Хальмг театр Чувашин тәәз деер

Келн-улсин театрмудын регионмуд хоорндк хәләвр «Чекеç» нертәһәр Чувашт болна. Терүнд орлцхар Басңга Баатрин нертә Келн-улсин театрин үүдәгч баг һарч йовв. «Голубоглазая каторжанка» гидг наадыг тер хәләврт хальмг театр үзүлхмн.

Хальмгин нертә бичәч Бадмин Алексейин үүдәврәр тәвгдсн наадн урднь режиссер Манҗин Борис белдсинь хәләһәчнр тодлдг болх. Ода үзүлгдх наадн режиссер Сергей Бурлаченкон һардврт белдгдв.
2025 җилд Чувашт болҗадг хәләвр «Күүкд күн билг-эрдмд» («Женщина в искусстве») гидг төрт нерәдгдҗәнә.
Орчлң үүдсн цагас авн күүкд күүнә дүр олн зүсн үүдәрвмүдт үзүлгдҗ йовсмн. Өр-өвч седклтә, кергтә болсн цагт ямаранчн зөргтә үүлдвр күцәҗ чадх күүкд күүнә дүр үйәс үйд келгдҗ, үзүлгдҗ, әмтнд урмд өгч йовна. «Чекес» (Ласточка) гидг нертәһәр болҗах хәләвр театрмудын тәәз деер күүкд улсин дүр яһҗ үзүлгдҗәхинь, эндрк күүкд улсин дүр ямаран болҗахинь медүлх күслтә.
Иигәд үкр сарин 11-әс авн 16 күртл К. Ивановин нертә Чувашск академическ драмин театрин тәәз деер келн-улсин театрмуд нааддан үзүлҗәнә. Регионмуд хоорндк театральн хәләвр хойрдгч кемдән кегдҗәнә. СССР-н улсин артистк Кузьмина Веран нернд эн хәләвр нерәдгднә. «Чекес» хәләвр олн регионмудын театрмудыг цуглулв.
Келн-улсин театрмудын хәләвр үкр сарин 11-д Чебоксары балһснд деер заагдсн театрт байрин бәәдлд секгдв. Чувашск Республикин Толһач О. Николаев хәләвриг йөрәлин үг келҗ секәд, ирсн театр болһнд күцәмҗ дурдв.
Хальмгин, Алтайин, Саха (Якутин), Марий Эл Республикин, Пермск крайин театрмуд хәләврт орлцхар ирсмн. К. Ивановин нертә Чувашск академическ театр эврә наадарн хәләврин көтлвриг секв. Эн театрин артистнр «Материнское поле» гидг наадыг үзүлв. Чингиз Айтматовин үүдәврәр тәвгдсн наадн режиссер Манҗин Борисин һардврт белдгдсмн.
Чувашин һазрт цуглрҗ ирсн театрмуд эврәннь үүлдвртән күүкд улсин дүриг яһҗ тогтадган үзүлх седклтәһәр ирсмн.
Күүкд улсин дүр угаһар театрин тәәз деер тәвгддг наадд ховр болх. Келн-улс болһна җирһлд күүкд күүнә - экин, эгчин, дү күүкнә, үр күүкнә дүр эрк биш чинртә нег орм эзлнә. Ик күцәмҗ бәрҗ, җирһлин өөдмд күрсн залу күүнә ард күүкд күн бәәнә, гиҗ кезәнә нег келгдсн цецн үг бәәнә. Тегәд эн хәләвр ончта эн дүрт эврә көтлврән нерәдснь хара йовдл биш. Хәләврт орлцхар ирсн театр болһн келн-улсиннь сойлын болн авъясмудын ул деер тогтсн дүрмүд үзүлҗ, күүкд улсиг цуг халхасинь үзүлхәр шунсинь тәәз деер орман олсн тоот медүлв.
«Чекес» гидг театральн хәләвр - театрмудын үүдәгч күцәмҗсиг үзүлҗәх ик байр болсн деерән сойл хоорндк тагт, театрин келәр хоорндан күүндҗ, хамцу уралан зүткх талвң болҗана. Эндрк хәләврин дөңгәр бидн күүкд улст – экнрт, эгчнрт, үр күүкдт, герин эзн күүкд улст, олна үүлдәчнрт болн һардачнрт күндллһән медүлҗ, тәәз деер нааддан үзүлҗәнәвидн», - гиҗ Чувашск драмин театрин һардач Елена Николаева ухан-тоолврарн хувалцв.
Регионмуд хоорндк театральн хәләврин жюрид нертә шинҗләчнр болн театрин үүлдәчнр орҗана. Теднә тоод «Сцена» седкүлин ах редактор, РГГУ-н әңгин һардач, Әрәсән художественн академин күндтә гешүн Дмитрий Родионов, Б. Щукинә нертә театральн ик сурһулин дацңгин һардач, доцент, режиссер Вячеслав Терещенко, «Театр-информ» төвин һардач, «Театральное дело» седкүлин ах редактор Ольга Сенаторова театрмудын нааддыг шинҗлҗ хәләҗәнә.
Хәләврин йовудт «Хамгин сән наадн», «Күүкд күүнә хамгин сән дүр», «Залу күүнә хамгин сән дүр», «Тәәзин хамгин сән кеерүл», «Режиссерин хамгин сән көдлмш» гидг һол номинацсиг шүүҗ авх билгтнриг жюри илдкхмн.
Театральн эн хәләвр Чувашин Толһач Олег Николаевин «Ярко в Чувашии» гидг төсвин кемҗәнд болҗана. Басңга Баатрин нертә Келн-улсин театр энд «Голубоглазая каторжанка» гидг наадан үзүлҗәнә. Наадна һол дүриг артистк Карина Чимидова бүрдәҗәнә. Бадмин Алексейин үүдәврәр тәвгдсн наадн күцәмҗтә болтха.
ХӨӨЧИН Галина