Öàºàí Íóóðà çóðºàí áèëãò

Ñåíòÿáðü ñàðèí 30-ä Öàºàí Íóð ñåë³íä ñîíüí õàðºëò áîëâ. Íààðàí Ýëñò³ñ áຠíàñòà àðòèñòíð áîëí ñîéëûí ê´äë³÷íð èðâ. Òàœº÷äàí íåð ºàðñí ýí ñåë³íä áèëãò³ îëí ê¢í á³³ñíü, îäà ÷èãí á³³õèíü öóãòàí ìåäí³. Áîëâ öàãèí 㢢äëä êåñã òîîòíü ìàðòãäàä, àõ ¢éèí óëñ ñ³³º³í õ³³º³ä, êåñãèííü òóñêàð êåëš ´ãäã ³ìòí³ òîíü áàºðšàíà. Õàëüìã óëñèí òóóšèí äåâñœ áîëºíä Öàºàí Íóóðà ³ìòí îðëöñìí.
Òåã³ä ýí ´äð ñåë³í³ ñîéëûí Ãåðò õîòíà óëñ öóãëðš èðâ. Öàºàí Íóóðàñ ºàðñí àðòèñòíðèí òóñêàð èðñí ãèè÷íð êåëš ´ãâ. Ãèè÷íð ãèš ¢ãèí àþä êåëãäâ. Èðñí óëñèí èê çóíü ýí ñåë³íä ´ñ÷-áîññí óëñ áîëšàíà. Ò´ðñêí ºàçðèí òóóšàð ñîíüìñ÷, ìàðòãäñí êåñã íåðäèã ýäí ñåð㳚³í³. Êåëí-óëñèí áèáëèîòåêèí ê´äë³÷ Åëåíà Øîðâàåâà õàðºëòûã ñåêâ. Ýí áèáëèîòåêèí ³œãèí ºàðäà÷ Ëàðèñà Áàäûøåâà öóãëðñí óëñò ýí õàðºëòûí ó÷ð-óòõèí òóñêàð êåëš ´ãâ. Äàâñí ñåçîíäàí Áàñœãà Áààòðèí íåðò³ Êåëí-óëñèí äðàìàòè÷åñê òåàòð ò¢ð¢í àðòèñòíðòàí íåð³äñí áèë³.
Öàºàí Íóð ñåë³í³ñ çóðºàí ê¢í Õàëüìã òåàòðèí ýêëö óëûíü ò³âñìí. Õàëüìã òåàòðèí ò¢ð¢í äèðåêòîðíü Õàëüìã óëñèí ø¢ëã÷ Êàëÿí Ñàíš á³³ñèíü öóãòàí ìåäí³. Ç´ðãò³ ïàðòèçàí Áåëîðóññèí ºàçðò çàëó-ç´ðã³ðí íåð òóóðñí áààòð, áè÷³÷ áîëí îëíà ¢¢ëä³÷ Õîíüíà Ìèõàèë ÷èãí ò¢ð¢í àðòèñòíðèí çåðãë³íä éîâñèíü, õ´´ííü òåàòðèã ºàðäš éîâñèã ÷èãí ³ìòí ìåäí³. Õîíüíà Ìèõàèëûí àõíü Ëèš Õîíèíîâ áàñ àðòèñò á³³ñèíü, ä³³íä ìîðäàä, òåíä ç´ðãò³º³ð ä³³ëä³ä ³ìí³ñí õàºöñíà òóñêàð ýí àñõí êåëãäâ. Êàëÿí Ñàíšèí, àõ-ä¢ Õîíèíîâèõí³ òóñêàð Öàºàí Íóóðà øêîëûí ìóçåéèí ºàðäà÷ Îëüãà Ñàíäæèåâà êåëš ´ãâ.
