Òååãèí èòêëò³ ¢ðí

Õîðîøèì áûë ñîëäàòîì Çîâóò èõ âåòåðàíû -
×àáàí ñòåïíûõ ðàâíèí. Òàêèõ, êàê îí ñîëäàò,
È ñ âåðíûì àâòîìàòîì Îíè ñòàðåþò ðàíî.
Îòåö âîøåë â Áåðëèí. È ðàíû èõ áîëÿò.
Íî, åñëè êòî ïîñìååò
Ïîéòè âîéíîþ âíîâü,
Òî ïîâòîðèòü ñóìååì
Âñå ïîäâèãè îòöîâ!
(Õàëüìã êåëí³ñ îð÷óëñíü Ã. Êóêàðåêà)
Êåìð òàäí îääòà òåœãðò, îð÷ëœãèí êåìš³í óãà àºóä äóðòà áîëõëà, Áàäìèí Ñåð³òðèí šèðºëèí òóñê ³ð¢í ¢ãì¢ä òàíà ñåäêëä òóñõíü ëàâòà. Ø¢ëã÷ ´´ðõí ¢ð-èíüãèííü òóñêàð èèãš áè÷ë³.
… Â êàêèõ êðàÿõ è ãäå ÿ òîëüêî íè áûë,
Íî ñåðäöå òÿíåò ëèøü ê òåáå âñåãäà.
È ïîä êàêèì áû íè æèëà òû íåáîì,
Òâîé îáëèê ñâåòèò, êàê Ïîëÿðíàÿ çâåçäà!
(Õàëüìã êåëí³ñ îð÷óëñíü Ã. Êóêàðåêà)
Öàã ñåëã³ò³. Òåð¢íë³ èðëöš, ³ìòí³ á³³äë-šèðºë ñîëüãäíà. Îäà õàëüìã òååã³í ñ³³í³ð ìåääã óëñ õîâð. Ø¢ëã÷ Áàäìèí Ñåð³òð ò´ðñêí òååã³í ñîœñš ÷àääã, òåð¢í³ çàœãèíü ìåääã á³³ñìí. Ýí¢í³ ñåäêë òååãë³ íèèëäã áèë³. Ò´ðñêí ºàçðòàí, ê¢í áîëºíä äóðòà á³³ñí ø¢ëã÷ îëí ³ìòíä ñ³í šèðºë äóðäš éîâëà.
Ê¢¢íä ìó áè÷³ êåòí, ×òîá íå ñëóæèòü íåâîëüíî çëó -
Êåç³ä÷í ìåë ¢í êåëòí. Âñå âðåìÿ Ïðàâäó ãîâîðèòå.
¥í÷í-´ëí³ñ áè÷³ ¢ðãòí Ñîãðåéòå ëàñêîé ñèðîòó,
¥ð-´âä³ä, ä´œã³í ê¢ðãòí! È âñåì, ÷åì â ñèëàõ - ïîìîãèòå!

Êèèò³ þì ¢êë³ñ àâðòí, Îäóøåâëåííûì ñóùåñòâàì
Êèëíö ºàðºš, áè÷³ àäðòí, Áîëü ïðè÷èíÿÿ, íå áåñèòåñü!
Áóé êåõë³ - êèøãòí èðõ, È çà äîáðî âîçäàñòñÿ âàì -
Áóðõíà îðíä ñ¢ìñíòí ò´ðõ.  ñòðàíå Áîãîâ ïåðåðîäèòåñü!

