Моњєл келтнрин сойл – цуг делкін зґґр

Хол Моњєл орн- нутгт мана ахнр –дўўнр моњєл келтнрин сойлын уурхан сањгиг улм нірнір шинљлљ, мана ґвкнрин ўлдісн чилшго зґґриг хґґтк ўйнр чигн йостаєар ўнлљ, терўгір бахмљ кељ, терўніс кезі чигн ик туста болдг, кесг зун љилин дамшлтыг багтасн гўн ухата сурємљ автха гиљ «Ик нўўдл» гидг экспедициг бўрдісмн. Сентябрин 15-д Улан Баатр хотл балєсна Чињгс хаана талвњгас эклід экспедиц єарч йовсмн. Лаганя, Яшкулин, Хар єазра, Ўстин райод эргід олн зўсн материал цуглулад, нарт делкін экспедицин элчнр Элстўр ирв. Одахн эдн Хальмг госуниверситетин оютнрла болн багшнрла харєљ кесн кґдлмшиннь, тўрўн ашмудын тускар келљ ґгв. Кўндті гиичнрин делегациг «Ґґрд тўмн» олна организацин кўцігч директор Дэмбээ Мягмарсурэн єардв.

КГУ-н ректор Бадм Салаев университетин олн халхин нарт делкін ўўлдврин тускар келљ ґгв. Одахн мана ах сурєулин номтнр моњєл ўндсті келн -улсин фольклорин 10 ботьта хурањєу барт барлхар шиидв. Эн ик шинљллтин хойр боть барас єарсн бііні. Тиим кевір хальмг номтнр єанцхн мана тањєчин биш, болв цуг делкін тґлі ик чинр зўўљіх шинљллтиг белдљіні, тернь мана номтнрин гўн медрлин, кесн ик кґдлмшин тускар герчлљіні, тиим ик кемљіті шинљллт цааранднь кегдх гисн тоот тањєчин, Ірісін болн нарт делкін номин біідл-љирєлд ончта йовдл болљахнь лавта.

Тиим ик кемљіті ўўлдвриг ґргљўлхин тґлі моњєл ўндсті келн- улсин энциклопедь хамдан єарєий гисн селвгін «Ґґрд тўмн» олна организацин правленя гешўн, Келн-улсин академин профессор Жадамба Тґрмрхуйг олнд медўлљ келв. Д. Мягмарсурэн болн «Ґґрд тўмн» олна организацин ахлач Љалав Батсух эдні экспедицин кўцісн ўўлдврин тускар тодрхаєар келљ ґгв.

Моњєл келтнрин кел, сойл, тууљ шинљлљісн нерті номт А. В. Бурдуковин 130 љилин ґґнд нерідсн КГУ-н номтнрин нарт делкін экспедицин тускар хальмг литературин болн журналистикин кафедрин єарадач Светлана Цеденова тодрхаєар келљ ґгв. Давсн љилин зунар, июль - август сармудт экспедицин гешўд Моњєлын єазрар йовљ Барун Моњєлын імтні біідл-љирєллі болн авъясла таньлдљ шинљллт кев.

Мана тањєчин єазрт «Ик нўўдл» гидг нарт делкін экспедиц тўрўн болљ ирљіні. Моњєл болн хальмг улсин сойлыг, тууљиг хадєлхин, олн імтні ухан-серлин болн тґрскнч сурємљиг делгрўлхин, мана хойр олн улсин иньглттиг болн нґкцлтиг батрулхин тґлі эн экспедиц кўцігдљіні гиљ кўндті гиичнр тоолвран келв. Ґґрд келн-улсин тууљин болн сойлын туск материалмудт Моњєлын номтнр єол оньган ґгчіні, тер тоод хальмг улсин диалектмўдин туск соньн тоотыг эдн цуглулљана. Экспедицин чилгчір документальн фильм ўўдігдх, тер мет кесг теле- болн радиосоњсхвр бўрдігдід экспедицд орлцсн орн -нутгудт ґргір ўзўлгдх. Тиим кевір моњєл ахнр -дўўнр эвріннь тґрл- садан мартлго, хальмг олн улсла нґкцлтиг ґргљўлх мана хамцу тууљ болн сойлыг цааранднь делгрўлхір зуралљана. Тиим санаєинь цуг хальмг улс дґњнљіхнь лавта.

ТЎРВІН Єуна