Шин төсв күцәх күслтәһәр

Лу сарин 7-д таңһчин экономикин болн хулд-гүүлгәнә министерствд Хол Дорд үзгәс ирсн номтнрла харһлт болв. Эдн көлгн-күчнә өдгә цагин эв-арһс улм өргнәр олзллһна кергиг цааранднь бүрдәцд тохрахар бәәнә. Ховр дамшлт тархаҗадг мергҗлтнр ода Хол Дорд үзгин авиа- болн экраноплан тосхлһна номин-үүлдврин бүрдәцд көдлҗәнә. Эднлә таңһчин йосна органмудын элчнр харһад, сурвран өгв.

- Бидн урднь цергә-үүлдврин бүрдәц болад көдлҗәләвидн, Советин йосна цагт керм тосхлһна керг күцәҗәләвидн. Ода шин эв-арһс, номин шин күцәмҗ олзлҗ үүлдх цаг ирв гиҗ тоолҗанавидн, – гиҗ бүрдәцин һардач Геннадий Федореев нүг үгдән темдглв.
Эдниг урднь Советин Союзд экләд олзлгдҗасн кермс соньмсулдг бәәҗ. Түрүн болҗ тиим кермс Көк теңгст йовҗала. Тиим кевәр эдн эврә бүрдәцән тогтаҗ керм болн авиамашид тосхдг үүлдврән эклв. Тиигҗ эдн экранопланмуд тосхдг болв, тернь самолетла әдл шулуһар усна деер хойр-һурвн метр өөдмд ниснә.
Номтын келсәр, ода Әрәсә Өмн үзгин орн-нутгудла нөкцлтән өргҗүлҗәнә, тиим кевәр Ар үзг – Өмн үзг гидг төсв өргҗүлгдҗәнә. Хальмг Таңһчин һазрт Көк теңгс көрхш, хәр уста, тегәд ик кермс энд йовҗ чадшго, эн саамд экранопланмудыг өргнәр олзлҗ болхмн. Таңһчд флот уга, тегәд авиацин-теңгсин көлг делгрүлҗ болхмн. Иран, Азербайджан болн талдан орн-нутгур нисдг тиим кермәр зуульчлад, таңһчин болн хам-хоша регионмудын балһсн-селәнд күрч болҗана.
Эднә бүрдәц нам эн җил чигн түрүн тиим кермсиг мана таңһчур авч ирҗ чадҗана, тиигхлә Махачкала болн Казахстана балһсд күрч болҗана. Түрүн саамд 6 ормта экранопланар нисч болҗана, частан 150 дууна һазрт күрхмн.
Тиим кергслмүд цуглулдг завод Хальмг Таңһчд секәд, энд пилотмудыг болн ясврин көдлмшчнриг белддг сурһуль бүрдәҗ, йирин маши мет тер кермсиг ясч болҗана. Иргчдән Лаганьд экранопорт тосхҗ, тенд ик кермс бәрҗ, тиим кевәр теңгсин портыг болн аэропортыг хамцулҗ болҗана.
Тиим машид хәр уснд чигн эд-таврин ик аца частан 500 дуунад зөөҗ чадҗана, тернь мел шин көлгн болх, болв терүг өргнәр олзлҗ болхмн. Бидн Хол Дорд үзгт тиим көлгиг Корейлә, Китдлә нөкцҗ олзлхар седҗәнәвидн, гиҗ гиичнр-номтнр темдглв.
20-30-60 ормта кермс тосхч болҗана, тиим кермин үн самолетас 3 холванд баһ болна. Экранопланас, кермәс нань Лаганьд 7-9 күн багтамҗта самолет тосхдг үүлдвр болхмн. Нөкцлтин туск бооца батлсна хөөн тиим 6 самолет таңһчд нисч ирх. 1,5 миңһн дууна һазрт тиим самолет ниснә, терүг селәнә эдл-ахуд, зуульчллһна халхар олзлҗ болҗана.
Энүнәс нань Хол Дорд үзгин номтнр эд-тавр болн аца зөөлһнә төв тосхдгчн. Тиим порт Иван Караул арлд тосхч болҗана гиҗ гиичнр селвглв. Ода тиим төв Сочи балһснд тосхгдҗана, болв Хальмг Таңһчд төв тосхгдхла, зуульчнр олар ирәд бәәхмн.
Салькна күч олзлдг шин кергслмүдиг Хол Дорд үзгин номтнр бас кеҗ һарһна, тернь ода бәәдг станцас кесг холванд орута, нам АЭС-ин орула әдлхн юмн. Электрокүчин сурвлҗ чигн тосхад керг уга. Тиим шин эв-арһиг делкәд ода деерән олзлҗахш, тер шин тоотыг эдн Хол Дорд үзгт болн Хальмг Таңһчд олзлхар зуралҗана.
Хол Дорд үзгин номтнр Лагань балһс орад тенд тогтсн таалыг шинҗлхәр бәәнә, нөкцлтиг өргҗүлхәр седҗәнә. Тиим кевәр орута иим төсв тохрахла, таңһчин экономикин орунь үзмҗтәһәр өсх, терүг цааранднь делгрүлх таал учрхнь лавта.
ТҮРВӘН Һуна