Õàëüìãò Ò´âäèí ²³ëäõ³÷ çàëðš èðâ

Ò´âäèí éîñíà ²³ëäõ³÷ òàœº÷ä îêòÿáðèí 12-ò çàëðš èðâ. Òåð ´äðèí áèéäíü Òóáòåí Íãîäóï Êóòåí ðèíïî÷åã Áóðõí Áàãøèí Àëòí ñ¢ìä áàéðèí á³³äëä òîñ÷ àââ. Öóòõëœ õóðëûí àõ áàãø Àíšà ãåëœ ê¢íäò³ ãèè÷èã òîñàä, õóðëóð äàõóëš îðóëâ. Ýíä ²³ëäõ³÷èã, òåð¢ã äàõš éîâõ óëñèã õóðëä öóãëðñí ³ìòí ³ð¢í ñåäêë³ñí ê¢íäëš, òîñâ.
Òóáòåí Íãîäóï Êóòåí ðèíïî÷å õóðëûí ì´ðã¢ëèí èê õîðàä Áóðõí Áàãøèí ê´ø³í ´ìí, Äàëà ëàìèí ãåã³í³ èê çóðãèí ´ìí ì´ðã³ä, öóã áóðõäûã ýðãš çàëüâðâ.
Öóãëðñí ³ìòíë³ ìåíäë³ä, õàðºëòûã ýêëâ. Áóðõí-øàšíà íîìèí òóñêàð ö³³ëºâð ´ã³ä, øàšíä ø¢òëºí³ äàÿí ºóðâí äåâñœò³ áîëäãèíü èê áàãø òåìäãëâ. Õàìãèí ò¢ð¢íä öàºàí ñåäêëò³ áîëõ êåðãò³, öóã ³ìò³ òîîòä òóñàí ê¢ðãõ ñåäêëò³ áîëõ êåðãò³. Äàðóíü áîëõëà ´ð-´â÷ ñåäêëèí ¢¢ëäâð ê¢ö³õä³í áåëí áîëòí ãèš ²³ëäõ³÷ êåëâ. Ê¢ö³š³õ, ê¢ö³õ öóã áóéí÷ ¢¢ëäâð³í çóðºàí-碢ë îëí ³ìòíä, öóã ³ìò³ òîîòä íåð³äëºí - òîâ÷ëã÷ äåâñœãèíü áîëäãèã ðèíïî÷å ö³³ëºš ìåä¢ëâ. Ê¢í áîëºí ´äðèí éîâóäò òèèì ÷èê ñåäêëò³º³ð, áèé³í öàºàí ñåäêëèí ¢¢ëäâðò íåð³äš á³³õë³, á³³äë éèðèíä³í ÿñðàä á³³õíü ìàºä óãà.
Òèèã³ä ³ìòíë³ êåñí õàðºëòäàí Ò´âäèí éîñíà ²³ëäõ³÷ ýâð³ííü èê áèëãèí áîëí ÷àäìãèí òóñêàð þì êåëñí óãà. ²ìòíä øàšíà íîìèí ö³³ëºâð ´ã³ä, ´äð áîëºí ÿìàðàí ñåäêëò³º³ð á³³ñíü òóñòà áîëõèíü ¢ëã¢ðì¢ä äååð ¢ç¢ëš êåëñèíü ³ìòíä ñ³³í³ð òîäëäãâ. Õàðºëòûí õ´´í ²³ëäõ³÷èí í´êäíð öóãëðñí óëñò óò íàñ 碢õä òóñëäã àðøà ò¢ã³š ´ãâ.
Èèì èê öîëòà áîëí ã¢í ìåäðëò³ áàãøëà õàðºñíäàí ³ìòí èê áàéðòà á³³â. Õ´â ãèäã òåð áîëšàíà.
Êåëõ³ñ, Òóáòåí Íãîäóï Êóòåí ìàíà òàœº÷ä ä´ðâä³ä èðš³í³. Äàëà ëàìèí åâ³ë³ð ê¢íäò³ ãèè÷ Õàëüìãò çàëðš èðñìí. 1997, 1999, áîëí 2011 šèëì¢äò èðõäíü ³ìòí îëàðí òåð¢ã òîñ÷, ³äñ àâñìí. Èðõ áîëºíäàí ðèíïî÷å õóðëûí ãåëœã¢äë³, øàšíä ø¢òäã óëñëà õàðºíà, òàœº÷èí ðàéîäàð éîâš, øàšíà íîìèí ö³³ëºâð ´ãí³. Õîéð äåëê³ õîîðíäê - Äååäñ Áóðõäûí áîëí éèðèí óëñèí äåëê³ õîîðíäê çàëºëäà á³ðš³õ, ã¢í ìåäðëò³ òààâðèí èê áèëãò³ ëàì áîëšàõ Òóáòåí Íãîäóï Êóòåí ðèíïî÷å äåëê³ä áîëõ èê àþëûí òóñê, ïîëèòè÷åñê èê õ¢âðëòñèí òóñê òààâð êåí³. Îëí áóðõäûí õ¢âëºí áîëã÷ ²³ëäõ³÷ Äàëà ëàìèí ãåã³í³ áîëí ò´âäèí ïðàâèòåëüñòâèí ¢¢ëäâðèí èðã÷ äåëãðëòèí òóñê òààâð êåäìí.
Ò´âäèí ²³ëäõ³÷ íåã èíòåðâüþäàí òààâðèí òóñêàð èèãš êåëñìí: "Èðã÷èí òóñêàð îëí ç¢ñí ýâ-àðºàð ìåäš áîëõìí. Îëí òî îëçëàä, øèíšë³ä, òààâð êåäã ê¢í çóðõà÷ áîëäìí. Öåöí áèëãò³ ê¢í èðã÷èí çóðãèã òåð áèëãèííü ê¢÷³ð òààâð êåš ìåäš àâíà. ²³ëäõ³÷ ãèñí òàëäàí áîëäìí. Íåã ýñ ãèš êåñã áóðõíà ñ¢ìñí ø¢¢š àâàä, îíö ê¢¢í³ ä´œã³ð òåð¢í³ öîãöä îðàä, òààâðèí ìåä¢ëäã ñ¢ìñí áîëšàíà. Ýñ ãèš òåðòí áóðõí ñ¢ìñí õîîðíäê çàëºëäà÷ áîëšàíà". Íåó÷óíã ²³ëäõ³÷èí äààëºâðèã ýí šèðºëä³í Òóáòåí Íãîäóï Êóòåí ðèíïî÷å ê¢ö³š³í³.
"²ð³ñ³í èðã÷ òàëäàí ÿìàðàí ÷èãí îðí-íóòãèí èðã÷ ìåò ýêîíîìè÷åñê ´ñëò³ñ íàíü îþíè óõàíè ê¢ö³ìšë³ çàëºëäàòà. ²äëä³í äåëãðëò àâ÷àõ àâúÿñ áîëñí ä´ðâí øàší õîîðíä çàëºëäàí áàòðšàõíü ÷èãí ñ³í íèë÷ò³ áîëšàíà. Ýâð³ øàšàí ìåäñí äååð³í òàëäàí øàšèã ìåäëºí äåëê³ä á³³õ óõàòà òîîòûã šèðºëä îëçëõä òóñòà áîëõ" - ãèš Ò´âäèí éîñíà ²³ëäõ³÷ êåëí³.
ÓØÊÀÍÀ Ñóâñí