Төрскн һазртан эңкр болхла

Эн җил мана таңһчд түрүн болҗ бәәрн залврин бүрдәцст олн җилдән үнн-чик седклтәһәр көдлҗәдг, нег һазра улсин җирһлин таал ясруллһнд тәвцән орулҗадг улст «Хальмг Таңһчин муниципальн цергллтин ачта көдләч» гидг нерн зүүлһгдв. Өөдән ачлвр авсн улс дунд Үстин района Харба селәнә муниципальн бүрдәцин толһач Мухаран Татьяна бәәсмн. Татьяна Менкеевна олн җилдән бәәрн дунд сурһулин һардач болҗ көдлҗ йовсмн, 2003 җиләс авн селәнә муниципальн бүрдәциг толһалҗана.

Тер цагт Үстин райог һардҗасн Очра Юрий энүнд үрвр кеһәд, селәнә бүрдәцин толһачин үүлд орҗ көдлх селвг өгсмн. 2000 җилмүдин эклц күнд цаг бәәсмн, әмтн төрскн селәнәс нүүһәд, балһснур темцв. Селәнд газ, хату девскртә хаалһ уга бәәсмн, тегәд әмтнә җирһлин таал эрк биш ясрулх кергтә билә. Селәнә толһач хамгин түрүнд эн төрмүд хаһлхар зүткҗ, района болн таңһчин һардврин дөң-тусар нег һазра улсин сә хәәҗ көдлв. 2006 җилд Харба селәнә әмтнә гермүд газар теткгдв.
- Сурһуль-эрдмин халхар олн җилдән көдлсн нанд бәәрн залврин бүрдәцин үүлдвриг дигтә-даратаһар бүрдәлһнә, хазна оруһин әңг икдүллһнә, нег һазра улсин төлә сән кец-таал тогталһна төрмүд хаһлхд амр биш билә. Болв нег һазра улс намаг дөңнҗ, селәнә делгрлтин төрмүдиг хаһлхд шунмһаһар орлцв. Селәнә эдл-ахун һардвр чигн дөңгән күргҗ, олн төрмүдт орлцсмн. Района талдан селәдин муниципальн бүрдәцсин толһачнрла нөкцҗ үүлдәд, дамшлтарн хоорндан хувалцҗ, сүв-селвгән өгч хамдан бас көдлнәвидн. Эн җилмүдин эргцд баһ биш көдлмш күцәгдв, орн-нутгин болн таңһчин көтлдврмүдт, келн-улсин төсвст орлцҗ, чинртә төрмүд хаһлгдҗана. Тиигәд, селәг электрокүчәр тетклһнә, ФАП тосхлһна, сән кец-таал тогталһна, социальн бүрдәцст бат ясвр келһнә көтлврмүдт бидн орлцсн биләвидн, - гиҗ Татьяна Менкеевна келнә.
Селән күртл хату девскртә хаалһ тосхлһна төр олн җилин эргцд нәрн төр бәәсмн. Урднь энд үүрмг чолута хаалһ бәәсмн, болв эрк биш хату девскр кех кергтә билә. 2024 җиләс авн Үст селән күртл хаалһ тосхлһна көдлмш эклв. Терүг хойр девсңгәр күцәхмн, нидн 12 дууна хаалһ тосхгдв, эн җил терүг төгсәх зөвтә. Муниципальн чинртә хаалһ тосхлһнд орн-нутгин, таңһчин болн района хазнас мөңгн йилһгдсмн. Давсн җилд селәнә сурһульд бат ясвр кегдв, спортивн хора тосхгдв. Селәнә баһчуд төрскн селәндән торад бәәхәр шунҗахнь байрта, гиҗ Мухаран Татьяна келәд, бичкдүдин сад тосхх кергтә гиҗ зовлңгарн хувалцв. Дәкәд селәнд шин сойлын Гер тосхх күсл бәәнә, СМО терүнә төсв белдв. Шаңһа көтлврмүдт орлцад социальн бүрдәцс эрк биш тосхгдх гиҗ селәнәхн ицҗәнә.