Àðòèñò Ëèšèí Êè÷ãèí à÷ ꢢêíü Ëþäìèëà Íàìûðîâíà Öåðåíîâàã ñåë³í³ ³ìòí ñ³í ìåäí³. Îäà ýí Ýëñòä á³³í³, ê´â¢í Âàëåðàã áîëí ꢢêí Öàºàíèã äàõóëàä ýí õàðºëòä îðëöõàð èðâ. Ê¢¢êíü Öàºàí Ëèšèí Êè÷ãèí àðòèñòè÷åñê ¢¢ëäâðèí òóñêàð, ä³³íä òåð ÿìàðàí êåâ³ð îðëöñèíü ¢ç¢ëš, çóðãóäàð áîëí àðõèâèí äîêóìåíòñ³ð á³ðìò êåš, öóãëðñí óëñò êåëš ´ãâ. Àðòèñò Ëèšèí Êè÷ã ä³³íä îôèöåð áîëš îðàä, çàëó-ç´ðìã ¢¢ëäâð ºàðºàä, ä³³÷ ìåäàëÿð à÷ëãäñí á³³š.
Òåàòðèí òóóšàð ñîíüìñäã ³ìòí çóðà÷ áîëí àðòèñò Ëèš Î÷èðîâèí òóñêàð ìåäí³. Ýí áèëãòèí òóñêàð ãàçåòä áàðëãäñí áèë³, òåàòðèí òóñê äåãòðò ÷èãí áè÷ãäñí á³³í³. Àðòèñò êåñã íààäíä îðëöñìí. Çóðãóä çóðäã áèëãò³ áîëàä, Õàëüìãèí çóðà÷íðèí Íèèö³ á¢ðä³ëºíä, ò¢ð¢í º³³õ¢ë ñåêëºíä øóíš îðëöñìí. Ä¢ðñë¢ëã÷ èñêóññòâèí ò¢ð¢í ãàëåðåéèí äèðåêòîð áîëš ¢¢ëäš³ñìí. Òèèì ñåäâ³ðò³ áîëí áèëãò³ ê¢í á³³ñìí. Ýí ê¢í áàñ Öàºàí Íóð ñåë³íä ò´ðñí ê¢í. Þæíàÿ íåðò³ óóëüíöàð ìåä³ò Ãàðÿí Ñàíš ã躳ä áèë³. Òåð¢í³ ýìãí Ãàðÿí ¥ëç³òèí ñàäí á³³ñí³ òóñêàð õàëüìã êåëí³ áàãø Âàëåíòèíà Îâüÿíîâà êåëš ´ãâ.
Ò¢ð¢í àðòèñòíð äóíä Àðøàíîâ Õàçã áàñ éîâñìí. Áàñ Öàºàí Íóóðà ê¢í, çóã ýí¢í³ òóñêàð ñ³³í³ð ìåäš àâõèí ò´ë³ îäà õ³³âð êåãäš³í³.
Òåàòðèí òóóšä îðñí çóðºàí ê¢¢í³ òóñêàð êåëâèäí. ijêí õîéð ê¢¢í³ òóñêàð êåëëãî á³³š áîëøãî. Òåðíü õîéð ñ³³õë³, áèëãò³ õîéð àðòèñòê. Òåðíü - Í¢¢äë³ Áàìáûøåâà, Õîíüíà Ìèõàèëûí ò¢ð¢í ãåðãí. Òåàòðèí ò¢ð¢í íààääò ºîë ä¢ðì¢ä á¢ð䳚 éîâñí áèëãò³ àðòèñòê á³³ñìí. Êè÷ã³ Ëèšèí ãåðãíü áàñ àðòèñòê Ìîíòè á³³š. Ýäí õàìäàí ÃÈÒÈÑ-ò ñóð÷ éîâñìí. Ìîíòè áèëãò³ ê¢í á³³ñèíü, îþòíð äóíä øóëóí-øóäðìãàðí îí÷ðš éîâñíà, õàëüìã áàãèí êîìñîðã áîëí ñòàëèíñê ñòèïåíäèàò á³³ñí³ òóñêàð Ëàðèñà Áàäûøåâà êåëš ´ãâ.
