Ê´ê òåœãñèí ç´´ðèã ýäëõ öàã èðâ

¥´ðõí èðã÷ä, 2020 - 2030 šèëì¢äò, Õàëüìã Òàœº÷ ÿìàðàí éîâóäòàºàð äåëãðõèí òóñê ñòðàòåãè÷åñê çóðà òîãòàëºíà äààëºâðèã Õàëüìã ãîñóíèâåðñèòåòèí íîìòíðò äààëºâ. ªîëëã÷äàí ýí çóðà ÿìàðàí éîâóäòàºàð äåëãðõèí, òåð¢ã ê¢ö³ëºí³ õàìãèí ÷èíðò³ òààëûí òóñê îíö ꢢíäâð ìèíèñòåðñòâèí áîëí âåäîìñòâèí ýë÷íðë³ õàìäàí íîìòíð îäàõí íåãäã÷ ñòðàòåãè÷åñê ñåññèí éîâóäò êåñìí, òåð¢í³ òóñêàð áèäí òîäðõàºàð áè÷ë³âèäí.
Îäàõí áîëõëà, îêòÿáðèí 19-ä, õîéðäã÷ ñåññü áîëâ. Ýíä Õàëüìã Òàœº÷èí Ê´ê òåœãñèí ê´â³í êîìïîíåíòèã äåëãð¢ëëºí³ òóñê ñîíüí ò´ð õ³ë³ãäâ. Ñåññèí ê´äëìøèã ïðîðåêòîð Êåðìåí Áàäìàåâà ºàðäâ. Íîìèí èê ÷èíðò³ ýí ê´äëìøò íîìòíðèí êåñã áàã îðëöšàíà, ýäí³ õàìöó ¢¢ëäâðèã ýêîíîìè÷åñê íîìèí äîêòîð, ïðîôåññîð Òàìàðà Öàòõëàíîâà ºàðäšàíà, ôåäåðàëüí íîìèí Öóòõëœãóäëà í´êöëòš ýäí ê´äëš³í³ ãèš ïðîðåêòîð òåìäãëâ.
Òåð ìåò Õàð ºàçðà áîëí Ëàãàíÿ ðàéîíà ìóíèöèïàëüí îðãàíìóäûí ºàðäâðëà áîëí ñïåöèàëèñòíðë³ íîìòíð ýí ò´ñâèí òóñêàð ꢢíäâ, ²³äðõí³, Âîëãîãðàäûí, Êóáàíÿ óíèâåðñèòåòì¢äèí íîìòíð ýí ò´ñâèí õ³ë³âðò îðëöš ñåëâã³í ´ãâ, òèèì êåâ³ð Ê´ê òåœãñèí ê´â³í ºàçðèã, òåð¢í³ ç´´ðèã áîëí õîâð òààëûã îëçëëºíà òóñê çóðà èê ÷èíð 碢š³í³ ãèš íîìòíð í´êöëòèí áîëí ñòðàòåãèí ñåññèí éîâóäò òåìäãëâ.
Ê´ê òåœãñèí ê´â³ä á³³äã Ëàãàíÿ ðàéîíà ºàçðèã äåëãð¢ëëºí³ ñòðàòåãèí òóñêàð Õàëüìã ÃÓ-í ïðåäïðèÿòèí ýêîíîìèêèí áîëí çàëâðèí êàôåäðèí àõ áàãø Äàíàðà Ýðåíäæåíîâà èëäêë êåâ. Ëàãàíÿ ðàéîíà ìåäëä îðšàõ Ê´ê òåœãñèí ê´â³í ºàçðèí óòíü 130 êèëîìåòð òîãòàšàíà. Ýêîíîìèê³í ´ð㚢ëõèí ò´ë³ ñ³í òààëòà ºàçð ðàéîí ýçëš³í³, ýíä ê´ëãí-ê¢÷í³ êåñã õààëº íåãäí³, çàºñ ´ñêëºí³ ñàëâðèã ´ðãš¢ëš áîëšàíà, õîâð îëí ç¢ñí çàºñ á³ðš áîëõìí, õîâð àœãóä áîëí øîâóä á³³í³. Ïðîìûøëåíí ôëîòûã, òåœãñèí ê´ëãí-ê¢÷èã ýíä èê êåìš³ò³º³ð äåëãð¢ëš áîëõìí, ò¢¢í³ ò´ë³ ðàéîíä áຠáèø ³ìòí³ òî á³³ðøëš³í³. Òåð òîîòûã äåëãð¢ë³ä, á³³ðí ³ìòí³ šèðºëèí êå욳㠴´äë¢ëš, òàœº÷èí ýêîíîìèêèí ¢çìšèã áîëí òààëûã ÿñðóëš áîëõìí.
