Äåëê³í ò¢ð¢í ä³³íä îðëöñí õàëüìãóä

Áàº÷óäò öåðã³-ïàòðèîòè÷åñê ñóðºìš ´ãëºí³ ò´ð³ð ¢¢ëäš³õ Õàëüìã ðåãèîíàëüí õîé𠳜ãèí ýë÷íð Êåëí-óëñèí áèáëèîòåêä çóðãóäûí º³³õ¢ë á¢ð䳚 äàâóëâ. "Áåññìåðòíûé ïîëê" ãèäã ðåãèîíàëüí ³œãèí ºàðäà÷ Ê. Êèðïèëåâ äåëê³í íåãäã÷ ä³³í³ 100 šèë³ ´´í áîëšàõèí òóñêàð êåë³ä, ä³³íä õàëüìã õàçãóä îðëöñíà òóñêàð ñîœñõâ.
Äåëê³í íåãäã÷ ä³³íä íåð³äñí çóðãóäûí º³³õ¢ë ñåêëºíä Ýëñò áàëºñíà 2-÷ òîéãòà äóíäûí øêîëûí ñóðºóëü÷íð îðëöâ. Êîíñòàíòèí Êèðïèëåâ êåëñ³ð, ä³³í³ ´ìí öóã ôðîíòñàð îðñ ³³ðìèí öåðã³ ³œãñ³ð õàëüìãóä-õàçãóä öåðãëš éîâñìí. ²ð³ñ³í èìïåðèí êåñã ðåãèîíìóäàñ, òåð òîîä Òåœã³, ²³äðõí³, Îðåíáóðãñê, Òåðñê õàçãóäûí öåðãò òåäí öåðãëš³ñìí. Öåðã³ êåñã ³œãñò òåäí ³äëä³í öåðãë³ä, ò´ðñê³í õàðñš éîâëà. Õàëüìã-õàçãóäò õàìãèí äààâðòà êåðãèã äààëºäã á³³ñèíü òåð òîäëóëâ. Ç´ðã, ñåäâ³ð, èê äààâð êåðãò³ öàãò õàëüìãóäûã þìíà ´ìí éîâóëäã áèë³. ßìàðàí÷í ê¢íä äààëºâðèã ýäí ýðê áèø ê¢ö³õèíü ºàðäâð ìåääã áèë³.
ijí ýêëõèí ´ìí Òåœã³ öåðãèí õàíüä 3760 õàëüìãóä öåðãëš éîâñí á³³š. ij³ëä³í³ éîâóäò óò-òîîäàí 4 ì蜺 ºàð õàëüìãóä îðëöñíà òóñê òî-äèã á³³í³. Òåð öàãèí òóñê ìàòåðèàëìóä áîëí çóðãóä éèð õîâð. Õ³³âðèí éîâóäò îëäñí òîîòàñ ýí ñòåíäì¢ä áåëäãäâ. ª³³õ¢ë Ýëñòä ¢ç¢ëãäñí³ õ´´í òàœº÷èí ðàéîäàð ÷èãí ¢ç¢ëãäõìí. Äåëê³í ò¢ð¢í ä³³í³ òóñê ìàòåðèàëìóä á³³äã áîëõëà, öåðã³-òóóšèí îáùåñòâèí õàëõàð ¢¢ëäš³õ îðãàíèçàöä àâ÷ èðš ´ãòí, ãèñí äóóäâð Êîíñòàíòèí Êèðïèëåâ êåâ.
Äåëê³í ò¢ð¢í ä³³í³ éîâóäò öåðã³ êåñã øèí çåð-çåâ, òåð òîîä àðòèëëåðü ò¢ð¢í áîëš îëçëãäñìí. Õèìè÷åñê çåð-çåâ ÷èãí ä³³íä îëçëãäñíü òåìäãò³. Èèã³ä èïðèò ãèäã ³ìò õîðàäã ãàç ò¢ð¢í òåð šèëì¢äò îëçëãäñí á³³š. Òåð ä³³íä îëçëãäñí çåð-çåâèí òóñêàð öåðã³-òóóšèí îðãàíèçàöèí ãåø¢í Äìèòðèé Õàëõèíîâ êåëš ´ãâ. Õàëüìã-õàçãóä ÿìàðàí ÷àøêòà ä³³íä îðñèíü ¢çõä ñóðºóëü÷íðò éèð ñîíüí áîëâ. Ñòåíäì¢äèã îíüãàí ´ã÷ õ³ë³º³ä, ꢢêä-ê´â¢ä çóí šèë õîîðàí áîëñí ä³³í³ òóóšëà òàíüëäâ.
