Áèëãò³ áàº÷óäûã ä´œíš éîâñìí

Áàëàêàí Àëåêñåé áຠíàñòàäàí ø¢ëã áè÷š éîâñìí ãèš àñõíà éîâóäûã ºàðäñí áèáëèîòåêèí ê´äë³÷íð Ì.Ì.Ãîðÿåâà áîëí Ð.Â.Ìóòëÿåâà òåìäãëâ. Óðí ¢ãèí ò¢ð¢í ¢¢ä³âðíü "Ïåðâûå øàãè" ãèäã êåëâðíü Ñèâðèí òóóâðèí öàãò 1948 šèëèí äåêàáðèí 19-ä "Êðàñíîÿðñêèé ðàáî÷èé" ãèäã ãàçåòä áàðëãäñìí. "Ò¢ð¢í äóí" ãèäã ø¢ëã¢äèí ò¢ð¢í äåãòð Ýëñòä 1959 šèëä áàðàñ ºàðñìí.
Àëåêñåé Ãó÷èíîâè÷ Áàëàêàåâ õàëüìã ëèòåðàòóðèã áîëí èñêóññòâèã äåëãð¢ëëºíä àºó èê ò³âö³í îðóëñìí, êåñã ðîìàíìóä, ò¢¢êñ, ïüåñì¢ä ýí ¢¢ä³ñìí, ³ìòí äóðàí ´ã÷ òåð¢í³ ¢¢ä³âðì¢äèã óìøíà. Ñàíëûí àñõíà éîâóäò Õàëüìãèí îëí óëñèí ø¢ëã÷ Ãðèãîðèé Êóêàðåêà òîäëâðàðí õóâàëöš áè÷³÷ áàº÷óäëà èê³ð ¢¢ðëš éîâñìí ãèš òåìäãëâ. Ýêë³ä áè÷š³õ ïðîçàèê¢äò, ø¢ëã÷íðò, äðàìàòóðãóäò ä´œ áîëš, òåäí³ ¢¢ä³âðì¢äèí òóñêàð òîîëâðàí áè÷äìí, òåäíä óðìä ´ãäìí. Òåäí³ á³³öèí òààëûã ÿñðóëëºíà òóñêàð éîñíà ýë÷íðò êåëš éîâñìí. Ðàéîíä îäõëàðí, òåíä óìøà÷íðëà õàðºõëàðí êåç³ ÷èãí áຠíàñòà áè÷³÷íðë³ õàìäàí ºàð÷ éîâàä, òåäí³ ¢¢ä³ëòèí òóñêàð îëí ³ìòíä, ðàäèîä áîëí òåëå¢çë³ð êåëš ´ã÷³ñìí. Òåð òîîä ø¢ëã÷íð Äæàíãð Íàñóíîâ, Ñåðãåé (Ñåð³òð) Áàäìàåâ, ïðîçàèê¢ä Îëåã Ìàíäæèåâ, Âàëåðèé Ïðîêîïåíêî áîëí íàíü ÷èãí áèëãò³ áàº÷óäûã ä´œíš éîâñìí.
Áàëàêàí Àëåêñåéèí äåãòð óìøàä õàëüìã óëñèí òóóšèã äàñš àâ÷ áîëšàíà ãèš òàœº÷èí Îëíà ïàëàòûí ãåø¢í Èâàí Áàñàíãîâ êåëñí ¢ãä³í òåìäãëâ. Õàëüìã õààäûí óœã-òîõìèíü ¢ç¢ëš, ²ð³ñ³í íåðèã òóóðóëš éîâñí õàëüìã áààòðìóäûí, íåðò³ öåðã³, ñîéëûí ¢¢ëä³÷íðèí òóñêàð êåëš ´ãí³. Ñèâðò õàìäàí á³³ñí ÕÕ çóí šèëèí ³ìòí³ òóñê ðîìàíìóä, ò¢¢êñ, ïüåñì¢ä áîëõëà ìàäíä õàìãèí ´´ðõí áîëí ³ð¢í ÷èíðò³ áîëíà. Ýäíë³ õàìäàí áè÷³÷ ò´ðñêí òàœº÷ òàëàí èðñìí, ýäíë³ õàìäàí òàœº÷àí, êåëí-óëñèí ñîéëàí, áèëã-ýðäì³í áîëí ëèòåðàòóðàí áîñõšàñìí ãèš Èâàí Íèìãèðîâè÷ òåìäãëâ.