- Эндр селәнд 250 күн бәәнә, дунд сурһуль, эмнлһн, бичкдүдин сад, сойлын Гер, поштын әңг үүлдҗәнә. Бәәрн улс төрскн селәндән сән кец-таал тогтахар шунна. Энд өсәд-боссн улс төрскн һазран дөңнҗ бас олн зүсн төсв бәәдл-җирһлд тохраҗ, өвкнриннь санл мөңкрүллһнә әрүн чинртә керг күцәлһнд орлцна. Ода селәнд 25 крестьянск-фермерск эдл-аху үүлдҗәнә, малчнр медәтнриг болн бичкдүдиг дөңнҗ буйнч седкләсн нөкд болна. Селәнә эдл-аху һазр нәәмәдлҗ авлһна мөңгнә ормд маднд бас дөңгән күргҗ, кергтә болхла техник йилһҗ өгнә, нань чигн төрмүд хаһлна. Тиигәд, селәнә паркд модд дусалар услдг кергсл углҗ тәвгдв. Олна дөң-тусар мана селән җил ирвәс батрад делгрҗәнә, - гиҗ СМО-н толһач келнә.
Таңһчин дорд үзгт бәәдг бичкн Харба селән энд өсәд-боссн улсин төлә эңкр болн төрскн һазр болна. Селәнә улс бичкн төрскндән йир дурта, сән өдрмүдт нааран ирҗ, хамдан байрин керг-үүлдврмүд давулна. 2013 җилд бәәрн улсин седвәрәр Санлын самбр секгдв, терүнд цааҗла харһсн нег һазра улсин нерд мөңкүрлгдв. 2015 җилд энд әмтн модд суулһад, санлын аллей кев. 2016 җилд болхла селәнәхн мөргүлин гер тосхв, эн кергт өрк-бүл болһн орлцад демән күргв. Бәәрн күүкд күн Цернә Галина мөргүлин герт цевр-цер бәәдл теткҗ, зул өргҗ, нааран ирсн улсиг тосна. Күүкд улсин хүүвин гешүд Лаган Галина, Путан Жанна, Мөңкән Наталья Галина Адьяевнад нөкд болна. Нидн хөрн җил хооран дунд сурһуль төгсәсн баһчуд селәнә паркд 30 зер-земшин мод суулһв. Харба селәнә муниципальн бүрдәц әмтнә седвәр дөңнҗ ямр нег төсв күцәлһнд таңһчин хазнас мөңг йилһҗ өгдг көтлврт шунмһаһар орлцна. 2022 җилд эдн Санлын самбрас авн Бодь сурвһн күртл тротуарн плитк углҗ тәвв. 2023 җилд болхла 2 худг тосхв. Келхд, селәнәхн терүнәс уудг ус авна, тегәд әмтн герүрн ус орулҗ, сән таал тогтав. Эн җил бичкдүдин талвң тосхлһна төсв күцәхәр зуралҗала, болв марһана ашар эдн дииләчнрин тоод орсн уга. Болв эн төсвиг ирх җилд бәәдл-җирһлд тохрах күсл бәәнә.
Тиигәд, Харба селәнә әмтн эврәннь арһ-чидләрн бәәсн һазран сәәхрүлхәр шунҗ, сән кец-таал тогтаҗ, бичкн төрскән делгрүлхәр зүткнә. Селәнә муниципальн бүрдәцин толһач Мухаран Татьяна нег һәазра улсин дөңгәр цааранднь чигн күцәмҗтәһәр көдлҗ, зуралсан күцәҗ төрскн селәнә делгрлтд тәвцән орулҗ үүлдҗ йовтха гиҗ дурдҗанавидн.
ДООҖАН Наталья
ЗУРГТ: Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Бату Үстин района Харба селәнә муниципальн бүрдәцин толһач Мухаран Татьянаг ачлҗах кем