Cойлын зөөр келн-улсиг хамцулна

Һаха сарин 27-д, шар шаҗна хург болҗасн хойрдгч өдрлә Хальмг ик сурһульд «Шар шаҗна сойл – утх-зокъял, билг-эрдм, архитектур» гидг нертә сүүр болв. Түүнә көдлмшиг Санкт- Петербургин ик сурһулин профессор Анатолий Алексеев-Апраксин һардв. Эн күүндврт кесг номтнр, орн-нутгудын элчллтсин элчнр орлцҗ соньн илдкл кев. Тер тоод Шри Ланка орн-нутгин элчллтин селвгч Пубудини Михирави Диссанаяки шажна кезәңк хурлмудын, тедн кезә тосхгдсинь болн теднә архитектурин тускар келҗ өгәд, дигтә цәәлһв. Шри-Ланка хамгин түрүнд Бурхн-багшин ном делгрҗәсн орн-нутгудын негнь болҗана, тенд архитектурин кесг бумбс, кезәңк хурлмуд бәәнә гиҗ селвгч келв. Хальмг Таңһчла кесг халхин нөкцлт делгрүлхәр эдн белн бәәнә.

Цааранднь Москван архитектурин күрәлңгин профессор Марианна Шевченко Китд орн-нутгт хурлмуд тосхлһнд, тедниг шинәс босхлһнд орлцсна, китд архитектормудла нөкцлтснә тускар келҗ өгв. Хурлмудын кезәңк бәәдлнь хадһлгдв. Дуньлинь хурл 2008 җиләс авн 2019 җил күртл шинәс тосхгдла. Архитекторнь Ван Гуйсян бәәсмн. Марианна Юрьевна үүнә студин көдләч болҗ үүлдҗәлә. Хурлмудын шин гермүдин ул-сүүрнь болн эрсмүднь төмр бетонас босхгдла, яһад гихлә тиим кевәр түүмрәс гетлһн күцәгдҗәсмн.
Тер мет теңгрин хаадудын ик хурл тосхлһнд МАрхИ-н профессор орлцҗала. Тернь бас ик кемҗәтә бәәрн бәәсмн. Ода Москвад чигн аһу ик шар шаҗна төв тосхгдх, түүнә зурань Ойрат-аренан бәәшңд үзүлгдв.
Цааранднь Москван М.В.Ломоносовин нертә ик сурһулин тиңкмин һардач Екатерина Акимушкина шар шаҗна болн исламин элчнрин хәрлцән кезәнә ямаран бәәсинь утх-зокъялын кезәңк үүдәврмүдәр ул кеҗ келҗ өгв.
Тер мет сессин көдлмшт Әрәсән шар шаҗна үүлдәчнрин хүүвин ахлач Йонтен гелң, таңһчин Толһачин селвгч Корнин Геннадий, Моңһлын, Непалын номтнр орлцҗ, соньн кесг төрәр илдклән кеҗ, ик хургт орлцачнриг йөрәв. Тиим кевәр ик хург шар шаҗна орн-нутгудын олн улсиг хамцулҗ нөкцлтин шин эв-арһ үүдәҗәнә.
Тер мет эн өдрмүдт Хальмг ик сурһульд ик хургин күндтә гиичнрлә кесг харһлт болв. Тер тоод Китд орн-нутгин вузмудла Хальмг ик сурһуль өргн залһлда бәрнә, хальмг оютнр Китд орн-нутгт одад, тенд кел, сойл дасна, китд оютнр Элстд орс кел дасна. Тегәд одахн Хальмг ик сурһульд Китдин элчнрлә, терүг толһалҗадг элчллтин министр Лю Жуйла харһлт болв.
- Тиим харһлт мана вузин багшнрин болн оютнрин төлә улм сән таал тогтаҗана, иргчдән китд ик сурһульмудла бәрҗәх мана хәрлцәг улм түргн йовудтаһар делгрүлҗ болҗана. 150 һар хальмг оютнр Китдин вузмудт дамшуллһ авла. Тер хәрлцәг өргҗүлҗ, сурһуль-эрдмин нөкцлтиг цааранднь делгрүлх селвгән медүлләвидн, – гиҗ Хальмг ик сурһулин һардач Салан Бадм харһлтын ашиг өөдәнәр үнлҗ темдглв.
Хальмг ик сурһулин оютнр болн сурһульчнр китд кел сәәнәр меднә, оньган өгч дасна, сәәнәр келнә, теднә медрлнь күндтә гиичнрт ик гидгәр таасгдв. Хальмг вузин медлд үүлдҗәдг Конфуцийин күрәлңгин сән ашта көдлмшин тускар тернь герчлҗәнә. Күүндвр чигн сән ашта болв, түүнә ул деер нөкцлтиг цааранднь улм ик йовудтаһар делгрүлҗ болҗана гиҗ хальмг вузин һардвр тоолҗана.
Тер мет Әрәсәд Непалын күцц зөвтә элч Джанга Бахадур Чауханла вузин һардвр харһлт кев. «Орн-нутгла сурһуль-эрдмин халхар нөкцлтиг делгрүллһнә тускар тодрха күүндвр болв. Непалын вузмудла хәрлцәг өргҗүллһнә, теднә оютнриг Хальмг ик сурһульд дамшуллһна тускар бидн күүндләвидн», – гиҗ хальмг вузин һардач Салан Бадм келв.
Непалын делегац нөкцлтиг өргҗүлхәр белн бәәнә, тер седклднь Хальмг ик сурһулин һардвр болн багшнр ханлтан өргв.

ТҮРВӘН Һуна