Келн-улсин хоорндк залһлдаһан өргҗүлхәр

Хальмг кел делгрүллһнә төвд Әрәсән олн улсин ниицлтин Өдрт нерәдсн нарт-делкән номин-дамшлт хувалцлһна төрәр «төгрг ширән» сүүр болв.

Бидн олн келн-улста хамдан Әрәсәд бәәнәвидн, теднә хамцлтыг батруллһна керг эндр өдр һол чинр зүүҗәнә, түүнә ул деер орн-нутгин күчиг чигн холванд батрулҗ, цуг улсин бәәдл-җирһлинь ясруллһна, экономикин делгрлтин йовудыг түргдүллһнә чинртә керг-үүлдвриг ахр болзгт күцәҗ чадхвидн. Тиим хәләц Әрәсән әәмшг уга бәәлһиг батруллһнд чигн церглҗәнә.
Иим кевәр бидн мана орн-нутгин болн делкән келн-улс болһна сойл, кел хадһлҗ цуг олна девшлтин йовудыг түргдүлҗ батрулҗанавидн, тернь цуг делкән орн-нутгудын улм бат нөкцлтд болн залһлданд туслхнь лавта.
Тиим ухан-тоолвртаһар хулһн сарин 31-д Хальмг кел делгрүллһнә төвд нарт-делкән номин-дамшлтын «төгрг ширән» сүүр болв. Эндрк делкән таалд оюни-шагшавдын үнтә тоотан, сойлан, төрскн келән хадһллһна төрмүдт эн хург нерәдгдв. Видеозалһлдана эв-арһар Әрәсән болн СНГ-н орн-нутгудын номтнр болн шинҗләчнр төвин талвңд цуглрҗ, ухан-тоолврарн хувалцҗ, нөкцлтән гүүдүлв. Казахстана, Кыргызстана, Белоруссин, Таджикистана, Тыван, Алтан, Хальмг Таңһчин болн Москва балһсна номтнр, ик сурһульмудын багшнр болн сойлын шинҗләчнр эн сүүрт орлцв.
Таңһчин Толһачин селвгч Геннадий Корнеев цугтаһинь йөрәв. Авъясан, сойлан батрулҗ, теднә зокалар кесг келн-улс һардвр кеҗ, терүг баһ үйнрин сурһмҗллһнд олзлна. Тер авъясиг хадһллһнд, сойлын зөөриг талдан келн-улсла хувалцлһнд нилчән күргнә. Тер нөкцлтән цааранднь өргҗүлх зөвтәвидн гиҗ йөрәлин бичгт келгдҗәнә.
Кыргызстана Бишкек балһснд бәәдг Кыргызстана – Әрәсән орс улсин шаҗна ик сурһулин доцент Эльмира Лазаренко сүүриг секв. Махаяна номин зокалмуд Төв Азийд сурһуль-эрдмин болн нань чигн салврт яһҗ олзлгдҗасна тускар тодрхаһар келҗ өгв. Махаянан авъясмуд Төв Азийд болн Кыргызстанд сурһуль-эрдмин, шаҗна халхар өргнәр олзлна, тедн күн болһна делгрлтд нилчән күргнә, Махаянан номар бичсн кезәңк бичмр номтнриг болн мергҗлтнриг соньмсулҗана. Түүнә авъясмуд шагшавдын делгрлтин ул-сүүрнь болҗана гиҗ номт темдглв.
Хальмг Таңһчд болсн ик хург кесг орн-нутгин шар шаҗнд шүтдг улсиг болн номтнриг хамцулҗ, Бурхн Багшин номиг цааранднь делгрүллһнд ик нилчән күргв. Бас нег дәкҗ Элстүр ирх ик седкл нанд бәәнә гиҗ Кыргызстана ик сурһулин номт тоолвран келв.
Цааранднь Алтан Республикин шаҗна шинҗллтин төвин һардач, тууҗин номин кандидат Римма Кушнерик үг авв. Баһчудыг зака эвдлһнә болн терроризмин үүлдврт орлцуллһна йовдлас яһҗ гетлхин тускар номт тодрхаһар келҗ өгв. Тер кергт келн-улсин авъясмуд болн шаҗна зокалмудыг, тиим бүрдәцсин дамшлтыг өргнәр олзлх кергтә гиҗ төвин һардач темдглв. Талдан шаҗиг күндлҗ, теднә элчнрлә эвин таалд бәәхмн гиҗ делкән шаҗна үүлдәчнр неквр тәвнә. Сурһуль-эрдмин көтлврт тер зокалыг бас орулҗ болҗана.
Келн-улсин авъясиг хадһллһна дамшлтын тускар Тыван социальн-экономикин шинҗллтин күрәлңгин номин нүүрлгч көдләч, шаҗиг шинҗллһнә номин доктор Ульяна Бичелдей тоолврарн хувалцв. Тыван номтнр Әрәсән кесг регионмудла, Моңһл Улсна, талдан орн-нутгудла, Хальмг Таңһчла сән залһлда бәрҗ үүлднә. Кесг келн-улс Тывад ни-негн бәәнә, эднә сойл болн кел даслһна халхар сән таал тогтагдҗана гиҗ номт темдглв.
Тер мет Хальмг ик сурһулин доцент, тууҗин номин доктор Бадмин Екатерина илдкл кев. Хальмг Таңһчин этносойлын зөөр хадһллһна тускар номт бас келв. Эн салврар шин эв-арһин керг-үүлдвр күцәлһн ямаран чинр зүүҗәхин тускар бас тоолвран медүлв. Талдан чигн номтнр сүүрт үг келҗ, өдгә цагин эв-арһс кел, сойл болн авъяс хадһллһна кергт ямаран нилчән күргҗәхин, сойлын хоорндк нөкцлтин, келн-улсин хувц-хунрин тууҗин болн талдан чигн кесг төрәр илдклән кев.
Тиим кевәр «төгрг ширән» сүүрт дамшлтарн хувалцлһн олзта-туста болв. Тиим талвңгин көдлмшиг цааранднь өргҗүлх кергтә, тернь нөкцлтиг делгрүллһнд ик нилчән күргәд бәәх гиҗ сүүрт орлцачнр темдглв.
Бас шидр Москвад «Әрәсән болн СНГ-н келн-улс» гидг нарт-делкән түрүн ик наадм давв. Хальмг төвд болсн сүүр түүнд бас нерәдгдв. Энүнә йовудт зургудын һәәхүл болн концертс болхмн. Наадмд келн-улсин политикиг, сойлын залһлдаг СНГ-н орн-нутгудла өргҗүллһнә тускар тодрха күүндвр болв.
ТҮРВӘН Һуна