Öàºàí ñåäêëäíü ³ìòí õàííà

Ãåìò³ áè÷êä¢äò
ä´œ áîëõàð
2011 šèëä Øàìîâèõí³ ´ðê-á¢ëä Áîãäàí ê´â¢í ò´ðâ. Ê´â¢í ò´ðš ºàðñíä áààõí ýê-ýöê õîéð òåœê³í óãà áàéðòà áèë³. Áîëâ, õàðì ò´ðõä, ê´â¢í ãåìò³-øàëòãòà áîëšàõíü èëäêãä³ä, ýäí îíüäèí ýì÷íðèí õ³ë³âðò á³³õ ç´âò³ áîëâ. Ýœêð ê´â¢º³í ýä㳚 àâõàð ýê-ýöê õîéðíü öóã ²ð³ñ³º³ð éîâàä, êåíä ýñ ê¢ðãâ, ÿìàðàí ýì÷íðò ýñ îäâ. Öîãö-ìàõìóäûíü ÷àœºàš áàòðóëõèí ò´ë³ ê´â¢ã ýðê áèø Ê´ê òåœãñò ê¢ðãõ, îëí ç¢ñí ýìíëº àâõ êåðãò³ á³³ñìí. Áààõí ýê-ýöê õîéð àðº îëàä, ê´â¢º³í áèéñíü êåñã ñïåöèàëèñòíðò ê¢ðãäã áèë³. Íåã ä³êš Ðîñòîâ áàëºñíä ¢¢ëääã îðãàíèçàöèí ýë÷íðë³ òàíüëäàä, òåäí³ ä´œã³ð ãåìò³-øàëòãòà áè÷êä¢äò ìåäèöèíñê áîëí ïñèõîëîãè÷åñê ä´œ ê¢ðãäã ñïåöèàëèñòíðèã ìàíà òàœº÷óð äóóäš àâäã áîëâ. Ò¢ð¢ë³ä ìàíàºóð ëîãîïåä-äåôåêòîëîã, ËÔÊ-í, èãëîðåôëåêñîòåðàïèéèí ñïåöèàëèñòíð èðäã á³³ñìí, õ´´ííü ñïåöèàëèñòíðèí òî èêäâ. Ãåìò³-øàëòãòà áè÷êä¢äèã àñðšàõ ýê-ýöêíðë³ õàìäàí ñïåöèàëèñòíðèí õààëºèí, ýíä á³³õ ãèè÷ë¢ðèí áîëí êîíñóëüòàöèí ºàðóã äààäã áîëâèäí. Êðûì, Ðîñòîâ-íà-Äîíó, Ìîñêâà, ×åëÿáèíñê áàëºñäàñ èðñí ñïåöèàëèñòíð ìàíà òàœº÷èí ãåìò³ áè÷êä¢äò ä´œ áîëíà. ¡ëã¢ðíü, Ã.Âåëèëÿåâà õ´ðí òàâí šèëä³í ëîãîïåä-äåôåêòîëîã áîëš ê´äëš³í³. ¥´ä³í ìåðãšëòò³ ýì÷íð Ï.Ñêðèïåö Ìîñêâàºàñ, Ñ.Ñîðîêèí Ñàíêò-Ïåòåðáóðãàñ ìàíà áè÷êä¢äèí ýð¢ë-ìåíä øèíšëš, êåñãòíü ä´œ áîëâ.
- Ò¢ð¢ë³ä áè ýâð³ííü íåðí äååð³ñ ñïåöèàëèñòíðèã äóóäš àâäã áèë³â. Íåã ä³êš áè òàœº÷èí ñîöèàëüí äåëãðëòèí ìèíèñòð Ìàðèíà Îëüçÿòèåâàëà õàðºàä, ãåìò³-øàëòãòà áè÷êä¢äèí ò´ë³ êåñã ñïåöèàëèñòíðèã íààðàí äóóäš àâäãèí òóñêàð õóâàëöâ. Îëíà îðãàíèçàö ýñ ãèš ñàœ òîãòàºàä ¢¢ëäñíü äååð áîëõ ãèš íàíä ìèíèñòð ñåëâã ´ãõë³, áè "Äàðè äîáðî" ãèäã ñàœ á¢ðä³õ³ð øèèä¢â. Ä´ðâí šèëèí ýðãöä áèäí ãåìò³-øàëòãòà áè÷êä¢äò 3 ñàé àðñëœãà äåì ê¢ðãâèäí. Óò òîîäàí ò³â øàõó ꢢêí-ê´â¢íä áèäí öóãëóëñí ì´œã³ð ä´œ áîëš, ýäí³ ýìíëºíä áîëí ðåàáèëèòàöä êåðãò³ ì´œã öóãëóëš àââèäí. Ãåìò³ áè÷êä¢äèí ýê-ýöêíð ä´œ áîëõèã ñóðõëà, áèäí øèøëœ ýìíëºíäíü êåðãò³ ì´œãèíü öóãëóëíàâèäí. Ñàðä õîéð-ºóðâí ꢢêí-ê´â¢íä ì´œã öóãëóëõ êåðãò³ áîëíà. Ìàíà òàœº÷ä áóéí÷ ñåäêëò³ óëñ îëí á³³í³. Ýí šèëì¢äèí ýðãöä ìàäíä äåì ê¢ðãäã óëñèí òî ´ñ³ä éîâíà, áèäí ê¢í áîëºíä öàºàí ñåäêë³ñí ç¢ðêíè õàíëò ´ðãš³í³âèäí. dzðì óëñ ýâð³ííü íåð³í ìåä¢ëõ³ð ñåäõø. ijê³ä ç³ðì ëàâêñò ìàíà ñàœãèí ÿðøãóä á³³í³, õóëä êåõ³ð èðñí óëñ ÷àäñàðí äåì³í ê¢ðãí³. Ýíäð àðâí ä´ðâí ëàâêä òèèì ÿðøãóä á³³í³. Ëàãàíüä áîëí ßøêóëüä àðºëà÷ Í.Êàòàåâàí ëàâêñò ìàíà ÿðøãóä áàñ á³³í³, áèäí ýí ꢢêä ꢢíä áàñ õàíëòòà á³³í³âèäí,- ãèš Ýëüçà Ïåòðîâíà êåëí³.
Áóéí÷ ñåäêëèí ñàœ êîììåð÷åñê áèø îðãàíèçàöñèí äóíä äàâóëãääã ìàðºàñò áàñ îðëöíà. Òèèã³ä ýäí 2014 šèëä 150 ì蜺í àðñëœãà ñóáñèäü ø¢¢š àâàä, áè÷êä¢äèí ðåàáèëèòàöèí ò´ë³ êåðãò³ òîîò õóëäš àââ. Ýí šèë áàñ ÑÎÍÊÎ äóíä áîëõ ìàðºàíä äîêóìåíòñ áåëäš³í³. Õàðì ò´ðõä, ñàœä îðãòåõíèê êåðãò³ áîëšàíà. Îäà äååð³í öóã êåðãò³ äîêóìåíòñèã Ýëüçà Ïåòðîâíà ãåðò³í ýâð³ êîìïüþòåð îëçëš áàðëíà. Ýëñò áàëºñíà àäìèíèñòðàö ýäíä á³³ð éè뺚 ´ãâ, òåã³ä òåíä òåõíèê óãëš ò³âõ êåðãò³.
¥ãëºíè ýçí áîëš...
Ýí šèë ìàíà òàœº÷ä ò¢ð¢í áîëš "Êîðçèíà äîáðîòû" ãèäã áóéí÷ ñåäêëèí êåðã-¢¢ëäâð á¢ðä³ãäâ. Èþíü ñàðä áîëñí êåðã-¢¢ëäâðèí àøò 160 ꢢíä õîò-õîîëàð ä´œ ê¢ðããäâ. Îëí ¢ðò³ (òàâí áîëí òåð¢í³ñ äàâó) ´ðê-á¢ëì¢äò, ´í÷í-´â¢ óëñò, òàœº÷èí áàðèí õàëõèí âåòåðàíìóäò îëí ³ìòí³ ä´œã³ð öóãëóëš àâãäñí õîò-õîë ò¢ã³š ´ããäâ. Ýí êåðã-¢¢ëäâðèí ñåäâ³ð òàòñí óëñ äóíä "Äàðè äîáðî" ñàœãèí ïðåçèäåíò Ý.Øàìîâà á³³í³. Ò¢ð¢í áîëš äàâóëãäñí àêöä ìàíà îðí-íóòãò 27 áàëºñí îðëöñí áèë³, òåã³ä ìàíà òàœº÷ òåäí äóíä öóãòàºàñíü îëàð õîò-õîë öóãëóëš í¢¢ðò ºàðñíü òåìäãò³. Ê¢í áîëºíä á³ð¢ëš ´ããäñí äîðâàä 6 êèèë õîò-õîë îðñìí. Àâãóñò ñàðèí 23-ñ àâí 25 ê¢ðòë ýí áóéí÷ ñåäêëèí êåðã-¢¢ëäâð õîéðäàä äàâóëãäâ.
Ýëüçà Øàìîâàí êåëñ³ð, ýäí "Ðóñü" ãèäã õîò-õîîëûí ñàœëà áîîöà áàòëâ. Òåð¢í³ñ èøò³ ýí íàìðàð ýäí îþòíðèí áîëí ìåä³òíðèí ò´ë³ èðëöœã¢ êåðã-¢¢ëäâð á¢ð䳚, õîò-õîîëàð äåì ê¢ðãõ³ð çóðàëšàíà.