Áàäìèí Ñåð³òðèí "Çàëüâðëºí" ãèäã ø¢ëãíü îëí ³ìòíä, ìë êåëòíðò éîñòà ãåð³ñí áîëš ¢ëäâ. Ø¢ëãë³íü öóã óëñèí ò´ë³ ñåêãäñí ñàíñð. Áèäí õ´âò³ óëñ áîëšàíàâèäí, þœãàä ãèõë³ áèëãò³ ø¢ëã÷èã ìåäš, ¢¢ä³âðèíü óìøíàâèäí.
Çàëüâðõëà ñåäêëì àìðíà

Šèë - šèë³í äàõëäíà Óòðàò óìíîæàÿ ñ÷åò,
Šèðºëèí áîëçã àõðäíà. Çà ãîäîì ñëåäóåò ãîä.
Áóóðñí ñåäêë ³³í³, Ñòàðåÿ, ðîáååò äóøà,
Áóðõíä çàëüâðõàí õ³³í³.  ìîëèòâå ñïàñåíüå èùà.

Çóëäàí ãåðë îðóëíàâ, Ëàìïàäêó ÿ çàòåïëþ,
Çóðõà÷àð ä³ðê äàâòóëíàâ, Ïóñòü ëàìû ìîëèòâû ïîþò,
Õàð êåë óòëóëíàâ, Âëèÿíüå ïðîêëÿòèé ñíèìó,
Õàðøòà íàñàí óòäóëíàâ. Ãîäîâ ñâîèõ ñ÷åò óäëèíþ.

Çóœêâà ãåã³í ´ðø³òõ³, Çîíêàâà ìåíÿ çàùèòèò,
Çóëàñ çîâëœ ³ðëòõ³, Îò çëà è áåä îãðàäèò,
Ãåñí³ òåš³ë îëäòõà Öåëåáíûé íàêèíóâ ïîêðîâ,
Ãåì-øàëòã õîëäòõà. Äàðóåò è ïèùó è êðîâ.

Àñõíè çóëàí ´ðãí³â, Ê âå÷åðíåé ëàìïàäêå ñêëîíþñü,
Ààâ-ýýšä³í ì´ðãí³â, È ê ïðåäêàì ñâîèì îáðàùóñü,
Àðäàí áè÷³ òà÷àã, Ïóñòü âñëåä çà ñîáîé íå çîâóò,
À÷íðòàí êèøã çàÿã. Ïóñòü âíóêîâ ñâîèõ áåðåãóò!

Öàãòàí šèðºë³í ´âðë³ Â ñâîé ñðîê ïðèõîäèëè îíè,
Öàãàí ÷èëõë³, ´œãðë³. Óøëè, êîãäà êîí÷èëèñü äíè.
Òàìèí àìàñ àëäðã, Ïóñêàé çà äåëà ñâîè, âñå
Òàðàëœãèí îðíä ò´ðã.  ñ÷àñòëèâîé ðîäÿòñÿ ñòðàíå!

Äååãø³í òåœãð øèðòí³â, Ê íî÷íûì íåáåñàì îáðàùóñü,
Äîëàí áóðõíäàí ø¢òí³â, Ñåìè Áîæåñòâàì ïîìîëþñü.
Çàëüâðõëà - ñåäêëì àìðíà, Â ìîëèòâå ñâåòëååò äóøà,
Çîâšàñí ÷ååšì òàëðíà. Èçáûòü ñâîå ãîðå ñïåøà.

ªàëûí Îêí Òåœãð, Ê Îêîí Òåíãðè îáðàùóñü,
ªàðºñí ãåìèì ò³âòí!  ãðåõàõ ñâîèõ ïîâèíþñü!
Áóðõíàñ áóðóºàí ñóðíàâ, Ïóñêàé ìåíÿ Áîãè ïðîñòÿò,
Áèéèì ãåì³ñì ¢íëòí! Íà ïðàâåäíûé ïóòü îáðàòÿò!

Íîºàí ijðêèí ãåã³í, Äàêèíÿ, Çåëåíàÿ Òàðà,
Íàñàí ýäëõì òóñëòí! Ïóñòü ñòàðîñòü íå áóäåò ìíå êàðîé!
Çóðñí çóðàºèì èëäê³ä, Öåëü æèçíè ìîåé îáúÿñíè,
Çóóðäûí çîâëœãèì òàñëòí! Öåïî÷êó ñòðàäàíèé ïðåðâè!

