Íåã-íåãíä³í ýœêð áîëòí

Áè ýâð³ííü áè÷êíäê öàãàí òîäëíàâ: äàâñí çóí šèëèí 60-÷ šèëì¢ä áèë³. Ýê-ýöêìäí öàºàí ñåäêëò³, ¢ðíä³í öàíü óãà äóðòà, ÿìàðàí ÷èãí õàð ñàíàí óãà óëñ - éèðèí ñîâåòñê ´ðê-á¢ë. Ìèíè ýêì èê í¢äò³, àòõð õàð ¢ñò³, ñ³³õí ꢢêä ê¢í áèë³. Äóóºàí ÷àœºàºàä ìàäí òàë õ³³êðñíü íàì òîäëãäõø, éèð íîìºí, ò´âø¢í, ºîëüøã ñ³³õí çàœòà ê¢í áîëäìí. Ñèâð³ñ àâ÷ èðñí þì óéäã øàð ´œãò³ ïîäîëüñê ìàøèíê ìàíàä á³³äã áèë³. Ýêìäí òåð ìàøèíê³ð ìàäíä õóâö-õóíð, ãåðèí ´ëã-ýä óéäã áèë³.
Ìàäíëà á³³ñí ê´ãøí ýýšìäí 90 íàñ íàñëàä ñ³³º³í õ³³â. Ýýšèí ñóðºìš ýíäð ê¢ðòë ìàðòãäõø. "Õóëõà áè÷³ êåòí, õóäë áè÷³ êåëòí, áóçð ¢ã áè÷³ êåëòí - ýíòí êèëíö. Òåœãð í¢äò³, êèëíö óãàºèíü õ³³ðëäìí. Õàð ñàíàòà, õîâäã ñåäêëò³ óëñ àøòíü çîâëœ ýäëäìí. Ê¢¢íä ìó áè÷³ êåòí, àðºòà áîëõëà í´êä áîëòí, ê´ãøí, óãà-ÿäó óëñò êèëìš³í òóñõàòí, áè÷³ ´´ë¢ëòí", - ã躳ä ìàäíä, à÷íðòàí, äàœãèí êåëäã áèë³. Íàñí-šèðºëèííü õààëºäàí ìàäí ýýšèííü ´ãñí ñóðºìšèã ê¢ö³š éîâíàâèäí.
Ýê-ýöêìäí êåñã šèëä³í ìàë ´ñê³ä, çóíè ºàœ õàëóíä áîëí ¢âëèí êèèòíä ê´äëñí óëñ. ²ìòíë³ õîò-õîîëàðí, á³³ñ³ðí õóâàëöàä, íåã- íåã³í õ³ë³º³ä á³³õ ñóðºìš ìàäíä ´ãäã áèë³. Ýê-ýöêìäí öóã õàëüìãóäëàðí õàìäàí Ñèâðò ê¢ç¢ö¢º³í çîâëœ ¢çñìí. ¥ëíèã, êèèòèã, äîðàöóëëºèã - öóãèíü äààºàä ºàðñìí. Êåä¢ çîâëœ ¢çâ ÷èãí ýäí ´ð š´´ëí, öàºàí ñåäêëò³ óëñ áèë³. Ñèâðèí ò¢ð¢ á³³äë-šèðºëèí òóñêàð ìàäíä êåëš ´ãäã áèë³. ²ìòí õîîðíäàí àõ-䢢ºèí³ð á³³ñí ò´ë³ä³í öóãèíü òåñš ÷àäâ ãèäã áèë³. Íåã öàãò ýöêì çàºñ÷àð ê´äëâ. Ñåë³ä ´ìñäã õîéðõí øàëâðòà á³³š. Óãà-ÿäó ¢¢ðò³í ñàíà çîâàä, íåã øàëâðàí áåëãëš, òåä¢ ä¢œã³ öàºàí ñåäêëò³ ê¢í áèë³ ãèš ýöêèìäí òàíüäã ³ìòí êåëí³.
