһулин бүрдәцст, төрскн селәдтнь болн Элст балһснд эднә нерд зүүдг уульнцс бәәнә, санлын самбрмуд углҗ тәвгдв.
Келхд, «Мана зүркнд» гидг фильмиг китд келнд орчулад, 2018 җилд Тайваньд хальмг сойлын наадмд үзүлсмн. Тер керг-үүлдврин йовудт нәәмн фильм үзүлгдв, тедн дунд Афганистана дәәнд орлцсн мана нег һазра улсин, Басан Городовиковин, Гевш Вангъялын туск фильмс билә. Мана зөрмг цергчнрин туск фильм бәәрн хәләһәчнр дунд ик тааслт олв, тегәд хөөннь «Тайваня Орс радио» Кинзән Киштәнд җиңнүләд, интервью авсн билә. Мана нег һазра күн Москвад бәәдг Манҗин Баатр эн фильмиг китд келнд орчуллһнд дөңгән күргсмн.
Әрәсән күүкд улсин ниицәнә Хальмг Таңһчд үүлддг әңг маңһдуртнь, лу сарин 16-д цергә шишлң керг-үүлдврт орлцҗадг нег һазра улсиг дөңнлһнә «Сән керг күцәтн» гидг буйнч седклин концерт давулхм. Киштән Ивановнан келсәр, эн концерт бүрдәх седвәриг Хальмг шаңһа филармонин һардач, Хальмг Таңһчин ачта артистк Очкан Анна дөңнәд, эн керг-үүлдвриг бүрдәлһнд ик дөң-тусан күргв. Концертд бийнь Очкан Анна, Хальмг Таңһчин ачта артистнр Инесса Месхишвили болн Босхмҗин Диана, Хальмг Таңһчин Толһачин мөрән лауреатнр Брюгидикә Айса болн Дорҗинә Лиҗ, нертә дуучнр Чимдә Бад, Гришкина Наталья, Җамбинә Лилия, бичкдүдин «Герл» болн «Олимп» коллективс орлцхмн. Билетин үннь 1000 арслң болна.
- Мана олна ниицән цергә шишлң керг-үүлдврт орлцҗадг нег һазра улсиг дөңнҗ, буйнч седклин керг-үүлдврмүдт шунмһаһар орлцна. Приютна районд үүлддг «Зүркни дуудврар» болн Целинн района «Сән керг күцәх цаг» гидг эврә сән дурар үүлддг багмудыг мана ниицәнә гешүд һардна, тегәд бидн бат залһлда бәрнәвидн. Мана хайгар цергчнрәс олн зүсн эрлһ орҗ ирнә, тегәд бидн теднә сурврар кергтә эв-арһс, дулан хувц-хунр, бу-селм бүркдг гөлм болн нань чигн тоот цуглулҗ йовулнавидн. Мана цергчнрт «Булат» гидг БПЛА кергтә, тегәд терүг хулдҗ авхин төлә бидн концертд цуглулсн мөңгиг олзлхвидн. Мана әңгин гешүн Дандан Вероника цергә шишлң керг-үүлдврт орлцад, әмнәсн хаһцсн 21 цергчин санлд нерәдҗ шүлгүдин хураңһу барт белдҗәнә. Цергчнрин элгн-саднь болн өр-өвч седклтә улс дегтр барлхд демән күргв. Цергә даалһвр күцәҗ йовх нег һазра улс энтн мана ахнр, дүүнр, авальмуд болн үр-иньгүд, таньл-үзл болна, тегәд бидн күн болһнд зовҗ, әмд-менд хәрҗ ирхиг күләҗәнәвидн. Эдн Төрскән харсч цергләд, зөрмгән үзүлҗ йовна, бидн болхла цуһар эдниг дөнңх зөвтәвидн. Цуһарн дөң болҗ, чадсарн демән күргҗ өгхлә, бүлән үгән эднд нерәдхлә диилврин өдр өөрдхнь лавта. Буйнч седклин концертд иртн гиҗ дуудвр кеҗәнәвидн, - гиҗ Киштән Ивановна келв.

ДООҖАН Наталья