«Бамб цецг» - мини љирєл

Хальмг Тањєчин ачта артистк Ирина Денжаеван ґґнин концерт даруєас болн гиљіні. Нерті дуучла хамдан энўні ўўрмўд болн тґрскн коллективнь «Бамб цецг» ансамбль белдљіні. Ирина Ильинична ансамбльд ирљ кґдлсн цагас авн нег коллективдан кґдлід йовна. Энўні кўч-кґлсні дегтрт «Бамб цецг» ансамбльд орулљ авгдсна туск зуг нег бичмр кегдсмн. Тґрскн коллективлірн ўўдігч байран хувалцад, дууч Денжаева олн соњсачнртан тооцана концертан нерідљіні.

Эндр Ирина Денжаева мана редакцин гиич.

- Ирина Ильинична, «Бамб цецг» ансамбльд кезі ирљ кґдлвт?

- Элстин кґгљмин училищ тґгсісніннь хґґн 1986 љилин август сарас авн эн коллективд кґдлљінів. Намаг училищ тґгсіљіхд экзаменционн комиссин гешўн болљ орлцсн Леонид Цебеков мини дууг соњсад, оньган ґгсн біідлті. Леонид Иванович шўўврин хґґн ґґрдљ ирід, ансамбльд ирљ кґдл гиљ ўрвр келі. Билгті эн кўўні селвгір иигід нерті коллективд ирлів. Икір ўўмљілів, болв мини хґвір, мини эк-эцклі кґдлљ йовсн артистнр намаг сіінір тосв. Мини экм Алла Бембеевна хорт дуулљ йовла. Эцкм Илья Денжаев дуулдг, биилдг, кґгљм татдг олн эрдмті кўн билі. Сивріс ирсн хґґн селідір йовад билгті баєчуд хііљісн цагт эдниг шўўљ авсн бііљ. Ансамбльд кґдлљ йовсн цагин тускар ўўрмўд артистнрин тускар тедн келљ йовсинь тодлнав. Тегід ах ўйин артистнр Лидия Очаева, Геннадий Шулунов, Василий Калинкин, Борис Очаев болн нань чигн нерті улс нўдн-амн болад, селвгірн дґњ болад, кергті цагтнь чањєар нанас некід, артистын эрдмдін батрхд ик нилчін кўргв.

- Училищд тана багш кен билі?

- Ірісін ачта артистк Лидия Кулешова училищин вокальн іњгд сурчахдм дасхад, хоолан ясљ дуулдгиг, ямаран ду дуулдгиг арднь орљ дасхла. Ик медрлті, билгті болн чањє некврті багшин сурємљ иигід љирєлин туршарт ик дґњ болљ йовна. Орн-нутгин хамгин тоомсрта болн сін Московск консерваторь тґгсісн багш эрдмин халхар йир сін медрл маднд ґгв. Сурєуль-сурємљ ґглєнд йир некврті болсн деерін Лилия Алексеевна йир килмљті кўн болдмн. Мадн яєљ сурчахиг, сул цагтан ю кељіхиг, сурєулин концертмўдт яєљ белдљіхиг бўрткід, цагларн селвгір, кергірн тусан кўргдмн. Ямаранчн концерт ик чинртіг, соњсачнрин ґмн дањгин ик даавртаєар єарч ирхиг, зуг байр болн сергмљті седкл теднд ўўдіхір дууєан ясад бііх кергтін тускар багш маднд келдг билі. Келснлірн зергднь багш эврі ўлгўрірн маднд ик ач-тус кўргв. Концертмўдт белдљіхинь, соњсачнрла харєљахинь ўзід, ґґрнь дахад эрдмиг дасљ авсн бидн багштан дањгин ханнавидн. Ямаран нег цагт икір ўўмід, бийін батлљ авхар багшан санад оркхла, тер ґґрдљ ирід, єаран ээм деер тівсн болад, чидл немгдід, ўўмлєн баєрад тііз деер зґрглљ алхад, эклід дуулнавидн

- Ирина Ильинична, ансамблин ханьд та кесг єазр ўзсн болљанат. Ямаран харєлтс танд тодлгдв?

- Тиим, мана ансамбль Ірісід эс одсн єазр уга болх. Урдк љилмўдт бидн љил болєн хойр-єурвн сард гастрольд йовдг билівидн. Орн-нутгиннь ар ўзгин болн дорд ўзгин єазрар тенд киитн болчксн цагла оддг бііснь тодлгдна. Дулан єазрт біідг, нарн уга болхла акад болдг маднд тернь невчк эв уга болдмн. Болв хілієічнр мадниг ик байртаєар тосљ авдг тґліднь муурсн, хаалєд зовсн, киитнд даарсн тоот мартгдљ, концертин дўўрінд авлгдљ йовлавидн. Нег дікљ октябрин сўўлір Пермьд нисљ ирвидн. Гиигн хувцта бидн аэропортд нисљ ирід, тенд цасн орсн шуурєн шуурчасн цагла харєвидн. Девлті, дулан єоста улс ўзід, самолетас бууєад, адємтаєар аэропортын герўр гўўсін хая-хая тодлад инілднівидн. Орн-нутгар йовхларн хальмг дуудла зергднь орс ду дуулљ йовлавидн. Єазадын ор орхларн, тер єазрин ду дасљ авад, соњсачнрт таасгддтха гиєід дуулљ ґгдг тґлід, љил ирвіс дууна репертуарм ґргљід батрв.

Арвн љил даранднь Францур гастрольд одсан бидн ода кўртл ик байртаєар тер цагиг толднавидн. Францин кесг балєсдар концертмўд ўзўлід, кесг фестивальд орлцад, Хальмгиннь эрдмиг сіінір ўзўлхір шунљ йовлавидн. Авиньон балєснд болдг ик тоомсрта, олн дунд темдгті фестивальд орлцсн йовдлыг мартљ болхий!

