Áàéðàí ÿºš òîñ÷àíàò?

Êåç³í-êåç³í³ñ àâí ìë êåëòíðò Çóë èðõë³, íàñàí óòäóëäã àâúÿñ á³³í³. Îäà ê¢ðòë ìàíà ìåä³òíð ýí àâúÿñ ê¢ö³š, ꢢêäò³í äàñõš éîâíà. Õóðëä ëàìíð, ãåëœã¢ä íàñ óòäóëëºíà íîì óìøíà. Øèøëœ ê¢í áîëºíä šèë ÿìàðàí áîëõèíü, ÿìàðàí õàðø ´äðì¢ä õàðºõèíü, íèëõä ÿìàðàí íåð ´ãõèíü, íàíü ÷èãí òîîò ëàìíð, ãåëœã¢ä êåëš ´ãí³.
Ýí šèëèí äåêàáðü ñàðèí õîéðò öóºàð Çóëûí áàéðàí òåìäãëõèâäí. ªàõà šèë îðšàíà. "Çóë èðâ³, Çóë èðâ³", - ã躳ä ñ³³õí äóóíà àéñ ñîœñãäõ. ¥ðê-á¢ë áîëºí ýí ´äð çóëàí ´ðã³ä, îëí Äååäñò³í ì´ðãõ. Öàã ÿìàðàí ê¢íä áîëâ÷í, öóºàð áàéðàí òåìäãëõ. Çóëûí áàéð - Øèí šèëèí áàéð. Øèí šèë³ñ öóºàð ñ³í þì ê¢ë³í³, á³³äë-šèðºë ÿñðõ ãèš ê¢í áîëºí í³³ëí³. Öóºàð çóäàñ àìóëœ, àþë óãà ºàð÷, ê¢í áîëºíà ñàíñí óõàí-ñåäêëíü, ò³âñí ò´ðíü öàãòàí ê¢öš, êåí ÷èãí ê¢í êåç³÷í ýð¢ë-ìåíä á³³òõ³ ãèš çàëüâðõìí. Çóëûí áàéðèí òóñêàð ìåäñ³ðí õóâàëöš, ÿºš Çóëàí òåìäãëõ³ð á³³õ³í ëàãàíÿõí êåëš³í³.
ÍÀÄÁÈÒ² Áîñÿ, 83-òà ìåä³ò:
- Çóëàí šèë áîëºí õóó÷í öàãà àâúÿñàð òîñíàâ. Ýí šèë ÷èãí ãåðò³í çóëàí ´ðã³ä, õàì-õîøà á³³äã ìåä³òíð³í äóóäàä, çóëûí ö³-áîîðöãàð òîîõ ñàíàòàâ. Èê ê´â¢í³ì šèë îðšàíà. Òåð ìåò à÷ ê´â¢í Ñåð¸æà ªàõà šèëò³, áàñ šèëíü îðšàíà. Šè÷íðì Ïåòÿ, Òîëÿ, Ìèëàíà áàñ ªàõà šèëò³. Õóðëä îäàä, ýäí³ šèëèíü óòäóëõ êåðãò³. ijê³ä áîëõëà, ýí ´äð ýäí ãèè÷ä èðõ. Íàñàí é´ð³õ³ð šèë áîëºí ýí ´äð ꢢêäì íàíóð èðöõ³í³. Àñõíäíü îää ºàðõëà, áèäí íàñàí ºàðºíàâèäí. ªóðâ ä³êš ýðã³ä, çàëüâðàä, ãåð¢ðí îðàä, áóðõíäàí ì´ðãí³âèäí. Èðõ šèë š´´ëí áîëòõà, îëí ³ìòí íè-íåãí, ä³í-äàšã óãà, àìóëœ-ìåíä á³³òõ³ ãèš çàëüâðíàâ. Çóëûí ´äð äóëàí áîëòõà ãèš ê¢ë³š³í³â.
Î×ÐÀ Åêàòåðèíà, 79-ò³ ìåä³ò:
- Çóëàí ñ³³í³ð òîñõ êåðãò³. Èðõ šèë - ªàõà šèë. Íàñàí àâõ ´äð èðòë èê áåëäâð êåäã, ´´ê-òîñàí, ¢ñí-ìàõàí, ´âñí³ ºîëàí, ºóéðàí áåëääã. Íåã ´äð ´ìí ¢ðí-ñàäíàííü íàñíà òîîºàð ´âñí³ ºîë êåš îðàºàä, çóëûí ö´ãöä õàòõíàâ, Ö´ãöä øàð òîñ ê庳ä, ñ³³í³ð ºîëìóäûã èâòð¢ëäã. Çóë ´äð ¢ñò³-òîñòà ö³³º³í ÷àíàä, íåâ÷êí áîîðöãàí ê庳ä, ãåðò³í çóëàí ´ðã³ä, áóðõíäàí äååš³í íåð³ä³ä, ¢ðí-ñàäíàííü íàñèíü é´ð³í³â. Éèðèí ýí ´äð èê í³ð-íààä, øóóãà òàòäãî. Ãåðò³í, ´ðê-á¢ëä³í Çóëàí êåš áîëšàíà. Çóë êåç³í-êåç³í³ñ íààðàí êåš éîâñí õàëüìãóäûí éèð èê áàéðòà ñ³í ´äð. Òåã³ä ÷èãí Çóœêâà ãåã³íä³í öóãòàí çàëüâðàä ì´ðãäã.
Ìàíà òàœº÷ ÷èãí îëíà õîðìàä áàãòš, ñ³í-ñ³³õí á³³õ áîëòõà. ߺâ ÷èãí ýâð³ êåëí óëñèí áàéðàí êå糜ê àâúÿñàð òîñõ ç´âò³âèäí. Îðšàõ ªàõà šèëë³ íåã ºàçðà óëñèã é´ð³š³í³â. Èðõ šèëä õ´âò³ šèðºë ýäëõèã, ýâò³ áîëí öàºàí ñåäêëò³, êåðãíü ê¢ö³ìšò³ áîëõèã äóðäšàíàâ.
Ê¢íäò³ óìøà÷íð! Çóëûí ´äðë³ ´ðê-á¢ëò³º³í, ýëãí-ñàäòàºàí áàéðòà-áàõòàºàð Øèí šèë³í òîñš, Çóëàí êåš, àìóëœ ìåíä, õ´â-êèøãò³ šè𺚠éîâõèã îëí Äååäñ, Îêí Òåœãð ´ðø³òõ³!
Àâñí íàñíòí ´ëç³ò³ öàºàí õààëºòà áîëòõà, áèéñòí óò íàñòà, áàò êèøãò³ áîëòí, - ãèš öóãòàºèòí ³ð¢í öàºàí ñåäêë³ñí é´ð³š³í³â.
Î×ÐÀ Àâäîòüÿ,
Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà áàãø,
"Õàëüìãàºàð êåëòí" êëóáèí ºàðäà÷