-Ò¢ð¢í áîëš äàâóëñí êåðã-¢¢ëäâðèí àøàð áèäí 9,11 ¢ð àñðšàõ ´ðê-á¢ëì¢äò ä´œ áîëâèäí. Ñ¢ë öàãò ìàíà òàœº÷ä îëí ¢ðò³ ´ðê-á¢ëì¢äèí òî ´ñ³ä éîâíà. Òåã³ä áèäí òàâí ¢ðí³ñ ¢ë¢ ´ðê-á¢ëì¢äò ä´œ áîëõàð øèèäâèäí. Ñ¢ë àêöèí éîâóäò öóãëóëñí õîò-õîë šèðºëèí ê¢íä òààëä òóññí, áຠòåòêâðò³ ´ðê-á¢ëì¢äò ò¢ã³š ´ããäõ. Íàìðòàí áîëõ êåðã-¢¢ëäâðèí éîâóäò îþòíðò, ãåìò³-øàëòãòà ¢ðä àñðšàõ ´ðê-á¢ëì¢äò áîëí ìåä³òíðò îíüã ´ããäõ. Ýí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä äàâóëëºíä ìàäíä ÊàëìÃÓ-í îþòíð, ñ³í äóðàð ¢¢ëääã áàº÷óä ä´œ áîëâ. Ýäíä áèäí õàíëòàí ´ðãš³í³âèäí. Èèì ñåäâ³ðò³, áóéí÷ ñåäêëò³ áàº÷óäûí òóñêàð êåëõ êåðãò³ ãèš ñàíšàíàâ. Ìàíà ñàœä ä´œ áîëäã áàº÷óä äóíäàñ Äèíà Î÷èðîâàí òóñêàð îíö êåëõ³ð ñåäë³â. Ê¢¢êí 9-÷ êëàññàñ àâí ãåìò³-øàëòãòà áè÷êä¢äèí ò´ë³ ðåàáèëèòàöèí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä äàâóëãäñí öàãò ä´œã³í ê¢ðãí³. Îäà ýí 11-÷ êëàññò ñóð÷àíà, ø¢¢âðò³í áåëäõ êåðãò³, áîëâ òåð áèéíü Äèíà ìàäíä ä´œ áîëõä öîë îëíà, - ãèš Ýëüçà Ïåòðîâíà êåëâ.
¥´ðõí óëñ -
ò¢ð¢í í´êäíð
Áóéí÷ ñåäêëèí ñàœãèí ¢¢ëäâð àìð áèø êåðã. Ýí îðãàíèçàö ýâð³ äóðàð ¢¢ëäš³õ ò´ë³ä šàëâ ê¢í ´ãõø. Çóã ýâð³ ñåäâ³ð³ð, ´ð-´â÷ ñåäêë³ð îëíà ò´ë³ ¢¢ëäõ êåðãò³ áîëšàíà. Ý.Øàìîâà Ïðèþòíà ðàéîíà Ìàíö ñåë³íä îëí ¢ðò³ ´ðê-á¢ëä ò´ðš ºàðñìí. Ýäí àõ-䢢º³ðí í³³ìí ê¢í á³³ñìí. Ýê-ýöêíü õàð ê´äëìø êåäã áèë³, áîëâ ꢢêäò³í ÷èê ñóðºìš ´ã÷, ýäíä ýðäìò³-ñóðºóëüòà óëñ áîëš ´ñõèí ò´ë³ öóãèíü êåâ. Àõíðíü 䢢íð³í õ³ë³º³ä, íåã-íåãíä³í ä´œ áîëàä, ÿìð ÷èãí êåðãèã õàìäàí ê¢ö³äã á³³ñìí. "Áè ãèñí - íåãí, áèäí ãèñí - îëí" ãèš Ïåòð Ýðäíèåâè÷ áîëí Òàèñèÿ Ìàíäæèåâíà Áåìáåòîâèõí ꢢêäò³í çààäã á³³ñìí. Òåð ò´ë³ä Ýëüçà ꢢêíü îëíà ò´ë³ êåðã á¢ò³š, áóéí÷ ñåäêë³ðí ä´œ áîëš ¢¢ëäš éîâíà.
Ýíäð ýí ýâð³í ýê áîëàä, ꢢêäò³í áàñ ÷èê ñóðºìš ´ãõ³ð øóííà. ªóíäë ò´ðõä, óóºí Áîãäàí ãåìèí óðøãàð ñ³³º³í õ³³â. Îäà ýäí³ ´ðê-á¢ëä õîéð ¢ðí ´ñ÷³í³. Äìèòðèé àâàëüíü ýí¢íä èöëò³ ò¢øã áîëš, îëíà ¢¢ëäâð ê¢ö³ëºíä ä´œ áîëíà.

Íàòàëüÿ ÄÀÂÀÅÂÀ