Áàçðò òåìñí ¢íò³ðâ

Íàìðèí êåìä ´ðê-á¢ë áîëºí ¢âëä³í èäõ áîäíöã, 쳜ãðñ, øàð ëóó✠áåëäí³, õàâñòèã äàâñëš àâíà. Èèì àâúÿñ ñîâåòñê éîñíà öàãàñ àâí áàòðâ ãèš êåëš áîëšàíà. Òåð öàãò èê ìàøèä ñåë³ä³ð éîâàä, áîäíöã õóëääã á³³ñèã òîäëíàâ. ijê³ä ýêìäí çóí êèèë õàâñò õóëäš àâàä, áèäí òåð¢ã äàâñëàä øèëä ê庳ä, ¢âëèí äóóñí èääã áèë³âèäí. ¡âëä ìàíà ï´´ãðò áîäíöã, 쳜ãðñí, øàð áîëí öàºàí òîñí, õ³³ëñí õîðºí, äàâñòà ñààë ýëâã áîëäã áèë³. Îäà áîëõëà áàçðò ¢âë³ð ÿìàðàí ÷èãí òåìñ, çåð-çåìø õóëäš àâ÷ áîëõìí, òåã³ä êåñãíü óðäê öàãëà ³äë³ð äàëà òåìñ ýðò³ñíü õóëäš àâõø. Áîëâ àõ ¢éèí óëñ äàññàðí íàìðèí öàãò ¢âëä öóãèíü áåëäí³. Îäàõí áèäí Ýëñòèí àð çàõä á³³äã áàçðò îäàä, òåìñí³ ¢í øèíšë³ä, ³ìòíë³ ê¢¢íäâèäí.
Ìàäíèã íààðàí èðõä áàçðò äàëà ê¢í óãà áèë³. Óðäíü àìðëºíà ´äðì¢äò ³ìòí ÷èê³í õàðºóëàä, ºàð 䢢ðœ äîðâàòà éîâõèã ¢çãääã áèë³, õóëä-㢢ëã³í øóóãàòàºàð äàâäã á³³ñìí. Áàçðò îëí šèëä³í òåìñ õóëäšàõ ꢢêä ê¢¢í³ êåëñ³ð, ñ¢ë öàãò ³ìòí³ îëç-îðó óíñíü ìåäãäí³. ²ìòí îäà ö´´êí-ö´´êí³ð êåðãò³ òåìñ, çåð-çåìø õóëäš àâäã áîëâ.
- Íèäí ýí öàãëà àäàì÷ 8-10 àðñëœãàð õóëäãääã á³³ñí áîëõëà, ýí šèë 20-25 àðñëœ òîãòàíà. ßðøãàð àâõëà, 15 àðñëœãàð ´ãí³â. Áàçðò õóëäãäšàõ àäàì÷ ßøêóëèí ðàéîíà Ãàøóíñêèé, Õàð Òîëºà ñåë³äèí êðåñòüÿíñê-ôåðìåðñê ýäë-àõóñò óðºàãäñìí. Ýí çóíàð òåìñ óðºàäã ôåðìåðì¢ä ºàðóä óíâ. Êåñãíü òåìñ ò³ðõèí, ìèíåðàëüí ÿñâð õóëäš àâõèí ò´ë³ êðåäèò àâñìí. ijê³ä ýí šèë öàðöàõà èê õàðøëòàí ê¢ðã³ä, ò³ðñí òåìñèã ¢ð³â. Ýí çóí öàðöàõà òåìñ ¢ð³â, òåã³ä ºàðóäûí ýðãíäê ºàçðèã ýä-áîä êåõèí ò´ë³ ñàìîëåò îëçëõ êåðãò³ áîëâ. Òåð ìåò çóíûí êåìä ºàœ õàëóí áîëàä êåñãíü ñ³í óðºö àâ÷ ÷àäñí óãà. Òåð ò´ë³ä ýäí ìàäíä òåìñèã ¢íò³º³ð õóëäíà, áèäí äååð³ñíü áàñ íåìí³âèäí. Ýí šèë óëàí ëóóâœ, áóðø áàñ ìóóºàð óðºâ. Ýí ´äðì¢äò õàâñò àâ÷ èðâ. ¡âëä äàâñëàä áåëääã õàâñòíà íåã êèèëíü 25 àðñëœ ê¢ðí³, - ãèš ê¢¢êä ê¢í õóâàëöâ.
