Äåëê³í óëñèã ³³ìøã³ñ ãåòëãâ

Îðí-íóòãèííü äààëºâð
äààâðòàºàð ê¢ö³â
Öåëèíí ðàéîíà Òðîèöê ñåë³íä á³³äã Àëåêñåé Áîâàåâè÷ Ëèäæèåâ òåäí³ íåãíü. Ñ¢ë òàâí šèë ýí ðàéîíà ÷åðíîáûëüöíðèí îëíà îðãàíèçàö ºàðäšàíà. Êåä¢ ê¢í îäà ðàéîíà îðãàíèçàöèí òîîä á³³í³ ãèš ñóðõëàì, ýí öååðë³ä êåëñí óãà. Êåä¢ ê¢í á³³í³, êåä¢íü îäà óãà ãèš òîîëõäàí äóðãîâ. Òåð àþëûí óðøãèã óãà êåëºíä îðëöñí ê¢í áîëºíà òóñêàð óõàëõ, ñàíõ êåðãò³ ãèš ýí òîîëíà. Êåñãíü ãåìèí óðøãàð ñ³³º³í õ³³â, áîëâ ýäí³ ´´ðõí ýëãí-ñàäíü á³³í³, ýäí³ çàëó-ç´ðìã éîâäë ìàðòãäøãî.
- Íàìàã ×åðíîáûëüñê àþëûí óðøã óãà êåëºíä 1988 šèëèí àïðåëü ñàðä éîâóëñí áèë³. Òèèãõä áè "Êîììóíõîçä" šîëà÷àð ê´äëš³ë³â, öåðã³ êîìèññàðèàòàñ öààñí èðõë³, îðí-íóòãèííü äààëºâð ê¢ö³õ³ð ºàðàä éîâóâ. Áè òåð öàãò ãåðò³-ìàëòà,õîéð ¢ðò³ ºó÷í ºóðâòà áààõí çàëó áèë³â. Êåëõä, òèèã³ð³í õîéð ¢ðò³ çàëó óëñèã éîâóëäã á³³ñìí. Éîâøãîâ ãèš êåëš áîëøãî, öóºàð öåðãò öåðãëñí ò´ë³ä³í Ò´ðñêí³ííü äóóäâðàð ò¢ð¢í çåðãë³íä èðõ äààâðòà á³³ñìí. Áè ´ð³ë šèëä³í òåíä áèë³â. Ñîâåòñê Ñîþçèí òàœº÷, áàëºñí áîëºíàñ ³ìòí áèë³. Îäåññê, Ïðèáàëòèéñê, Êèåâñê, Óðàëüñê ãèš íåð³äãäñí ïîëêèí íåð³ð îðí-íóòãèí öóã ºàðçðàñ ³ìòí èðñèã ìåäš áîëõìí áèë³. Áè ðåàêòîðàñ ºó÷í äóóíà ºàçðò áèë³â, áîëâ õîéð-ºóðâ ä³êš òèèã³ð³í áàñ îäëàâ. Îäåññê ïîëêä 800 ê¢í áèë³, ò¢ð¢ë³ä áè ìàòåðèàëüí òåòêâðèí ðîòä, õ´´ííü ÿñâðèí áàòàëüîíä öåðãëë³â. Ò¢ð¢í êåìä áèäí òàñ óãà áîëàä, öîãö-ìàõìóä çîâàºàä á³³â, çóã äàðóíü èšëä³ä, ãåì óãà áîëâèäí. Áຠíàñí ãèäã òåð áîëšàíà, áèé³í ñàãëš ³³ìøã óãà á³³äëèí òóñêàð óõàëäãî áèë³âèäí,- ãèš òåð öàãèã òîäëš Àëåêñåé Áîâàåâè÷ êåëí³.