Ñîíüí ýí õàðºëòä îðëöñí Õàëüìã óëñèí àðòèñò Ñåðãåé Ìó÷èðÿåâ òîäëâðàðí õóâàëöš, Ìîíòèí òóñêàð àõ ¢éèí àðòèñòíð êåëš éîâñèíü, ãàñòðîëüä Àëöíºóäò èðõä³í òåð Ìîíòèã ¢çñí³ííü òóñêàð êåëâ. 1963 šèëä Ëåíèíãðàäñê òåàòðàëüí èíñòèòóò ò´ãñ³º³ä èðñí àðòèñòíð šèëä õîéð ä³êš ðàéîäàð áîëí ñåë³ä³ð éîâš íààääàí ò³âäã á³³ñèã òîäëàä, òåàòðèí âåòåðàí Öàºàí Íóóðò èð³ä, ä´÷í šèë áîëšàõèí òóñêàð, Õàòóåâèõí³ ´ðê-á¢ëë³ òàíüëäñàí, Ñåíÿ áîëí Áîëõà õîéðèã áîëí ꢢêä-ê´â¢äèíü ìåääã áîëñíà òóñêàð êåëâ. Õàëüìãèí àâúÿñàð ê¢íäò³ ãèè÷ä, íåðò³ àðòèñòä ´ìñê¢ë ´ìñêâ. Öàºàí Íóð ñåë³í³ àõëà÷ Ãàëèíà Ýíÿåâà áîëí Àíàòîëèé Ìåíêíàñóíîâ Ñåðãåé Ãó÷èíîâè÷ä çàõòà õóâö, êèèëã, ´ìñêâ.
Òàœº÷èí ñîéëûí òóóšä ç´âò³ ò³âö³í îðóëñí Öàºàí Íóóðà áèëãòíðèí íåðèã ñåðã³ñí ýí ´äð áàº÷óä áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ëâ. Ýëñò³ñ èðñí ýòíîøêîëûí ñóðºóëü÷ Àðòåì Ìóëàåâ, ýëñòèí èñêóññòâèí êîëëåäæèí îþòíð Àìóëœ Äþäèøåâà, Àëñó Ìåðãåíîâà, Äåëãð Áàäìà-Õàëãàåâà áèëãèí ýðäì³í ¢ç¢ëâ. Àðòèñòê Äåëÿ Êàíêàåâà áàñ ñåðãìš ¢¢ä³â.
Öàºàí Íóóðò ñîéëûã öààðàíäíü äåëãð¢ëõ áè÷êä¢ä ´ñ÷³õèíü áè÷êí áèè÷íð áîëí äîìáð÷íðèí îðêåñòð ìåä¢ëâ. Ìåä³ò³ óëñèí áàéð èèã³ä Öàºàí Íóóðò ñ³³í³ð äàââ. ¡éíð õîîðíäê çàëºëäàí òàñðëãî á³³õèã ýí õàðºëò ìåä¢ëâ.
Òîâ÷ëàä êåëõë³, Õàëüìãò òåàòðèí ïðîôåññèîíàëüí èñêóññòâèí óëûíü ò³âñí àðòèñòíðèí íåðèíü èëäê뺳ð, òåäí³ òóñêàð îëí õ³ë³º³÷íðò êåëš ´ã뺳ð áຠáèø ê´äëìø êåãäâ. Ýí ¢¢ëäâðòíü Êåëí-óëñèí áèáëèîòåê áàñ îðëöâ. ²³äðõí³ èñêóññòâèí òåõíèêóì ò´ãñ³º³ä èðñí, òåàòðèí ò¢ð¢í íààäíä îðëöš éîâñí áàº÷óäûí ä¢ð òîäëñí íåã çóðã á³³í³. Òåð¢íä òîäëãäñí àðòèñòíðèí êåñãèííü íåðèã ê¢í ìåäõø. Õàëüìãóäûí šèðºëä êåñã ê¢÷ð-ê¢íä òîîò ó÷ðàä, çîâëœ èê áîëàä, îëí òîîò ãååäðñìí. ijí, òóóâð… ³ìòí³ òóóšèã ìàðòóëñí ê¢÷ð òîîòûíü çààºàä êåðã óãà. Òåã³ä òåàòðèí ëèòåðàòóðí-õóäîæåñòâåíí ³œãèí çàëà÷ Ëþäìèëà Òóð÷åíêî áîëí Êåëí-óëñèí áèáëèîòåêèí ³œãèí ºàðäà÷ Ëàðèñà Áàäûøåâà õîéð õ³³âðèí ê´äëìø ê庳ä, êåñã äåãòðèã õ³ë³º³ä, îëí óëñëà õàðºàä, ç³ðì àðòèñòíðèí íåðèíü èëäêš, ýëãí-ñàäûíü îëâ.
Ãàëèíà ÕÅÉ×ÈÅÂÀ