Олнд үлгүр-үзмҗ болҗ

Маңһдур авъяст тохрсар цуг нарт-делкәд гемтә-шалтгта улсин Өдр темдглхмн. Эн өдриг ООН-а Генеральн Ассамблей 1992 җилд эрмдгтә улсин зөв харсхин, эднә төрмүдт оньг тусхахин күслтәһәр зарлсмн. Сүл җилмүдт гемтә-шалтгта улс олна бәәдл-җирһлд, спортын болн билг-эрдмин керг-үүлдврмүдт шунмһаһар орлцдг болв. Мана таңһчд «Бидн таднла әдл, зуг чидлтә» гидг дуудвртаһар параспартакиад давуллһн сән авъяст тохрв.
Хальмг Таңһчин Толһачин медлд үүлддг гемтә-шалтгта улсин хүүвин сүүрмүдт эрмдгтә улсин төлә сән таал тогталһна, эдн сойлын болн спортын керг-үүлдврмүдт орлцхиг урмдуллһна, көдлмшәр тетклһнә, эрүл-менд харлһна төрмүд босхгдна. Эн хүүвин ханьд гемтә-шалтгта улсин олна ниицәсин элчнр орлцдгнь темдгтә. Эрмдгтә улсиг үүмүлҗәдг төрмүдиг эдн сәәнәр меднә, тегәд сүүрт ухан-тоолврарн хувалцҗ, сүв-селвгән орулна. Эрмдгтә бичкдүдин, нүднә харань муурсн улсин олна ниицәс мана таңһчд күцәмҗтәһәр үүлдҗ, олна керг-үүлдврт шунмһаһар орлцсн деерән Әрәсән болн нарт-делкән марһаст нер һарна. Олна ниицәс коммерческ биш бүрдәцсин марһаст орлцҗ, мөрә шүүҗ авад, олн төрәр төсвс күцәдгнь бахмҗта.
Эндр мана таңһчд 21 миңһн һар гемтә-шалтгта күн, социальн демин мөңг болн пенсь авна. Терүнә кемҗәнь ик биш, тегәд эдн көдләд бийән теҗәнә. Эрмдгтә улсиг көдлмшәр теткхин төлә таңһчд җил болһн көдлмшч ормсин яарм болна. «Кадрмуд» гидг келн-улсин төсвин йовудт эрмдгтә күүг көдлмшт авсн бүрдәц болн арһлач шаңһас дөң авна. Тиигәд эрмдгтә улсиг, тер тоод цергә шишлң керг-үүлдврт орлцачнриг көдлмшәр тетклһнд шишлң кергсл хулдҗ авсн цагт һаруһинь даңцана. Эрмдгтә күүнд көдлмшч орм бүрдәлһнд ик гиснь 200 миңһн арслңга дем өгнә. Дәкәд гемтә-шалтгта улс тааста эрдм шүүҗ авад хөөннь көдлмшинь урмдулхин төлә мана орн-нутгт «Абилимпикс» марһан болна. Терүнд Хальмгин оютнр орлцҗ, таңһчин нер орн-нутгин марһанд харсна.
Гемтә-шалтгта улс олна керг-үүлдврт, спортын болн билг-эрдмин марһаст орлцҗ, олн кергин седвәр татҗ үлгүр болна. Элст балһсна һардвр гемтә-шалтгта улсин нарт-делкән Өдрт нерәдҗ җил болһн шишлң мөрә зарлна. Терүг сурһуль-эрдмин, номин, спортын, олна үүлдврин, үүдәлтин халхд күцәмҗ бәрсн улсиг бәрүлҗ өгнә. Әрәсән Мөшклһнә комитетин Хальмг Таңһчар үүлддг заллтын көдләчнр зөрмгән үзүлсн, җирһлин күнд таалд бийән өөдән бәрҗ арһ-чидлән иткүлсн эрмдгтә улсиг «Халун зүркн» мөрәһәр ачлна. Нидн эн мөрә Титән Айсад бәрүлҗ өггдсн билә. Күүкн дунд сурһулян йилһән сәәнәр төгсәһәд, Хальмг ик сурһульд тааста эрдмәр сурв, нарт-делкән сәәхләсин марһанд диилвр бәрв. Айса бочча спортар соньмсна. Урднь эн мөрәһәр Әрәсән спортын эрдмч, орн-нутгин паралимпийск хамцу багин гешүн Босхмҗин Очр ачлгдсн билә. Келхд, одахн Очр болн Мария Елсукова дииләчнрин Кубокин марһанд ончрв. Баахн Абушан Дантесин нерн бас темдгтә. Көвүн Әрәсән болн нарт-делкән марһаст орлцҗ, кесг ачлвр авв. Дәкәд эн домбр, гитар цокч ду дуулна.

ДООҖАН Наталья