¥äð áîëºí ýäí ðàäèàöèí êåìš³ã øèíšëš, øèøëœ ïðèáîðàð á¢ðòêäã á³³ñìí. Áîëâ ýäí³ õóâö-õóíðò, ºîñíä, õîò-õîîëä, ê´ëãí-ê¢÷íä ðàäèàöèí êåìš³í áè÷êí áîëâ ÷èãí èëäêãääã áèë³ ãèš ýí òîäëíà. Òåð öàãò ýäí ñàãëš áèéèííü òóñêàð óõàëäãî á³³ñìí. ijê³ä öóã ýðãíäê ºàçðò õàðøëò ê¢ðããäñí³ õ´´í öåâð òîîò óãà á³³ñíü ýäí ìåääã á³³ñí ÷èãí áîëõ.
Áàéð-çîâëœãàí
³äë õóâàëöíà
Öóã Ñîâåòñê Ñîþçèí áóëœ áîëºíàñ èðñí óëñ ³³ìøãò³ ê´äëìø ê¢ö³š³õ³í ìåä³ä, íåã-íåãíä³í ä´œ-ò¢øã áîëš, íèèò³ êåâ³ð á³³ñèã À.Ëèäæèåâ òåìäãëí³. Õàìäàí öåðãëš éîâñí óëñèí òóñêàð ýí á¢ë³í³ð òîäëš, êåí ÿìàðàí çàœòà á³³ñèíü, ÿìàðàí éîâäëìóä ýäí äóíä ó÷ðñèã òîäëíà. Îäà ñàíàòîðüò àìðñí öàãòàí òàëäàí ðåãèîíìóäàñ èðñí ÷åðíîáûëüöíðëà ýäí òåð öàãèã òîäëš, òàíüë-¢çë óëñèã îëš, êåí ÿìàðàí éîâõèíü ìåäš, á³³äë-šèðºë³ðíü ñîíüìñíà. Êåëõä, Àëåêñåé Áîâàåâè÷èí êåëñ³ð, ç³ðì ðåãèîíìóäò ÷åðíîáûëüöíðèí ò´ðì¢äò ºîë îíüã ´ããäõø, ýäí õîîðíäàí áàò çàëºëäà á³ðõø.
- Ìàíà îëíà îðãàíèçàö šèë áîëºí ñïîðòèâí ìàðºàñ, õàðºëòñ á¢ðä³æ äàâóëíà, ìàíà ¢¢ðì¢äèí ñàíëä Òðîèöê ñåë³íä áóìá ò³âãäâ. Ðàéîíà ìóíèöèïàëüí á¢ðä³öèí àäìèíèñòðàöèí, ³ìòí³ ñîöèàëüí õàðñëòûí îðãàíìóäûí ê´äë³÷íð ìàíà ò´ðì¢ä³ð ñîíüìñš, ÿìð íåã êåðã-¢¢ëäâð á¢ðä³ëºœä ä´œ-òóñàí ê¢ðãí³. Áèäí "Ñàéãà÷îíîê" ãèäã ðàéîíà ëàãåðüò ôóòáîëàð, ñààäã õàëºàð, øàòðàð, âîëåéáîëàð ìàðºà äàâóëíàâèäí. Àïðåëèí 26-ä ìèòèíã äàâóëëºí áîëí õàðºëò á¢ðä³ëºí ñ³í àâúÿñò òîõðâ, - ãèš Àëåêñåé Áîâàåâè÷ êåëâ.
Îäàõí Äååä ßøêóëü ñåë³íä á³³äã Àëåêñàíäð Íàñòèíîâä ãåð-ᢢðèí ñåðòèôèêàò á³ð¢ëš ´ããäâ. Ýí áàñ 1988 šèëä àïðåëü ñàðàñ àâí àâãóñò ñàð ê¢ðòë ×åðíîáûëüñê àþëûí óðøã óãà êåëºíä îðëöš, ³³ìøãò³ êåðã ê¢ö³ëºœä çàëó-ç´ðìã³í ¢ç¢ëñìí. "Ãåð-ᢢð" ãèäã ïðîãðàììàð ýí¢íä éèëºãäñí ñåðòèôèêàòàð ýí ᢢðèí òààëàí ÿñðóëš ÷àäõìí. ×åðíîáûëüñê àþëûí óðøã óãà êåëºíä îðëöñí óëñèí à÷-òóñ õ³ð¢ëš³õíü ýäíä óðìä ´ãí³.