Öàºàí ä³ðêèí ãåã³í, Î, Áåëàÿ Òàðà, Äàêèíÿ,
Öàãèí àþëàñ ãåòëòí.! Ïóñòü âðåìÿ òÿæåëîå ñãèíåò!
×èëãð ´äðì¢ä õ³³ðëš, À âðåìÿ áåçîáëà÷íûõ äíåé,
×èê ñåäêëì ýë¢ëòí. Ïðèäåò â íàøó æèçíü ïîñêîðåé.

Äååðì ê´ê òåœãð, Ñâîä ñèíèõ íåáåñ íàäî ìíîé,
Äåëã¢ä³í öåâð íàëà. Ïðîñòîð ïåðâîçäàííûé ñòåïíîé.
¥œãò³ øàð íàðí, À ñîëíå÷íûé äèñê çîëîòîé,
¥íäð òåœãð³ñ õàëà. Äóøåâíîé äàðèò òåïëîòîé.

Áóðó ñåäêë çîêøãî, Íå ñòîèò íåïðàâåäíî æèòü,
Áóðõ áàöš áîëøãî. Âåëèêèõ Áîãîâ íå öåíèòü.
Àìàí ³ðâñë³ä ç³³ëí³â Îò ñêâåðíû ñâîé ðîò ïîëîùó,
Àðëíü îðàä çàëüâðàíàâ. Â ìîëèòâå ïðîùåíüÿ ïðîøó...

ªàðñí ºàçð, óñí, Çåìëÿ è âîäà ðîäíèêîâ,
ªóðâí øàð áóðõí, Âñåñèëüå òðåõ æåëòûõ Áîãîâ
Î÷ð-Âààíèí ãåã³í, È Âàäæðàïàíè ïðåñâåòëûé,
Îëí áóðõäûí åâ³í. Ìû ìèëîñòüþ âàøåé ñîãðåòû.

Êèøã, áóé çàÿòí, Ñ÷àñòëèâîé ñóäüáîé íàäåëèòå,
Êèëíö ºàðºõëàì - çîâàòí, Êîãäà ñîãðåøó - íàêàæèòå,
¥í÷íë³ ´äìã³í õóâàëöíàâ, Ñâîé õëåá ñ ñèðîòîé ïîäåëþ,
¥ð÷èí ´âäê¢ðèíü áàºðóëíàâ. Îò ãîðÿ íà ìèã îòðåøó.

Ö´ãöä³í çóë ´ðãí³â, Ëàìïàäêó çàæãó è ñêëîíþñü,
Ö´êðë óãà ì´ðãí³â, Áîãàì îò äóøè ïîìîëþñü,
Áóðõí á³³õä èòêí³â, ß èñêðåííå â Áîãà ïîâåðþ,
Áóðõí Áàãøò èöí³â. Ñóäüáó ñâîþ Áóääå äîâåðþ.

Äååäñ ìàäíèã õ³ë³òõ³, Âñåâûøíèå ïóñòü íàñ õðàíÿò,
Äåëê³ ò´âêí¢í á³³òõ³! Ïóñòü ìèð íà çåìëå âîäâîðÿò,
Îëí êåëí-³ìòí Ñ âðàæäîþ ïîêîí÷èâ íåíóæíîé,
Îíüäèí õîîðíäàí èíüãëòõ³! Ïóñòü âëàñòâóþò Ðàäîñòü è Äðóæáà!

Àõð ø¢ëã¢ä

Çàëó èäð öîãöàí çîâàíàâ, Èäó òóäà, êóäà óêàæåò ñëó÷àé,
Çàœñí ¢çã òàëàí éîâíàâ, Èäó, áåç öåëè ÷òî-íèáóäü äîáûòü.
Õààëºä òîëºàí òîîëâð îëäíà, Èäó, ÷òîá òåëî ïî ïóòè èçìó÷èòü,
Õàð ñàíàòà óóäüâð õîëäíà.  ìîçãó ðàçâåÿòü ÷åðíûõ ìûñëåé òó÷ó,
Äîðîãîé äîëãîé äóøó èñöåëèòü.