Äåëê³í ò¢ð¢í ä³³íä îðñí õàëüìãóäûí çóðãóä ñòåíää áàñ ò³âãäñí á³³í³. Õàëüìã-õàçãóä ´ðê-á¢ë³ðí öîêóëñí õîéð çóðã ³ìòí³ îíüãò òóñõàãäšàíà. Íåãíäíü çàëó ãåðãí õîéð, ꢢêä ê¢í õàëüìã õóâöòà, çàëóíü öåðã³ õóâöòà òîäëãäš. Íààäê çóðãòíü - çàëó ãåðãí õîéð ê´â¢ò³º³í çóðãàí öîêóëš. Ê¢¢êä ê¢¢í³ õóâöíü ñîíüí, ñ³³õí êèèëãèã äàõóëñí óò õîðìàòà ìàéã, ¢ñ³í äååãø³í ´ðã³ä, êååð¢ë³ä ÿññíü áàñ îíüãò òóñíà. ªàðòàí ÷à÷ð á³ðš³í³. Äàâñí çóí šèëèí ýêëöä çóðãàí öîêóëñí ýí óëñ îäà øèí çóí šèëä ýäí³ çóðãèã ìàäí º³³õõ ãèš ñàíšàñí óãà áîëõ.
Äååä êîìàíäëã÷èí øòàáä öåðãëš³ñí Äàíçí Òóíäóòîâèí çóðãóä ýí ñòåíää áàñ á³³í³. Èê çóóäàí õàëüìãóä Òåœã³ öåðãèí ïîëêñàð öåðãëš éîâñìí. Ýí öåðãèí 38 îôèöåð ä³³í³ ò¢ð¢í ê¢ñäóíäóð šèëèí ýðãöä ²ð¢í Ãåîðãèéèí îðäåíìóäàð à÷ëãäñí áèë³. Òåð òîîä õîéð õàëüìã éîâš. 99 ê¢í ãåîðãèåâñê ê¢íäò³ çåð-çåâ³ð à÷ëãäñí á³³ñìí. Òàâí õàëüìã áàñ òèèì çåð-çåâ àâñìí. 13697 õàçã, òåð òîîä 598 õàëüìã Ãåîðãèåâñê êèðñì¢ä³ð à÷ëãäñíü òåìäãò³.11076 ê¢í, òåð òîîä 195 õàëüìã, Ãåîðãèåâñê ìåäàëüìóäàð à÷ëäãäñí á³³ñìí. Ãåîðãèåâñê à÷ëâð àâñí óëñèí íåðä "Òåœã³ âåäîìîñòè" ãèäã ºàðöä áàðëãäñí á³³í³.
Ýí ä³³íä îí÷ðñí ä´ðâí õàëüìã ãåîðãèåâñê öóã à÷ëâðìóäûã àâñí á³³š. Òåðíü Ïåòð Àíàöêèé, Âàñèëèé Æîëîáîâ. ijêí íåã õàëüìã Îðåíáóðãñê öåðã³ ³œã¢äò öåðãëš éîâñìí. Òåð ê¢í áàñ ãåîðãèåâñê ê¢öö êàâàëåð áîëšàíà. Ãåîðãèåâñê ê¢öö êàâàëåðì¢äèí õààëºíü õ´´ííü ³äë áîëñí óãà. Òåäí³ íåãíü Öåðí Äæóâèíîâ öàºà÷óäûí ³œãñë³ õàìäàí ãðàæäàíñê ä³³í³ öàãëà ºàçàäûí îðíä òóññìí. Áîëãàðüò ýí ê¢í á³³ñìí. Ê´â¢íü æóðíàëèñò áîëñèíü ³ìòí ìåäí³. Ç´ðãò³ ê¢í á³³ñí Öåðí Äæóâèíîâ Ò´ðñê³í õàðñã÷ ä³³í³ šèëì¢ä ê¢ðòë ³ìä-ìåíä á³³š. Áîëãàðèã íåìø-ôàøèñòíð³ñ ñóëäõñí öåðãèã ºàðäš, Ìàëèíîâñêèé Ñîôèÿ áàëºñíä îðš èðš. Òåíä ñîâåòñê ³³ðìèã òîñ÷ ºàðñí óëñ äóíä ãåîðãèåâñê ê¢öö êàâàëåð öóã à÷ëâðìóäàí 碢ñí ê´ãø³ çîãñ÷àõèã ¢ç³ä, ãåíåðàë ìàø躳í çîãñàºàä, òåð¢íë³ ìåíäë³ä, ê¢íäë뺳í ìåä¢ë³ä ºàðñíà òóñê êåëâð á³³í³. Òåðíü õàëüìã Öåðí Äæóâèíîâ á³³ñìí. Äåëê³í ò¢ð¢í ä³³íä ç´ðã³ðí îí÷ðñí Öåðí Äæóâèíîâ äåëê³í õîéðäã÷ ä³³íä íåìø-ôàøèñòíðèã äèèëñí öåðã÷íðèã ¢çñí áîëšàíà. Òóóšèí õààëºñ òèèì ñîíüí. ߺäã áîëâ÷í õàëüìãóä ä³í áîëºíä ç´ðã³ðí îí÷ðš éîâñèíü ýí êåëâðì¢ä³ñ áàº÷óä ìåäš, îìã àâ÷, ò´ðñí ºàçðèí òóóšëà òàíüëäíà.
Ãàëèíà ÕÅÉ×ÈÅÂÀ