Êå糜ê òóóšèí òóñê ñîíüí øèíšëëòñ

Îäàõí, îêòÿáðü ñàðèí 29-ä, Ýëñòä, "Õàëüìã Òàœº÷" ÐÈÀ-í ãåðò ²ð³ñ³í íîìèí àêàäåìèí ìåäëèí Õàëüìã íîìèí Öóòõëœãèí ê´äë³÷íð Óòàø Î÷èðîâ áîëí Ýðäíü Êåêååâ àðõåîëîãèí õàëõàð êåñí èëäêëèí òóñêàð êåëš ´ãâ.
- Íîìºí äàëàºàñ àâí Õàð òåœãñ ê¢ðòë ¢ðãëšë³ä á³³ñí Àëäð Òååãèí íåã ³œãíü ìàíà òàœº÷ êåç³í³ á³³ñìí. Ýíä Òîðºí Óëàí Çàì Õààëºàð õóëä-㢢ëã³í öóã äåë곺³ð êåãäš³ñìí. Ýíä êåñã öèâèëèçàö õà𺚠òóóšèí éîâóäûã ò¢ðãä¢ëš³ñìí. Ñêèôìóä, ñàðìàòìóä ìàíà ºàçðàð í¢¢ëäš éîâñìí, çóã ýäí ýâð³ áè÷ìð óãà á³³ñìí.
Òåã³ä ýäí³ òóóšèí, ê¢ö³š³ñí ¢¢ëäâðèí, šèðºëèí òóñêàð çóã ö´´êí þì Êèòäèí ýñ ãèš êå糜ê Ãðåöèí íîìòíð áè÷š³ñí äåãòðì¢ä³ñ îëš àâ÷ áîëšàíà, ÿºàä ãèõë³ ýäí Àëäð òååã³ð í¢¢š éîâšàñí êåëí-óëñàñ äåãä õîë á³³ñìí. Òèèã÷ê³ä êå糜ê äåãòðì¢äò îðñí òîîòûã ç³ðìä³í õàšè뺳ä áè÷í³. Òåã³ä õàìãèí ¢íí-÷èê òóóšèí ¢ëäë àðõåîëîãóäûí èëäêñí òîîò áîëíà, - ãèš ê¢¢íäâðèã òóóšèí íîìèí äîêòîð Óòàø Î÷èðîâ ýêëâ.
Òåð¢í³ êåëñ³ð, ìàíà òàœº÷ä àðõåîëîãóäûí øèíšëëò êåñã àðâàä šèë õîîðàí ýêëñìí, òåð òîîä ïðîôåññîð Óðáæóð Ýðäíèåâ òåð¢ã ê¢ö³š éîâñìí.
Îäà èê áàëºñ îëš àâõä éèð ê¢íä, çóã ö´´êí óëñ á³³ñí áàéí ê¢¢í³ á³³øœ, òåð¢í³ ÿë÷íðèí ãåðì¢ä, òåäí³ á³ðš³ñí øèâ³ñ îëš àâ÷ áîëšàíà. Òèèì øèâ³, á³³øœò³ ºàçðèã ìàíà òàœº÷èí Ãîðîäîâèêîâñê ðàéîíä îëš àâñìí. Òåð îëâðèí òóñêàð Ãîðîäîâèêîâñê ðàéîíà ìóçåéèí ºàðäà÷ Ëàðèñà Ìàíæèêîâà 2008 šèëä 糜ãëñìí.
Õîéð šèë äàâñíà õ´´í ÊÍÖ-í àðõåîëîãèí ³œãèí, ²ð³ñ³í íîìèí íàíü ÷èãí Öóòõëœãèí ê´äë³÷íð õ³³âðèí ê´äëìø ýêëâ. Òèèãš Ãîðîäîâèêîâñê ðàéîíä á³³ñí òîëºàä øèíšëëò êåãäâ. "Áàøàíòà-1", "Áàøàíòà - 2" ãèš íîìòíð òåð¢ã íåð³äí³.
Òåð íîìèí øèíšëëò Ãåðìàíÿ À. Ãóìáîëüäòûí íåðò³ ñàœãèí, Òàòàðñòàíà àðõåîëîãèí èíñòèòóòûí ä´œã³ð ê¢ö³ãäš³ñìí. Îëš àâñí áè÷êí áàëºñíà á³³ðí ýâð³ øèâ³ò³ á³³ñìí, Õàçàðñê êàãàíàòûí VIII-÷ çóí šèëèí öàãëà èðëöš³í³, ýíä íîìòíð Êðûìàñ áîëí íàíü ÷èãí ºàçðàñ àâ÷ èðñí àìôîðìóä îëš àâñìí.