* * *
¥œãò³ ÷èð³ò³ ꢢêä óëñò Êîãäà êðàñèâûõ æåíùèí âèæó -
¥âðš, ñåäêë õàíõøâ. Äèâèòüñÿ èì íå óñòàþ.
Šèëì¢ä äàðó-äàðóíü äàâàä, Ãîäà, ñïåøà, äðóã äðóãà äâèæóò,
Šèðºë ÷èëš³õèíü ñàíõøâ. È ñîêðàùàþò æèçíü ìîþ.

¡êë êåç³ íàíóð èðõèíü Êîãäà ìîé ÷àñ ïðèäåò - íå çíàþ,
¡í³ðòíü êåëõë³ - ìåäš³õøâ. È çíàòü ïî ïðàâäå - íå õî÷ó.
Ñóìòà öàãàí äàâñíä ºóíäàä, Áåç ãðóñòè þíîñòü âñïîìèíàþ,
Ñåäêë³í çîâàõàð ñåäš³õøâ. Êîãäà âñå áûëî ïî ïëå÷ó.
* * *
Áèé볺³í ýñ ìåíäëñíä, Çà òî, ÷òî íå ïðèâåòñòâóåøü, âñòðå÷àÿ,
Áè ÷àìàã ò´ð¢ö óóðëøãîâ. Ïîâåðü ìíå, ÿ òåáÿ íå óêîðÿþ.
Áèè÷í áèé³í ýñ ê¢íäëñíä, Âåäü íå ìåíÿ - ñåáÿ òû óíèæàåøü,
Áè çóã äîòðàí ºóíäõâ. Êîãäà ñïåñèâûé íðàâ ñâîé ïðîÿâëÿåøü.

Êåí êåíë³ ýñ ìåíäëñíü Íå âñå ëü ðàâíî â ïîòîêå ïîâñåäíåâíîñòè,
Êåíä ÷èãí êåðã óãà. Êîãî ðåøèë òû âïðåäü íå ïðèçíàâàòü...
Ê¢ìí-³ìòíè çîêàë ýâäõ Íî îáùå÷åëîâå÷åñêèå öåííîñòè,
Êåí ÷èãí ç´â óãà. Íèêòî íå âïðàâå â ìèðå íàðóøàòü.
* * *
¥äã³ öàã ê¢íäèíü ìåäí³â, ß çíàþ, ñåãîäíÿ - íåëåãêîå âðåìÿ,
¥ìñõ, èäõ òàòóºèíü ìåäí³â.  åäå è îäåæäå íóæäàåìñÿ âñå ìû.
Ýíòí öàã çóóðèí éîâäë, Íî, âåðüòå - ïîðà íåóäà÷ è íåâçãîä,
Ýìíü îëäõëà, ýäãõ ´âäë. Ñåáÿ èñ÷åðïàâ, íåïðåìåííî ïðîéäåò.

Öàãàí ýâð³í ãèèãð¢ëõ³ð õ³³õì, Ìû ñàìè äîëæíû îáëåã÷àòü íàøå âðåìÿ,
Öàºàí ñåäêë 碢º³ä á³³õì. Äåëàìè áëàãèìè ëå÷èòü íàøå âðåìÿ.
ij³íë³ äàâó ê¢íä áèë³ëì Âåäü áûëî òðóäíåå íàì â ãîäû âîéíû,
Äààºàä, ìàäí ýìä ¢ëäë³ëì. Íî âñå æå ñïëîòèëèñü è âûæèëè ìû!


* * *
dzðìä³í áè áèé³í ³³òð¢ëí³â, Ïîðîþ â ïîçó ëîòîñà ñàæóñü,
Çåëìš ñóóºàä, ýðê ýðã¢ëí³â. Âðàùàþ ÷åòêè è áîãàì ìîëþñü.
Òåð ñààìä áèéì àìðíà, Îò ñóåòû â ìîëèòâå îòäûõàþ,
Òåë¢ëñí ñåäêëì áóðõí çàëðíà. Ó÷åíüÿ ñóòü äóøîþ ïîñòèãàþ.