Ëàãàíüä ïîðò òîñõš áîëõìí, òåð¢ã ²ð³ñ³í òàëäàí ïîðòìóäëà çà뺚 áຠáèø îðó àâ÷ áîëšàíà, 22 ñàé òîíí àöà ýí ïîðòûí ä´œã³ð òàëäàí îðí-íóòãóäóð ç´´š áîëõìí. 4,5 šèëèí òóðøàðò øèí ïîðò ýäëâðò îðõ, òåð¢í³ ò´ë³ 41 šóâà 200 ñàé àðñëœ êåðãëãäõ. Øèí èê îáúåêòèã 2 äåâñœã³ð òîñõš áîëõìí. Ïîðòûí ä´œã³ð Ïåðñèäñê ê´ë óñíà (çàëèâèí) îðí-íóòãóäëà, òåð òîîä Ýíòêã áîëí Èðàí îðí-íóòãóäëà ê´ëãí-ê¢÷í³ òåœãñèí õààëº ¢¢ä³š áîëšàíà. Àøòíü àâèàöèí, ò´ìð õààëºèí, òåœãñèí áîëí àâòîìîáèëüí ê´ëãí-ê¢÷èã äåëãð¢ëš áîëõìí.
Òåð ìåò ñåë³í³ ýäë-àõó äåëãð¢ëëºí³ ñ³í òààë ýíä òîãòàš áîëõìí, òåð òîîä ìàë áîðäëºíà, çàºñ ´ñêëºí³ ïðåäïðèÿòüì¢ä, ìàõíà-êîíñåðâí çàâîä òîñõš áîëšàíà. Óëàí Õîë ñåë³íä íåôòü ýä-áîä êåäã çàâîä áîñõš, òåð ìåò ýíä ñîöèàëüí áîëí ñîéëûí îáúåêòñèí ò´ë³ ´äã³ öàãèí òîñõëòûí ìàòåðèàëìóä ºà𺚠áîëšàíà.
Öààðàíäíü ýí ò´ð³ð ïðîôåññîð Òàìàðà Öàòõëàíîâà òîîëâðàí êåëâ. Ëàãàíüä šèëèí ýðãöä ³ìòí èð³ä á³³äã òóðèçìèí êîìïëåêñì¢ä, ýð¢ë-ìåíä³í áàòðóëäã íàíü ÷èãí ñàíàòîðüìóä, àìðëºíà ãåðì¢ä, ì´ðí³-ñïîðòèâí êîìïëåêñ òîñõš, áàº÷óäûí ò´ë³ ýêñòðèìïàðê ñåêš áîëõìí. Òèèì òààë 2025 šèë ê¢ðòë òîãòàõëà, šèëä³í ðàéîí áîëí òàœº÷ 150 ñàé àðñëœ îðó àâàä á³³õ, òàœº÷èí ³ìòí³ šèðºëèí òààë áàñ ÿñðõ.
