Õàëüìã êåëí êåç³ä ÷èãí áóéñøãî

Öàãèí íåêâð³ð òàœº÷ä õàëüìã êåë äåëãð¢ëëºí³ Õ¢¢â òîãòàãäâ. Õ¢¢â òàâí šèëèí ýðãöä êåš-ê¢ö³š³õ ¢¢ëäâðèí õàìãèí ÷èíðò³ ãèñí àøíü ýíòí òàœº÷ä õàëüìã êåë äåëãð¢ëëºí³ áîëí ä´œíëëºí³ ïðîãðàììèí ò´ë³ çàêàíà óë áàòëñìí. Õàëüìã Òàœº÷èí ãîñóäàðñòâåíí êåëí³ áîëí íàíü ÷èãí êåëí³ çàêàíà ò´ñâñ, ãååäðš éîâõ ÷èíð 碢š³õ õàëüìã êåëí³ òóñê çàêàíà ò´ñâ, òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí ìåäëä ¢¢ëääã òåðìèíîëîãèéèí áîëí òîïîíèìèêèí êîìèññèí çîêàëìóä (ïîëîæåíüñ) óõàëš áåëäñìí. Õ¢¢â õàëüìã êåëí³ ò´ð³ð "ò´ãðã øèð³í" ñ¢¢ðì¢ä, îëíà ñ¢¢ðì¢ä äàâóëãäñìí, ò´ðñêí êåë äåëãð¢ëëºí³ òóñò îëí ç¢ñí ¢¢ä³ã÷ ìàðºàñ á¢ðä³ãäñí áèë³. Òåð ìåò Õ¢¢âèí ñåäâ³ð ñóðºóëü-ýðäìèí áîëí íîìèí ìèíèñòåðñòâèí óë äååð õàëüìã êåë äåëãð¢ëëºí³ Öóòõëœ ñåêãäâ.
Õàëüìã íîìòíð áîëí áàãøíð õàëüìã êåë äàñëºíà äåãòðì¢ä áåëäš, ò´ðñêí êåë äåëãð¢ëëºí³ õàëõàð èê ê´äëìø êåñìí ãèš Àëåêñåé Ìàðàòîâè÷ òåìäãëâ. Õàëüìã êåëí îëíà á³³äë-šèðºëä ç´âò³ îðìàí ýçëš³í³, íåã ¢ë¢ áàº÷óä ò´ðñêí êåë³ðí ñîíüìñ÷àíà. Ýííü öóã Õàëüìãèí îëí ³ìòí³ èê à÷-òóñ, íåã ¢ë¢ àõ ¢éèí óëñèí íèë÷ ì´í.
Áàéðèí êåðã-¢¢ëäâðò òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí (Ïàðëàìåíòèí) Àõëà÷ Àíàòîëèé Êîçà÷êî îðëöš ¢ã êåëâ. Õ¢¢â õàëüìã êåë õàäºëëºíà êåðãò èê ò³âö³í îðóëšàíà ãèš ýí òåìäãëâ. Ìóíèöèïàëüí á¢ðä³öñò õàëüìã êåë äåëãð¢ëëºí³ îëíà Õ¢¢â ºàðäšàõ ðàéîäûí òîëºà÷íð ýí îëíà ÷èíðò³ êåðãò øóíìºàºàð îðëöõ êåðãò³ ãèš êåëâ. Óëñèí Õóðàë öààðàíäíü ÷èãí èèãš Õ¢¢âë³ áàò çàëºëäà á³ðš ¢¢ëäõìí ãèâ.
Ñ¢¢ðèí éîâóäò òàœº÷èí Òîëºà÷èí ìåäëä ¢¢ëääã õàëüìã êåë äåëãð¢ëëºí³ îëíà Õ¢¢âèí àõëà÷èí äàðóê Àðñëœ Ñàíäæèåâ áàñ ¢ã êåëâ. Çàÿ-Ïàíäèòûí íåð 碢š³õ Õàëüìã ýòíîñîéëûí ãèìíàçü ñåêëºí ýíòí ªàð÷àõ šèëä òåìäãò³ éîâäë áîëâ ãèš òåìäãëâ. Ýëñòèí àäìèíèñòðàöèí òîëºà÷èí äàðóê, õîòë áàëºñíä õàëüìã êåë äåëãð¢ëëºí³ õ¢¢âèí àõëà÷èí äàðóê Ãàëèíà Âàñüêèíà öóãëðñí óëñèã é´ð³š, Õàëüìãèí óëñèí ø¢ëã÷ Ñàœºšèí Áîñÿí ø¢ëã óìøâ.