Ýì÷íðèí õ³ë³âðò á³³äã áîëâ ÷èãí…
×åðíîáûëüñê àþëûí óðøã óãà êåëºíä îðëöñí óëñ îäà öóºàð ãåìò³-øàëòãòà, ýäí ýì÷íðèí õ³ë³âðò á³³í³. Òåã³ä Àëåêñåé Áîâàåâè÷ ýì÷íðèí òóñêàð ýðê áèø á¢ë³í³ð áè÷š, ìàäíà íåðí äååð³ñ öóãòàäíü õàíëò ´ðãòí ãèš íàìàã ñóðâ. Ðàéîíà áîëüíèöä òåðàïåâòàð ê´äëš³õ áààõí ýì÷ Àëüìàíà Äìèòðèåâíà Óáóøèåâàí, äóíä ìåäèöèíñê ê´äë³÷ Îëüãà Àíàòîëüåâíà Ñêðûííèêîâàí, Ï.Æåì÷óåâèí íåðò³ òàœº÷èí áîëüíèöèí íåâðîïàòîëîã Òàòüÿíà Öåðåíîâíà Ëèäæèåâàí òóñêàð ýí õàíëòòàºàð êåëš, ýäí êåðã³í ñ³³í³ð ìåääã, öàºàí ñåäêëò³ óëñ ãèš òåìäãëâ. Õàëüìã Òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòåðñòâèí ³œãèí ºàðäà÷ Åëåíà Íèêîëàåâíà Áàìáàåâàí òóñêàð áàñ ýí áóóëüìšòàºàð êåëš, ÷åðíîáûëüöíðò ñàíàòîðí-êóðîðòí ïóòüåâê éè뺚 ´ãëºí³ ò´ðèã ýí äààâðòàºàð õàºëíà ãèâ. Êåëõä, Àëåêñåé Ëèäæèåâ áèéíü ÷èê àâã-á³ðöò³ ê¢í, Öèãóí ãèäã êèèºèí ãèìíàñòèê³ð ñîíüìñíà. Éèðäã÷ šèëì¢äèí ÷èëã÷³ð ýí õàëüìã ëàìíðëà òàíüëäàä, äîðä ¢çãèí ìåäèöèí³ð ñîíüìñäã áîëâ. Òåð öàãò ýí çóí êèèë òàòäã á³³ñìí, öóñíà äàðëòíü ´ñ³ä, áèéíü òàñ óãà áîëäã áèë³. Ñ¢ë õ´ðí øàõó šèëèí òóðøàðò ýí øèøëœ ãèìíàñòèê êåš, ÷èê àâã-á³ðö³ð á³³í³. ijê³ä ýí òóñòà õîò-õîë ýäëõ³ð øóííà, ´äìã, êîëáàñ èäõø, ´ð¢í áîëºí õàø áèèéä³í ÷àííà. Àñõí àðâí í³³ìí ÷àñèí õ´´í õîò óóõø, ýí ´äð áîëºí óíòõèííü ´ìí êåôèð óóíà. "Ìàíà ´âêíð öåöí óõàòà á³³ñìí. ¥´êò³ ìàõ èääã ò´ë³ä³í ýäí ´äð áîëºí ÷èã³ óóäã á³³ñíü éèð ÷èê. ×èã³í ê¢¢í³ ýð¢ë-ìåíää éèð òóñòà õîò-õîë áîëšàõíü ìàºä óãà",- ãèš ýí òîîëíà.