Ëàãàíÿ ïîðò ïðîãðàììä ýñ îðñí áèéíü, òåð¢ã Äàãåñòàíä áîëí Îëÿä ýäëâðò îðõ ïîðòìóäëà çàëºëäóëš áîëõìí. Àöàã êîíòåéíåðàð ç´´õ òààë á³³í³. Ëàãàíÿ ïîðòä Âîëãîãðàäûí, Êðàñíîäàðèí îáëàñòüñàñ ñåë³í³ ýäë-àõóí ýäë-óóøèã àâ÷ èð³ä, ýí¢ã Ýíòêãò áîëí Ïåðñèäñê ê´ë óñíà òàëäàí îðí-íóòãóäò òåœãñ³ð ç´´º³ä õóëäš áîëõìí. ÞÔÎ-í òàëäàí ÷èãí ðåãèîíìóä ýí ò´ñâä îðëöš ÷àäšàíà. Ïîðò ñåêõë³, ýíä 5 ì蜺í ê¢í ê´äëõ. Êèçëÿð - ²³äðõí ò´ìð õààëºèã ýí òóñò áàñ îëçëš áîëšàíà.
Öóã ýí ò´ñâèã ê¢ö³ëºíä îíö ýçí óëñ-èíâåñòîðìóä êåðãò³ áîëõ, òåäíë³ áîîöà áàòëõ êåðãò³. Ïîðòûí èíôðàñòóêòóðèã òîñõëºíä ôåäåðàëüí ôèíàíñìóä îëçëãäõ.
Òåð ìåò íîìèí êîíôåðåíöä ïðåäïðèÿòèí ýêîíîìèêèí áîëí çàëâðèí êàôåäðèí äîöåíò Êèòà Áîëàåâ Ê´ê òåœãñèí ê´â³í ÀÏÊ-ã äåëãð¢ëëºí³, ýíä ìàë áîðäëºíà ïëîùàäê á¢ðä³ëºí³ òóñêàð êåëâ. Áàñ ýí êàôåäðèí òàëäàí ê´äë³÷íð äåëãðëòèí ñòðàòåãèí òóñêàð èëäêë êåâ, òåð òîîä çàºñ ´ñêëºí³ ñàëâðèí ´ðãšëòèí òóñêàð äîöåíò Áóðãñòà Ýâèåâà, ñåë³í³ ýäë-àõóí ýäë-óóø ýä-áîä êåäã ïðåäïðèÿòüì¢äèí òóñêàð äîöåíò Ñàâð Íàìûñîâ, èííîâàöèí òààëä òîñõëòûí ñàëâðèã äåëãð¢ëëºí³ ò´ð³ð êàôåäðèí ºàðäà÷, äîöåíò Ýëüçàòà Ýðäíèåâà áîëí áèçíåñ-èíêóáàòîðèí ê¢ö³õ êåðã¢äèí òóñêàð äîöåíò Åëåíà Ñàìàåâà òîäðõàºàð êåëš ´ã³ä, ñòðàòåãè÷åñê ñåññèí îðëöà÷íðèí ñóðâðò õ³ð¢ ´ãâ.
Ýäí öóã ýí èê ò´ñâñ ýíäð-ìàœºäóð ê¢ö³ãäõ á³³äëò³º³ð ñóðâðàí ´ãâ, ç³ðì òîîòûíü øàëºâ, áîëâ íîìòíð öóãèíü äèãò³-äàðàòàºàð ö³³ëºš ÷àäâ. Òèèã÷ê³ä ýíòí ýíäð-ìàœºäóð ê¢ö³õ ò´ð áèø, 2030 šèëä ê¢ö³ãäõ ò´ñâñ, ä³ê³ä ìèíèñòåðñòâèí áîëí âåäîìñòâèí ýë÷íð íîìòíðëà îíö ꢢíäâð, õàðºëò êåš áà÷ì ò´ð³ð òîîëâðàðí õóâàëöš ÷àäõ. Îäà áîëõëà Ê´ê òåœãñèí ê´â³í ºàçð ´´ðõí èðã÷ä ò¢ðãí éîâóäòàºàð äåëãðš, òàœº÷èí ýêîíîìèêèí êåñã ò´ð õàºëëºíä ä´œ áîëàä á³³õíü ëàâòà, ò¢¢í³ ò´ë³ öóã òààë á³³í³.

Ò¡ÐÂ²Í ªóíà