¥äã³ öàãò áîëõëà, ç³ðì óëñ ýýš-ààâàí ê´ãøí óëñèí Ãåðò îðóëíà. Òåäí³ èê, õîéð äàâõð ãåðòíü ýê-ýöêäíü îðì ê¢ðòõø. Òèèã÷ê³ä ñàðä íåã õàÿ èðš çîëºíà. ѳ³º³í õ³³õë³íü öîãö äååðíü áóìá ò³âöõ³í³. Þ õ³³š? ²ìä äååðíü êèëìš³í òóñõàºàä õ³ë³õíü ÿºíà! Ê´íä³ ñåäêëò³ ¢ðäò çàðº÷ áîëõàð á³³õøèâ. Çóã ìàíà šèðºëä ó÷ðäã èèì éîâäë ¢çõíü òàã÷ã á³³š áîëõø."Ýê-ýöê³í ê¢íäëõë³ - ýâð³ íàñí óòäìí" ãèš ²ð¢í áè÷ãò êåëãäí³. Ýí Áè÷ãò Íîåìèíü ꢢêä ê¢¢í³ òóóšèí òóñêàð êåëãäš³í³. Ýí ꢢêä ê¢í ãåðèí ýçò³, õîéð ê´â¢í-áåðò³ á³³š. Çàëóíü, õîéð ê´â¢í ´œãðõë³, ýí Îðôà áîëí Ðóôü áåð³÷¢äò³º³í ¢ëäí³. "ͳ, òà õîéð îäà ýê-ýöê¢ðí õ³ðòí", - ãèš Íîåìèíü õîéð áåð³í ¢ìñ³ä êåëâ. Áåð³÷¢äíü ÷èøê³ä óóëÿä êåëöõ³â: "Óãà éîâøãîâèäí. ªóðâóëí òàíà óëñóð õ³ð¢ éîâõìí". Íîåìèíü õàð ºóéð ÿñòà, áåð³÷¢äíü ìîàâèòÿí ÿñòà á³³ñìí. Õàäì ýêíü áåð³÷¢ä³í õ³ð¢ ãåð¢ðíü éîâóëõàð øèèäâ. Îðôà õ³ðõ áîëâ, Ðóôü õàäì ýêò³º³í ¢ëäâ."Áè òàíèã ºàíöàðàºèòí ¢ëä³øãîâ, áè÷³ íàìàã ê´´òí. Õàìàðàí áîëâ ÷èãí òàíèã äàõíàâ. Òàíà á³³äã ºàçð ìèíè ºàçð áîëõ. Òàíà óëñ - ìèíè óëñ áîëõ. Òàíà Áóðõíä çàëüâðàä á³³õ¢â. ªàíöõí ¢êë ìàäíèã ñàëºõ", - ãèš Ðóôü õàäì ýêä³í êåëñí áîëäã. Íîåìèíü áåðèííü áàò ñåäâ³ð ìåä³ä, ýê-ýöê¢ðíü éîâóëõàð ñåääã³í óóðâ. Õàäì ýê áåð õîéð õîîðíäàí éèð ýœêð áèë³. Òèèã³ä íåã-íåãíä³í í´êä áîëàä ýäí á³³öõ³í³. Öàã äàâàä, õàäì ýêíü áåðä³í ç´âò³ ê¢ îëàä, çàëóíàííü ýëãí-ñàäíä ìîðäóëíà. Ê´â¢í ò´ðõë³, ìåä³ò³ ê¢í òåœê³í óãà áàéðëàä, à÷àí ìåò òààëàä ´ñêí³.
Ìèíè òîîëâðàð, êåìð öóã õàäì ýêíð áåð³÷¢äò³í äóðòà, ýœêð áîëõëà, öóºàð õ´âò³ óëñ áîëõ áèë³. Ìàäí íåã Áóðõíà åâ³ë³ð á³³äã óëñâèäí. Òåã³ä êåðë-ö¢¢ã³ òàòàä êåðã óãà. Šèðºë ãèñí þìí íåã àã÷ì ìåò. Íåã-íåãíä³í êèëìš³í òóñõàòí, íåã-íåã³í ê¢íäëòí. Öóºàð õ´âò³ êèøãò³ áîëòí.
Íàäåæäà ÀÍÄÐÅÅÂÀ