Ìàäí êåñãò³í Àëåêñåé Áîâàåâè÷ë³ ýí¢í³ á³³äë-šèðºëèí, àâã-á³ðöèí, ×åðíîáûëüä äàâóëñí öàãèí òóñêàð ꢢíäâèäí. Ñ¢ë öàãò ýí¢í³ ýð¢ë-ìåíä äîð óíâ, øàðõ-øàâíü çîâàš ýí¢íä õàðøëòàí ê¢ðãš³õíü ëàâòà. Áîëâ èí³ìñã, øîãòà-íààäòà, ýâð³ õ³ë³öò³ áîëí òîîëâðòà çàëó ê¢í ÿìàðàí ÷èãí çîâëœä äàðãäëãî, ñ³³íèíü ´ðã³ä ´ì³ð³í ç´ðš éîâíà.
Íàòàëüÿ ÄÀÂÀÅÂÀ
Ý.Áþð÷èåâèí öîêñí áîëí îëíà
îðãàíèçàöèí àðõèâ³ñ àâñí çóðãóä

Äóóäâð
Çàëó-ç´ðìã éîâäë ºàðºñí óëñò
Àïðåëü ñàðèí 26-ä - ðàäèàöòà àâàðèéèí áîëí çåòêðò³ éîâäëûí ³³ìøãèã óóðóëëºíä îðëöà÷íðèí áîëí òåð çåòêð³ñ ê´ëò³ ³ìí³ñí õàºöñí óëñèí òóñê ñàíëûí ¥äð. Ýí ºàøóòà ´äðë³ èðëö¢ëš òàœº÷èí Òîëºà÷ Àëåêñåé Îðëîâ äóóäâðàí áàòëâ. "1986 šèëèí àïðåëèí 26 - ýí ºàøóòà ´äð ìàíà îðí-íóòãèí òóóšä îðñìí. Öóã äåëê³ ýí ´äðèã òåìäãëí³, ýí ´äð ê¢ìí-³ìòí³ ´äã³ öàãèí òóóšä õàìãèí èê òåõíîãåíí àþëûí - ×åðíîáûëèí àòîìí ýëåêòðîñòàíöä ó÷ðñí çåòêðò³ éîâäëûí òåìäãíü áîëñìí.
Òåð ºàøóòà ´äðì¢ä³ñ íààðàí 32 šèë äàââ, áîëâ äàâñí çóí šèëèí èê ãèäã àþëûí õ´´òê ³³ìøã îäà ÷èãí ÷èíð³í ãå庳ä óãà. ×åðíîáûëèí ÀÝÑ-ò áîëñí çåòêðèí ³³ìøãèã óóðóëëºíä îðëöñí ³ìòí³ çàëó-ç´ðãèíü áèäí êåç³ ÷èãí ñåäêëä³í õàäºëõâèäí. Ýäí³ñ êåñãíü, òåð òîîä ìàíà ºàçðà çóóºàä óëñ ê¢íä ãåì-øàëòãòà áîëâ, êåñãíü ýíäð ´äð ê¢ðòë á³³š ÷àäñí óãà.
Ýí ´äð áèäí ýâð³ííü šèðºë³í áîëí ýð¢ë-ìåíä³í áàðàä, ñàÿä óëñèí ³ìèíü õàðññí, öóã äåëê³í êåëí-óëñèí šèðºëèí áîëí ñ³í-ñ³³õí èðã÷èí ò´ë³ ³ì³í ´ãñí áààòðìóäûí ñàíëûíü òåâ÷í³âèäí. Òèèì ³³ìøã ä³êš áè÷³ ó÷ðòõà, òàíà áààòð éîâäëûí, çàëó-ç´ðãèí ò´ë³ õàíëòàí ´ðãš³í³âèäí!" -ãèš äóóäâðò êåëãäš³í³.
Òåð ìåò ýí ºàøóòà ´äðë³ èðëö¢ëš äóóäâðàí òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí (Ïàðëàìåíòèí) Àõëà÷ Àíàòîëèé Êîçà÷êî áîëí ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷ Èãîðü Çîòîâ áàòëš ×åðíîáûëèí àþëûã óóðóëëºíä îðëöñí áààòðìóäûí ñàíëûíü òåâ÷â.