- Ирина Ильинична, олн єазрт одсн цагла тенд тадн хальмгудла харєљ йовлт?

- Харєлтс дањгин учрдмн. Тўрўлід би танд 1991 љилд Китдин Ґвр Моњєлын Хух Хото балєснд болсн харєлтыг тодлнав. Хальмг государственн телерадиозіњгллєні компаня ахлач С. Павловин єардврт тиигхд хальмг делегацин ханьд мана ансамбль одсн билі. Концертин негнд бидн ятх татад, «Бумбрджан» гидг кезінк ду дуулсн билівидн. Ґњг-зўсірн мадна біідлті улс мадниг хііљ ирв. Тиигн гихнь тедн Шинљіні хальмгуд болљ єарв. Дууг соњсад, тедн халурхад, нульмсан бірљ чадад, мадниг хіісін келв. Тиигід таньлдад, дууєан дуулад, кўўндід, тенд біісн цаган сіінір давулвидн. «Элкн татна» гисн тер бііљ. Тўрўн ґдрін бидн нег негін сіінір медљісн угавидн, болв кўўндід бііљ цугтан седклін медлцід, дууєан, тууљан дўњцўлід, седклін медлцљ ўўрлсін ода кўртл тодлнав. Америкд одхд мадниг Љиљі Андреев тосљ авла. Тенд бііх хальмгудын герт біілівидн. Кўўні єазрур єарад олн љил болсн бийнь тедн эврі келін, авъясан хадєлснь маднд ґврмљті болн сурємљин чинрті билі. Францд бидн ик зуудан намрин сармудт оддг біісн, тегід зулын байриг тенд бііх хальмгудла хамдан тосљ байран кедг билівидн. Талдан єазрар йовсн цагт нег болвчн хальмг харєлго бііхш. Тиим мана улс билгті болн шамдєа болад, альд болвчн тедн йовна.

- Олн йовдлмудар дўўрњ, харєлтсарн байн љилмўд давад йовна. Ирина Ильинична, ґґнин концертин ґмн ямаран ухан-тоолвр орна?

- «Бамб цецг» ансамбль мини љирєллі йир ґґрхн залєлдата. Эннь йоста мини керг. Эн коллектив уга ода би бийін санљ чадхшив. Энд Валентина Гаряева, Валентина Ильцаранова, Антонина Мукаева болн нерті олн дуучнрла хамдан дуулљ йовлав. Ода би Хальмг Тањєчин улсин артистк Татьяна Чиктеевата хамдан ду белдх болєндан селвлцнів. Кезінк дуудыг дуулх сана зўўєід, учр-утхинь медўлхір белдвр кенівидн. Дууна багд хамдан билгті кесг дуучнр кґдлљіні.

Бидн цугтан концерт болєн соньн болтха, хілієічнрт таасгдтха гиљ шуннавидн. Кен-негін дґњнљ олн љил кґдлљ йовнавидн. Седклін медлцдг улсла кґдлні гисн ик байр.

Тўрн авгтан би хорт, вокальн багд дуулљ йовлав. Љирєл Анджаевна Тачиева директор болљ кґдлљіхдін нанд урмд ґгід, єанцаран дуулхд туслла. Тиигід би эклід эврін тііз деер дуулдг боллав. Бає-бичкнір дууна репертуар бас бўрдв. Імтн дурлљ соњсад, дамшлт ирід, тањєчин ачта артисткин нер зўўлів.

Ансамбльд ирљ кґдлід, тахшад, ґрк-бўлін ґнділєлів. Дуучнрла хамдан ўўдігч соньн болн ик хаалє кесн біінів. Альд болвчн мана программ соньмслт ўўдіні. Ут болн ахр сііхн дуд, тўргн авцта би, кґгљмин ґвірц айсмуд хоорндан кецў кевір ниилљ імтні оньгиг авлна. Энкр келн-імтніннь билгиг олн-імтнд кўргљ медўллєн ик хґв. Тиим хґв маднд сойлын кґдлічнрт учрв. Мана љалв дала ик биш. Тер учрар билгті, ґњг-зўсірн чигн йоста артистнр болх баєчуд, єундл болхд, мана кґдлмшт торлго ґрк-бўлін асрхд туста єазр хіієід йовљ одснь санхд єашута. Мана эрдм амр биш, олн љил сурєуль дасх кергті, болв імтнд байр ўўдісніс даву сін седкл уга болад кґдлід йовнавидн. Сойлын иргч кґдлічнрин љирєлнь маднас сін, бііхті болтха, гиљ зальврнав.

- Ирина Ильинична, дун болєн ідл болхш. Тана дурта дун ямаран?

- Дуунд учр-утхинь медўлљ дуулхар зўткнів. Сііхн айсиг дахљ, дууна єол утхинь кўн медљ авх зґвті. Тер цагт дун кўўні седкл кґндіні. Олн-імтні дуунла хамднь А. Манджиевин, Б. Борманджиевин. Л. Манджиеван дуд дуулнав. «Тоєруна дун» тўрўн дуулсн цагас авн седклим авлљ мини дуунд ирлцљ йир ґґрхн болв. Хальмг Тањєчин искусствин ачта ўўлдіч Аркадий Манджиев эн дууг Дольган Шанаевин шўлгір єарєсмн. Мини заяни хоолын билгин кемљієинь кўцц кевір ўзўлљіх иим сііхн дууг нерті композитор нанд шишлњ бичснь ик хґв. Тегід «Седклин дун» гидг мини концертд эн болн олн нань чигн дуд соњсгдхмн. Нанла хамдан мини байрт тґрскн коллектив - «Бамб цецг» орлцљана.

Галина Хейчиева