Àëåêñåé Ãó÷èíîâè÷ áèëãò³ äðàìàòóðã á³³ñìí, òåð¢í³ íààää "Âåðíîñòü", "Ýëñòèí âàëüñ", "Õàð ÿñí", "Ñåðäöå ìàòåðè", "Ïðàâèòåëüñòâåííîå çàäàíèå", "Õ¢ðì" êåñã šèëèí òóðøàðò Êåëí-óëñèí òåàòðèí ðåïåðòóàðò îðšàñìí. Áàñœãà Áààòðèí íåðò³ Êåëí-óëñèí äðàìàòè÷åñê òåàòðèí íåðò³ àðòèñò Èâàí Óëàíîâ " Õàð ÿñí" ãèäã íààäíà òóñêàð êåëš ´ãâ. Òåð íààäíä Îêà Ãîðîäîâèêîâèí áîëí Äæàôàð-àêà-Äæåéìñèí ä¢ð íààäñìí. Õàëüìã Òàœº÷èí õàìãèí íåðò³ äðàìàòóðãèí 20 øàõó ïüåñ Ñîâåòñê Ñîþçèí áîëí ºàçàäûí îðíà êåñã òåàòðèí ò³³ç äååð ò³âñìí.
À. Áàëàêàåâèí ¢¢ä³ëòèí òóñêàð Õàëüìã óíèâåðñèòåòèí õàëüìã ôèëîëîãèí áîëí âîñòîêîâåäåíÿ èíñòèòóòûí äèðåêòîð, êðèòèê-ëèòåðàòóðîâåä, äîöåíò Ìèíãèÿí Ëèäæèåâ êåëš ´ãâ. Èíñòèòóòûí îþòíð áè÷³÷èí ¢¢ä³âðì¢ä³ð êóðñîâîé, äèïëîìèí áîëí øèíšëã÷ ê´äëìø áè÷í³. Áàëàêàí Àëåêñåéèí ýëãí-ñàäíà íåðí äååð³ñ Õàëüìã Òàœº÷èí áîëí ²ð³ñ³í à÷òà áàãø Ñîôüÿ Îëüçååâà ¢ã êåëš, áè÷³÷èí óœã-òîõìèí òóñêàð òîäëóëàä, ´âêíðèí íåðèã ýðê áèø ìåäõ êåðãò³, òåäí³ íåðèíü ³ð¢í êåâ³ð õàäºëõìí ãèš òåìäãëâ. "Ñàäòà ê¢í - ñàëàòà ìîäí", - ãèš õàëüìãóä êåëí³, òåã³ä ýëãí-ñàäàí ÷èãí ê¢íäëõìí. Áè÷³÷èí ñàäíà íåðí äååð³ñ à÷òà áàãø áèáëèîòåêèí ê´äë³÷íðò òèèì ñ³³õí àñõ á¢ðä³ñíäíü õàíëòàí ´ðãâ.
Àñõíà éîâóäò "Ýëñòèí âàëüñ" ãèäã äóóã Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà àðòèñòê Åëåíà Êàäæèåâà, "Áàñàí Ãîðîäîâèêîâ" äóóã áîëõëà àðòèñò Íàðàí Äîâäóíîâ äóóëš ´ãâ, ýäí õîéð À.Öåáåêîâèí Ãîñóäàðñòâåíí õîðèí ñîëèñòíð áîëšàíà. "Õ¢ðì" íààäíà òàñðõàã Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà àðòèñòê Îëüãà Íàäâèäîâà áîëí àðòèñò Âÿ÷åñëàâ Õóðãóíîâ íààäâ. Ïåäàãîãè÷åñê, èñêóññòâèí êîëëåäæì¢äèí îþòíð Áàëàêàí Àëåêñåéèí ø¢ëã¢ä óìøâ. Òåð ìåò ýí àñõíà éîâóäò ²ð³ñ³í ñîéëûí à÷òà ê´äë³÷, Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà èðãí, ëèòåðàòóðèí êðèòèê Äàíàðà Äîðäæèåâà, ßïîíÿñ èðñí íîìò, ôèëîëîã íîìèí äîêòîð, "ªóðâí çóðã" ãèäã ò¢¢êèí îð÷óëà÷ Þêèÿñó Àðàé áîëí íàíü ÷èãí óëñ òîäëâðàðí õóâàëöâ.

ŠÀÀÕÀÍ ªóíà