- Ýí õ³³³âðèã áèäí íóóðèí ê´â³ä ýêëë³âèäí. Áîîäã ýâäðõë³, òåð êå糜ê þìí ýâð³í ºàð÷ èð³ä á³³â. Ýí øèíšëëòä îðëöòí ãèš áèäí Ìîñêâàí, Ñàíêò-Ïåòåðáóðãèí, Åêàòåðèíáóðãèí èíñòèòóòìóäûí íîìèí ê´äë³÷íðò ¢ðâð êåë³âèäí, ýäí èê ä´œã³í ìàäíä ê¢ðãâ, - ãèš ê¢¢íäâðò ÊÍÖ-í íîìèí ê´äë³÷ Ýðäíü Êåêååâ îðëöâ.
Òàëäàí îëí ç¢ñí ò´ð³ð øèíšëëò êåäã ñïåöèàëèñòíð ýäíä áàñ ä´œ áîëàä á³³â, òåð òîîä õèìèê¢ä, ôèçèê¢ä áîëí íàíü ÷èãí íîìèí ýë÷íð, òèèãš õàìöó êåâ³ð ýäí êåñã òîîòûã êèí³í³ð ìåäš àâ÷ ÷àäâ.
Òèèã÷ê³ä ýíä á³³ñí á³³õò³ óëñ øîâóíà ìàõ, çàºñ èäš³ñìí, òåð¢ã ÿñíà ¢ëäë èòê¢ëš³í³, òèèì êåâ³ð èê öîëòà õàí ýñ ãèš áàéí ê¢í ýíä á³³ñìí ãèš áàñ êåëš áîëšàíà. Îäàõí áîëõëà, ñåíòÿáðü-îêòÿáðü ñàðìóäò, íîìòíð ýíä 35 ìåòð óòäàí ÷îëóí áëîêóä îëš àâñìí, òåðíü øèâ³í ýñ ãèš çåð-çåâèí óë ãèš îëçëšàñí þìí ãèš êåëš áîëšàíà. Ýíä á³³ñí øèâ³í ýðñì¢ä ³ìòí XIX-XX çóí šèëì¢äò öóöëàä ýâð³ííü òîñõëòûí ò´ë³ îëçëšàñìí.
Òèèì êåâ³ð ýíä ³ìòí ýâð³ííü êåðàìèê áîëí õàâòõà ÷îëó ºàðºšàñìí, òèèì þì ºàðºõèí ò´ë³ ýäí øèøëœ áåøì¢ä îëçëšàñìí, òåäí³ñ ºóðâíü îäà ê¢ðòë ¢ëäš. Øèâ³í ýðñ óòäàí 180 ìåòð ê¢ðí³.
Õàçàðñê êàãàíàòûí òàë äóíä, ýí àºó èê îðí-íóòãèí öåöã³ðëòèí öàãëà òåð øèâ³ òîñõãäñìí. Òåœ áîëí Èšë ºîëûí ê´â³ä áàñ òèèì áàëºñí èëäêãäë³, òåäí íåã öàãëà òîñõãäñìí, áîëâ Ãîðîäîâèêîâñê ðàéîíà îáúåêòä êåðàìèê áîëí õàâòõà ÷îëóí îëäñí á³³í³.
dzðì ýêñïîíàòìóä Ãîðîäîâèêîâñê ìóçåéä ýñ ãèš Õàëüìã êåëí-óëñèí ìóçåéä ¢ç¢ëãäõ. Òèèì êåâ³ð ýí îëš àâñí òîîò Õàçàðñê êàãàíàòûí ³ìòí³ šèðºëèí òóñêàð êåñã òîîò ìåäš àâõ à𺠴ã÷³í³. Õ´´ííü íîìèí øèíšëëò ò´ãñ³ãäñí³ äàðó ýíä ìóçåé ÷èãí ñåêš áîëšàíà, êåñã òóðèñòíð Õàçàðñê êàãàíàòûí òóóšàð ñîíüìñõíü ëàâòà. Ýíä òàëäàí ÷èãí òîëºàñ á³³í³, áîëâ òåäíèã øèíšëõ ì´œãí îäà äååð³í óãà. Òèèì êåâ³ð ýí îëâð ìàíà îðí-íóòãèí ¥ìí ¢çãèí ýñ ãèš á¢êë ²ð³ñ³í ò´ë³ èê ÷èíðò³ îëâð áîëõíü ìàºä óãà.
Ò¡ÐÂ²Í ªóíà