Êåðã-¢¢ëäâðèí éîâóäò Àëåêñåé Îðëîâ õàìãèí ñ³³í³ð ¢¢ëäš³õ õ¢¢âèí àõëà÷, Ëàãàíÿ ðàéîíà òîëºà÷ Àíäðåé Ìàíäæèåâèã àêàäåìèê Ã.Âîëêîâèí ìåäàëÿð à÷ëâ. Òåð ìåò Õ¢¢âèí äààâðòà ñåãë³òð, ïðîôåññîð Àðêàäèé Ïàíüêèíä "385 šèëèí òóðøàðò ßêóòü ²ð³ñ³ë³ õàìäàí" ãèäã Ñàõà-ßêóòèÿ Ðåñïóáëèêèí ´´íèí ìåäàëü á³ð¢ëš ´ãâ.
Ñ¢¢ð äååð òàœº÷èí ñóðºóëü-ýðäìèí áîëí íîìèí ìèíèñòð Íèêîëàé Ìàíöàåâ òàœº÷èí ñóðºóëü-ýðäìèí õàëõä õàëüìã êåë äàñõëºíà õ¢âðëòèí éîâóäûí òóñêàð èëäêë êåâ. Ýí¢í³ êåëñ³ð, Õàëüìãèí äàìøëò éèð ñîíüí áîëšàíà. Òåã³ä ÷èãí ²ð³ñ³í ñóðºóëü-ýðäìèí ìèíèñòåðñòâ ýòíîñîéëûí ñóðºóëèí òóñê ò´ð³ð íîìèí-äàìøëòûí êîíôåðåíöèã Ýëñòä, øèí ñåãêäñí ãèìíàçèí óë äååð á¢ðä³õ³ð çóðàëšàíà. Êåðã-¢¢ëäâðò ¥ìí ¢çãèí áîëí Àð Êàâêàçèí ôåäåðàëüí îêðóãóäûí ýë÷íð îðëöõìí ãèâ.
Áàéðèí ñ¢¢ðèí éîâóäò äååð "Êåëíè áèëã" ãèäã ì´ð³í ëàóðåàòíðò à÷ëâðèíü á³ð¢ëš ´ãâ. 2002 šèëä õàëüìã êåë õàäºëõ áîëí äåëãð¢ëõ, õàëüìã êåë äàñ÷àõ áèëãò³ áè÷êä¢äèã ä´œíõ, õàëüìã êåë ´ð㚢ëëºí³ õàëõàð áàãøíðèã, ´ðê-á¢ëì¢äèã áîëí îëí ³ìòèã óðìäóëõ ê¢ñëò³º³ð ýí ì´ð³ã ¢¢ä³ñìí. Êå庳 õóâöàí ´ìññí, áàéðàð ãåðëòêñí ÷èð³ò³ áè÷êä¢ä, ýê-ýöêíð, áàãøíð, êåñãíü õàëüìã êåëí óëñèí õóâö ´ìñš, à÷ëâðàí àâõàð èðñìí. Àëåêñåé Îðëîâ äåìáðëòò³ á³³äëä ýäíèã à÷ëš, ýäíë³ çóðãàí öîêóëâ. "Êåëíè áèëã" ì´ð³ àâñí áàãøíðèí áîëí ýê-ýöêíðèí èê çóíü áຠíàñòà óëñ. Òèèì îëí áàº÷óä õàëüìã êåë øèí³ñ ñåð㳚, õàäºëëºíà ³ð¢í îëí êåðãò îðëöšàíà. Òåð ò´ë³ä ìàäí ò´ðñêí êåë³í ãååøãîâèäí, õàëüìã êåëí êåç³ä ÷èãí áóéñøãî ãèš Àëåêñåé Îðëîâ ´ðãìšò³º³ð êåëâ.
Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ
ÇÓÐÃÒ: Áàñàíãîâèõí³ ´ðê-á¢ë Ëàãàíÿ ðàéîíàñ
Ý.Áþð÷èåâèí öîêñí çóðã