Ìàäíèã ꢢíäš³õë³ àäàì÷èí ¢í³ð ñîíüìñàä íåã ìåä³ò ´´ðäš èðâ. Îëüãà Èâàíîâíà à÷òàºàí áàçðò èð³ä, ¢âëä³í èäõ òåìñ õóëäš àâõàð èðñ³í êåëâ. Ýýš íàìð áîëºí àäàì÷ ýä-áîä êåš, àäæèê, òîìàò êåí³, á¢êëäíü ÷èãí øèëä äàâñëíà. Àðâí êèèë àäàì÷ õóëäš àâàä, äååð³ñíü áóðø, øàð ëóóâœ, 쳜ãðñ, ñåðìñã àâõ êåðãò³ ãèâ. Ýí šèë áîëºí îêòÿáðü ñàðèí äóíä õàâñò áàñ äàâñëíà. Ìåä³òèí òåìäãëñ³ð, õàâñòí ¢âëä éèð òóñòà, ýí îëí ç¢ñí ãåì³ñ ñàãëóëíà, ýð¢ë-ìåíäèã áàòðóëíà.
Áèäí áàçð ýðã³ä, áîäíöã êåä¢ ê¢ðäãèã ìåäõ³ð éîâàä õ³ë³ââèäí. Êåëõä, áîäíöã áàçðò äàëà. Àñòðàõàíñê îáëàñò³ñ, Ëèïåöê³ñ, Âîðîíåæàñ, Òàìáîâàñ ÷èãí àâ÷ èðñí áîäíöã á³³í³. Ýéâîç Òèìóðîâ äîëàí šèëä³í ìàíà áàçðò áîäíöã õóëäšàíà. Ýí áèéíü êåñã ºàçð ýðã³ä, ñ³í ÷èíðò³ áîäíöã ø¢¢š àâíà. Òàìáîâàñ àâ÷ èðñí áîäíöã óëàí, äàðóíü áîëíà, àìòíü ÷èãí ñ³í, øàðõ óãà, óäàí õàäºëš áîëõìí ãèš ýí áóóëüâ. Ýí áîäíöãèã ìèøã³ðíü àâõëà íåã êèèëíü 15 àðñëœ áîëíà, íåã ïàêåòàð àâõëà 20 àðñëœ òîãòàíà. Ëèïåöêàñ àâ÷ èðñí áîäíöã 18 àðñëœ, Àñòðàõàíñê îáëàñòèí Õàðàáàëè ñåë³í³ñ àâ÷ èðñí áîäíöã - 20 àðñëœ áîëíà. ßøêóëèí ðàéîíä óðºñí 쳜ãðñí 12-13 àðñëœ ê¢ðí³, íåã ñåòê 35 êèèë òàòíà. Òåã³ä ¢âëä õîéð-ºóðâí ñåòê 쳜ãðñ àâõëà, ê¢ñäóíäóð ì蜺í àðñëœ êåðãò³ áîëíà.
Ýëñòèí áàçðò òåìñí áîëí çåð-çåìø äàëà, ¢ííü ÷èãí ³äë áèø. Äàëàºàð àâõëà, õóëäà÷íð íåâ÷êí êèìä³ð õóëäíà. Íèäí³ê ¢íë³ ä¢œö¢ëõë³, çåð-çåìø áîëí òåìñí ¢íò³ðâ. Áîëâ òåð áèéíü ýí¢í³ ¢í èê áèø ãèš ñàíãäíà.
Íàòàëüÿ ÄÀÂÀÅÂÀ
È.Ìóçðàåâàí öîêñí çóðã