Îì ìàíè... ã躳ä äàâòíàâ, Îì ìàíè, - íåïðåñòàííî ïîâòîðÿþ,
Îëí áóðõäûí íåð òîäëíàâ. Çàùèòíèêîâ íà ïîìîùü ïðèçûâàþ.
Áóðõí Áàãø í¢äíäì ¢çãäí³ Áóðõàí Áàãøè ïðåäñòàíåò ïðåäî ìíîþ,
Áóëüãëñí ñåäêëì òîãòíàä öåâðäí³. Î÷èñòèò äóõ è ñåðäöå óñïîêîèò.
* * *
Êèëìšò³ ýýš³ñ ºàðñí õàëüìã ø¢ëã÷â, Áëàãîñëîâåííîþ ìàìîé ðîæäåííûé êàëìûöêèé ïîýò,
Êèëíöò³ äåëê³í öàã çóóðèí ãèè÷â. Ãîñòåì íåäîëãèì íà ãðåøíûé ÿâèëñÿ ÿ ñâåò.
Ýì³ëò³ ì´ðì òàâã äîðì ñ´´ëº³ò³, Êîíü ìîé ðåòèâûé äëÿ ñòðàíñòâèé ñòîèò ïîä ñåäëîì,
Ýâð³ öàãàí ê¢ë³º³ä, áåëí ᳳ뺳ò³. Âìåñòå ìû ÷àñ îòïðàâëåíüÿ â Ãðÿäóùåå æäåì.

Öàãàí èðõë³, ä´ð³ šèœí¢ë³ä ìîðäõâ, Òîëüêî íàñòóïèò îí - è, çàçâåíÿò ñòðåìåíà,
Öåâð òåœãð òåìö³ä, äååãø³í õîëäõâ...  ÷èñòîå íåáî ïðîòÿíåòñÿ òðîïêà îäíà.
Öàã çóóð ãèè÷ëñí ºàçðì ¢ëäõ, Äâèíóñü ïî íåé ÿ, ïîêèíóâ ìåñòà ãîñòåâàíüÿ,
Öààñíä áóóëºñí óõàí-ñåäêëì ¢íëõ. Íåæíîñòü â ñòèõàõ âàì îñòàâèâ â ñâîå îïðàâäàíüå.
* * *
Áè ê¢ìá - ³ìò³â, êèèò³â, ß - åñòü ×åëîâåê. È æèâó, è äûøó.
Áèéä³í ç´â³ð ºàðºñí êèëíöò³â, Êàê âñÿêèé æèâóùèé - íåìíîãî ãðåøó.
Áóçð öîãöàí, ¢ã³í, óõàºàí Ïîýòîìó äîëæåí, óñåðäíî ìîëÿñü,
Áóðõíä ø¢ò³ä öåâðëõ ç´âò³â. Ñìûòü ñ òåëà, ñ äóøè è ñî ñëîâ ñâîèõ ãðÿçü.

Äååð êåëñí ¢ãä³í ê¢ðõë³ì, È åñëè ÿ âåðíîñòü ñëîâàì ñîõðàíþ,
Äååäñ ìèíè ãåìèì ò³âõ. Òî Áîãè âèíó ìíå îòïóñòÿò ìîþ.
Äîðàñ, öîãöàí ñîëÿä íèñõë³ì, Êîãäà æå ïîêèíó ÿ ìèð ýòîò ñåðûé -
Äîëàäã÷ òåœãðèí ¢¢ä ò³³ëõ. Íà Íåáî Ñåäüìîå îòêðîþò ìíå äâåðè.

Âàñèëèé ×ÎÍÃÎÍÎÂ,
²ð³ñ³í áè÷³÷íðèí Íèèö³í³
Õàëüìã ³œãèí ëèòåðàòóðí ñåëâã÷