Ýœêð ýýš - ìàíà ò¢øã

Ýäí³ ´ðê-á¢ë Êðàñíîÿðñê êðàéèí Àñêàðîâñê ðàéîíà Âòîðàÿ Ìàëèíîâêà ïîñåëêä òóñâ. Ò¢ð¢í šèëì¢ä éèð ê¢íä áîëâ, ãåñíä³í á¢òí õîò óãà áèë³, òåã³ä ãåðò³ñí àâ÷ ºàðñí õóâö-õóíðàí áîíöãò, ´äìãò ñîëüõ êåðãò³ áîëâ. Á³³ðí ³ìòí ê¢ èääã óëñ èðš ã躳ä, ³³äã áèë³, áîëâ äàðóíü òåðíü õóäë á³³ñèã ìåäâ. Öàã äàâàä, ê¢¢í³ ºàçðò èšëä³ä, ê´äëìø³í ¢íí-÷èê ñåäêëò³º³ð ê¢ö³äã ò´ë³ä³í õàëüìãóä á³³ðí óëñëà ¢¢ðëäã áîëâ. Ãåðèí ýçí Çîÿ ꢢêò³º³í òîêä ê´äëäã áîëâ. ªàðòàí ´´ò³ ýêíü, ãåðò³í õóâö-õóíð óÿä, áàñ òåš³ë îëäìí. Óóºí Òàíÿ ꢢêíü ñ³í ê¢ðãíë³ õàðºàä, Êàíñê áàëºñ òàë í¢¢â. Óäàí áîëëãî ìàíà ýê Áààçð Ëèäæèíîâè÷ Áàëüäæèêîâëà õàðºàä, áàñ ´ðê-á¢ë³í ´íä³ëºâ.
Ìàíà ýöê ä³³íä îðëöñìí, Øèðîêîâñê ÃÝÑ-èí òîñõëòä êåñã çîâëœ äààš ºàðñìí. 1947 šèëèí äåêàáðü ñàðä ýí ìàíà ýêèã ò¢ð¢í áîëš ¢çñìí. Íåã ä³êš áààõí Çîÿ ꢢêí áåøò ´äìã áî뺚àñí öàãëà ýäí³ ãåð¢ð óòö õóëäš éîâñí áààõí çàëó îðš èðâ. "¥äìã áî뺚 ÷àääã ꢢêí ñ³í ãåðèí ꢢêä ê¢í áîëõìí",- ãèš ýí äîòðàí ñàíâ. Ò¢ð¢í õàðºëòûí õ´´í ýäí ä³ê³ä íåã ä³êš õààëºä õàðºâ. Þ-áèñ ꢢíä³ä, õîéð áààõí ê¢í ´´ðõí³ð òàíüëäâ. Ìàœºäóðòíü Áààçð Ëèäæèíîâè÷ ýöêò³º³í áîëí õ´´ò ýêò³º³í 糜ã îðóëâ. Ýê-ýöêíü àâäð áåëä³ä, ꢢê³í ìîðäóëâ. Áààõí ´ðê-á¢ë Ðàçãóëÿåâñê ñåëüñîâåòèí Ñîãëàñèå ñåë³í òàë í¢¢â. Òåíä ãåðèí ýçí ìàë õ³ð¢ëäã áîëâ, Çîÿ Ó÷óðîâíà áîëõëà êååð ê´äë³ä, ýäí ´ðê-á¢ë³í äààâ. Ñèâðò ä´ðâí ¢ðíü ºàðâ, çóã õîéð ꢢêíü áè÷êí öàãòàí ´œãðâ. 1958 šèëä ýäí³ ´ðê-á¢ë öóã õàëüìã óëñëà õàìäàí ò´ðñêí ºàçðóðí í¢¢š èð³ä, Ïðèþòíà ðàéîíà "ÂËÊÑÌ-èí 40 šèë" ýäë-àõóä á³³ðøëâ. Ò´ðñêí ºàçðòàí í¢¢š èðñí³ äàðó ýäí³ ´ðê-á¢ëä ä³ê³ä ºóðâí ¢ðí ò´ðâ. Ìàíà ýöê êîìáàéíåð áîëš ê´äëš éîâëà, ýêì áîëõëà òîêä ê´äëâ.
