Дамшлтарн хувалцх кергтә...

Одахн Элстд таңһчин сурһуль-эрдмин министерствин коллегийин сүүр болв. Энд шалтгта сурһульчнриг болн оютнриг дасхлһна төрмүдт һол оньг өггдв. Энүгәр һол илкдлиг министерствин әңгин һардач Увшин Зоя кев. Дундын эрдмин сурһульта мөч тату оютнриг дасхлһна таал ясрулхин төлә Элстин багшин колледжин медлд ул-сүүрин бүрдәц 2020 җил тогтагдла. Тер кергт шаңһа болн таңһчин төсв саңгас 9 миңһн һар арслң һарһгдла. Дундын сурһулин эрдм өгдг колледжмүдлә ниигмин нөкцлт кехин төлә таал тогтагдла. Инклюзивин сурһуль-эрдмин халхар Элстин багшин колледжин мергҗлтнр Москвад болн талдан балһснд медрлән гүүдүлнә гиҗ Зоя Петровна темдглв.

Тер мет шалтгта баһчудын «Абилимпикс» марһана экспертмүдиг сурһлһна төв таңһчд үүлдҗәнә. 2024 җил күртл тиим төв Элстин политехникин колледжин ул деер көдлҗәлә. Түүнә дөңгәр 2018 җиләс авн 2023 җил күртл таңһчин 147 эксперт медрлән өөдлүллә. 2025 җил болхла Әәдрхнә губернск техникумин ул деер 27 күн экспертин белдвр авла.
Тер тоод «Бичкдүдин сурһмҗ», «Эклц классин багш», «Эмнлһнә болн ниигмин килмҗ өглһн», «Робототехник», «Ниигмин көдлмш», «Психологий», «Юриспруденц», «Зурлһна билг-эрдм», «Дуулдг билг-эрдм», «Театрин билг-эрдм», «Веб-дизайн», «Текстиг эд-бод келһн» болн нань чигн салврар экспертмүд-зарһчнр белдгдв. Эдн ода таңһчин «Абилимпикс» марһанд орлцҗ оютнрин кесн көдлмшинь зарһчнр-экспертмүд болҗ үнлҗәнә. Элстин багшин колледжин ул деер шишлң эрдмин кичәлин мастермүд болн йирин багшнр курст орҗ мергҗлтән өөдлүлнә.
Тиим кевәр таңһчд «Абилимпикс» марһа бүрдәхин төлә цуг таал тогадҗана. Райодын болн Элст балһсна сурһуль-эрдмин заллтсла мергҗл шүүҗ авлһна салврар нөкцлт бүрдәгдлә. Таңһчд җил болһн шалтгта оютнрин төлә «Абилимпикс» марһан бүрдәгднә. Түүнә ашт эдн эрдмән дасхин төлә урмд авна. Тер мет колледжд орхар седҗәх шалтгта сурһульчнрин болн теднә эк-эцкнрин төлә тиим марһан эрдмән шүүҗ авхд дөң болна. Түүнә төлә хургуд, мастер-классмуд, шалтгта баһчуд сурдг колледжин презентац кегднә. Тер мет марһана йовудт шалтгта оютнриг көдлмшт оруллһна керг-үүлдвр бас күцәгднә. Волонтермудын җисән эн салврар бас өргҗәд йовна.
«Абилимпикс» чемпионат 2018 җиләс авн таңһчд колледжмүдин кесг талвңд бүрдәгдҗәнә. Марһанд көдлҗәх инвалидмүд чигн орлцна, эднәс кесгнь Әрәсән Келн-улсин- марһана призермуд болв, тер тоод эклц классин багшнр, эмнлһнә эгчнр сән белдврән үзүлв.
2025 җилин таңһчин «Абилимпикс» чемпионатд 106 улс орлцв, тер тоод сурһульчнр, эрмдгтә оютнр болн көдлҗәх мергҗлтнр, тер тоод СВО-н орлцачнр марһлдв.
Марһан 17 эрдмәр болв. СВО-н орлцачнр шалтгта улсин физкультур болн ду дууллһн гидг хойр марһанд орлцв. Эв-арһин наадмин 5 әңгд сурһульчнр чидлән сөрв, тер тоод товчар зурлһнд, юм уйлһнд, замчин кергт, дамшулачин нөкдин болн квиллингәр (цааснас альбом болн нань чигн кегдлмүд келһн) мергҗлтән үзүлв.
Чемпионатын нөкдин тоод 14 бүрдәц орв, тер тоод «Теңгрин эдстә» гидг таңһчин бүрдәц, эзнә «Семушка» бичкдүдин сад, «Элиста – Союз» гидг спортклуб орв. Һоллгч нөкднр болҗ Хальмг Таңһчин профсоюзмудын федерац, Әрәсән көч-көлснә болн соцальн харслтын министерствин «Хальмг Таңһчин эмнлһнә-социальн экспертизин һоллгч бюро», таңһчин социальн даатхлһна саң болн инвалидмүдин талдан бүрдәцс дөңгән күргҗ үүлдв. Элстин коррекцин школ- интернатын сурһульчнр эн җил марһанд бас орлцв. Чемпионат колледжмүдин 6 талвңд бүрдәгдв.
Марһана йовудт кесг һәәхүлмүд, спортын болн билг-эрдмин керг-үүлдвр болв. Керг-үүлин көтлврт төгрг ширәс, мастер классмуд, эрдмән шүүҗ авлһна хургуд бүрдәгдв.
Тер мет коллегийин сүүрт Цугәрәсән сурһульчнрин олимпиадын таңһчин марһаг бүрдәлһнә төр хәләгдв. Энүгәр министерствин әңгин һардач Бадман Светлана илдкл кев. Райодын, селәдин болн Элст балһсна сурһульмудын элчнр муниципальн болн таңһчин кемҗәнд му биш медрлән үзүлнә. Болв таңһчин марһанд хамгин түрүнд Элстин сурһульмуд дииләчин болн призерин өөдән нер авна. Райодын кемҗәг өөдлүллһнә, тедн болн Элстин багшнр хоорнд дамшлтарн хувалцлһна керг-үүлдвриг өргҗүлҗ райодын болн селәдин сурһульчнрин медрлинь гүүдүлх кергтә.
Физикин, эсвин марһаст сурһульчнр ода чигн сән медрл үзүлҗәхш, эднә ик зунь таңһчин олимпиадт көдлмшин нам 50 процентинь күцәҗ чадхш, тиим үзмҗтәһәр Цугәрәсән олимпиадт орҗ болшго. Тегәд эн кичәлмүдәр, тер мет биологийин болн химийин салврар сурһульчнрин белдвриг өөдлүлх кергтә. Ода Интернет болн нань чигн тоот бәәх кемд тер көдлмшиг күцәхд ик күнд биш гиҗ сангдна. Эндр өдр йиртмҗиг шинҗллһнә болн номин кичәлмүд гүүнәр даслһнд һол оньг өггдҗәнә, нег үлү таңһчин кемҗәнд үзмҗән өөдлүлх кергтә.
Тер мет таңһчин сурһульчнр орс, англь келнә, гуманитарн янзта талдан кичәлд чигн сән медрлән үзүлҗ таңһчин олимпиадын даалһвриг 70-80 процентд күцәнә, тиим үзмҗд талдан кичәләр чигн күрх кергтә.
Цааранднь таңһчин сурһуль-эрдмин чинринь шинҗллһнә урдаснь кесн түрүн ашин тускар секторин һардач Цохра Алевтина келҗ өгв. Талдан чигн төрәр коллегийд күүндвр болв.
ТҮРВӘН Һуна