1964 šèëä Áàçð Ëèäæèíîâè÷ Ñòàâðîïîëüñê ïàðòøêîëûã éè뺳í ñ³³í³ð ò´ãñ³º³ä, Ïðèîçåðí ðàéîíà ñåë³í³ ýäë-àõóí ïðîèçâîäñòâåíí çàëëòûí èñïåêòîðèí ¢¢ëä áàòëãäâ. Äàðóíü ìàíà ýöêèã ïàðòèí õàëõàð Öåëèíí ðàéîíà Áàëêîâñê ñåë³í¢ð éîâóëàä, òåíä ýäë-àõóí àõ àãðîíîì÷èí áîëí äèðåêòîðèí ¢¢ëä ò³ââ. Ìàíà ýê ñåë³í³ áè÷êä¢äèí ñàäò, äàðóíü øêîëä à÷òà àìðëºíäàí ºàðòëàí ê´äëâ. Ñåë³í³ ³ìòí äóíä Áààçð Ëèäæèíîâè÷ òîîìñðòà, ê¢íäò³ ê¢í áèë³. Îëí äóíä ê¢íäëëº îëñí ò´ë³äíü Á.Áàëüäæèêîâèã Áàëêîâñê ñåë³í³ ñîâåòèí äåïóòàòíðèí èñïîëêîìèí àõëà÷ä ñóœºâ.
Ìàíà ýê-ýöê õîéð šèðí òàâí šèëä³í êåí-íåãí³ííü ñåäêë ìåäš, èöëò³ ò¢øã áîëš íè-íåãí á³³â. Áàéð-çîâëœãàí ³äë õóâàëöš, ÿìàðàí ÷èãí ò´ð ó÷ðõëà ñ¢â-ñåëâã³ðí õóâàëöäìí. Ìàíà ýê-ýöê äîëàí ¢ðíä³í ÷èê ñóðºìš ´ã³ä, õààëºäíü îðóëâ. 2017 šèëèí ìàé ñàðèí 9-ä ìàíà ýöê ñ³³º³í õ³³â. Õàðì ò´ðõä, ýöêìäí ´ðê-á¢ë³í ´íä³ëºñí³ 65 šèëèí ´´í ê¢ðòë ´ð³ë šèë ¢ëäõë³ ìàäíèã ¢ëä³â. Áîëâ ê¢íä öàãëà áèäí ìàíà ýœêð ýêä³í áîëí ýýšä³í ò¢øã áîëš, çîâëœãèíü ³äë³ð õóâàëöâèäí.
Ýíäð ìàíà ýê õ´ðí à÷-çååä³í áîëí õ´ðí í³³ìí šè÷-çååí÷ðò³í í¢äí-àìí áîëš éîâíà. Ìîºà ñàðèí 8-ë³ ìàíà ´íð-´ñêëœ ´ðê-á¢ë ýœêð ýêèííü áîëí ýýšèííü 95 šèëèí ´´íèã ´ðã³ð òåìäãëâèäí. Ýí ´äð Öåëèíí ðàéîíà àäìèíèñòðàöèí, ñåë³í³ ìóíèöèïàëüí á¢ðä³öèí ºàðäâð ìàíàºóð èðš, Çîÿ Ó÷óðîâíàã îí÷òà ´´íë³íü é´ð³â. Ê¢÷-ê´ëñí³ âåòåðàí, òûëûí îðëöà÷, îëí ¢ðò³ ýê Ç.Áàëüäæèêîâàí à÷-òóñèã êåñã à÷ëâðàð òåìäãëñìí.
Ýíäð ´äð ÷èãí ìàíà ýê ñåðãëœ, ýð¢ë-ìåíä á³³í³, ꢢêäèííü á³³òõ³, îëí à÷íð-šè÷íðèííü áîëí ýëãí-ñàäíà ºàðñí ´äðì¢äèã ýí òîäëíà. Ê¢í áîëºíä á¢ë³í ¢ã îëš, ñ¢â-ñåëâã³ðí, šèðºëèí áàéí äàìøëòàðí õóâàëöíà. Îëí à÷íð-šè÷íðèííü ê¢ö³ìšä áàéðëš, êåí àëüä ÿìàðàí éîâíà ãèš ñàííà. ¥ð¢í áîëºí ñåðõë³ðí ìàíà ýê öóãòàºèíü òîäëš, ñ³í-ñ³³õí éîâòõà, õ´âò³ áîëòõà ãèš çàëüâðíà. Áèäí áîëõëà ìàíà ýê îëí šèëä³í ìàäíä ò¢øã áîëš, ìàäíä íàðí áîëš ìàíäëš éîâòõà ãèš îëí áóðõäàí ñóðíàâèäí.

Âàëåíòèíà ÁÀËÜÄÆÈÊÎÂÀ,
Öàãàí ËÀÐÈÅÂÀ
Öåëèíí ðàéîíà Áàº-×îíñ ñåë³í