Òóóâðò á³³ñí õàëüìãóäûí òóñêàð

Õàëüìãóäûã Ñèâð¢ð òóóëºñí öàãò Àëòàéñê, Êðàñíîÿðñê êðàéä, Íîâîñèáèðñê, Îìñê îáëàñòüä òåäí òóññí áèë³. Íîâîñèáèðñê îáëàñòüä 20 ì蜺í õàëüìãóä òóññíà òóñê òî-äèã á³³í³.
Íîâîñèáèðñê îáëàñòèí Óáèíñêîå ñåë³íä á³³õ êðàåâåä÷åñê ìóçåéä äåïîðòàöèí 75 šèëä íåð³ä³ä, ñïåöïîñåëåíüä á³³ñí õàëüìãóäûí òóñê ýêñïîçèö áåëäãäš³õèí òóñêàð ðåäàêöä Þðèé Ìàçóðîâ 糜ãëâ. Óáèíñêîå ðàéîíà öóòõëœ ñåë³í áîëšàíà. Ìóçåéèí äèðåêòîð Íàòàëüÿ Âàëåðüåâíà Ñîêîëîâàí êåëñ³ð, ºàøóòà òåð öàãèã ìàðòàä óãà àõ ¢éèí óëñëà õàðºàä, òåäí³ òîäëâð áè÷š àâãäšàíà. Òóóâðèí šèëì¢äò òåíä òóññí õàëüìãóä ÷èãí 糜ã³í ´ã³ä, ìóçåéèí õàéãàð áè÷ñí áîëõëà ñ³í áîëõ.
Êåëõ³ñ, Óáèíñêîå ñåë³íä íåðò³ æóðíàëèñò Íàðí Óëàíîâè÷ Èëèøêèí, ãåíåðàë Âëàäèìèð Óëàíîâè÷ Èëèøêèí, íîìò, ÊÍÈßËÈ-í äèðåêòîð Èâàí Êóçíåöîâè÷ Èëèøêèí á³³ñìí. Òàœº÷ä ýäí³ íåðäèã ñ³í ìåäí³, êåš-ê¢ö³š éîâñèíü ´´ä³í ¢íëí³. Ìóçåéä òåäí³ òóñê òîäëâð, çóðãóä, íàíü ÷èãí òîîò êåðãò³ áîëšàíà.
Èíòåðíåòä Óáèíñêîå ñåë³í³ ³ìòí³ ç³ðì òîäëâð îëíà îíüãò òóñõàãäñí á³³í³. Ãàëèíà Êîæóáàðàí òîäëñàð, ñåë³íä òèèãõä òóóâðò èðñí õàëüìãóä íîìºí, ò´âø¢í á³³ñí³, øóóãà-íèðã³ òàòëãî, çààñí ê´äëìøèã ê庳ä òîãòóí á³³ñìí. Õîë áèø á³³ñí íåã ´ðê-á¢ëèã òîäëàä, ýìãí-´âãí, áåðíü õîéð ¢ðò³º³í á³³ñèíü òåð çààš êåëí³. Ò¢ð¢í àâãòàí ꢢí³ø³ä, õîëàºóð õîîðíäàí õàðºëãî á³³ñí óëñ öàã äàâàä, íåã-íåã³í ìåä³ä, íåã ê´äëìø ê庳ä èšëä³ä, çàœ-àâöàí ìåäš àâñìí. Òèèã³ä á³³ñ³ðí õóâàëöàä, ä³³í³ áîëí ä³³í³ õ´´òê ê¢÷ð-ê¢íä šèëì¢äèã õàìäàí äààš ºàðñí áîëäã. Íåã ä³êš òåð ´ðê-á¢ë òàíüë-¢çëíü ´ãñí ìàõíàñí õóâàëöñèã òåð ꢢêä ê¢í òîäëâ.
Íèíà Ãðèãîðüåâíà Àíòóøèíàí òîäëñàð, ýäí³ñ ´´ðõíä Ìàíæèêîâèõí³ ´ðê-á¢ë á³³š. Ãåðèí ýçí Ãîñáàíêä ê´äëäã, ýã÷íü õóâö óéäã áèë³. Ê´ãøí ýêíü áàñ ºàðòàí ´´ò³ á³³ñí, õóó÷í ºîñíàñ òàïî÷ê óéñèíü òîäëíà. ij³í³ ´ëí öàã á³³ñí, ´ñ÷-áîññí ºàçðàñí ê´íäðñí, á¢òí õóâö-õóíð, õîò-õîë óãà èðñí óëñò ÿìàðàí ê¢÷ð-ê¢íä á³³ñíü ìåäãäš³í³. Êåñã õàëüìãóä çîâàä ò¢ð³ä ´œãðñí áèë³. Òåäíèã õóó÷í îðøàâðò îðøàñìí. Öàã äàâàä, 1979 šèëä ö´´êí õàëüìãóä èð³ä, òåð îðìäíü òîîñõàñ ýðñ ò³â³ä, íåðäèíü áè÷³ä, çóë ´ðã³ä, ñàíëûíü òîäëñíà òóñêàð ꢢêä ê¢í òîäëš êåëš ´ãâ. Õàëüìã àâòîíîìü øèí³ñ á¢ðä³ãäñí³ äàðó õàëüìãóä ò´ðñêí ºàçðóðí í¢¢š îäâ. Ìàíà ñåë³íä àõ ýì÷ áîëš Òèìóð Àíäðååâè÷ Áîñõîìäæèåâ ê´äëš³ë³. Îðñ ãåðãò³ ýí ê¢í Õàëüìãèí ºàçðóðí í¢¢ñí óãà áèë³. Ñåë³í³ íàíü ÷èãí ê´ãøä ýì÷ Áîñõîìäæèåâèí òóñêàð á¢ë³í ¢ãì¢ä³ð òîäëíà.
Õàëüìãóäûã Ñèâð¢ð ÿºš òóóëºñíà òóñêàð, òåäíèã òîâàðí âàãîäò à÷àä éîâóëñíà òóñêàð, õ´´ííü òåäíèã Ñèâðèí ñåë³ä³ð òàðàñíà òóñê ç´â³ð ìàòåðèàë öóãëóëñí á³³í³. "Óëóñû" îïåðàöèí òóñêàð, òóóšèí òåð öàãèí á³³äëèã, ä³³íä êåñã ì蜺í õàëüìãóä ç´ðãò³º³ð ä³³ëäš éîâñèíü ¢ç¢ëã÷ ìàòåðèàëìóä áàñ á³³í³. Ñèâðò õàëüìãóä ÿºš á³³ñí³ òóñêàð, ÿìàðàí ê¢÷ð çîâëœ ¢çñèíü ìåä¢ëš³õ òîäëâðìóä öóãëóëãäâ. Òåð öàãèí òóñê äåãòðì¢ä, ãàçåòèí ìàòåðèàëìóä ºàøóòà öàãèã òîäëóëšàíà. Òåð ìàòåðèàëìóäûã õ³³ñí ê¢í èèì íåã òîîëâðàðí õóâàëöâ. Òåð öàãà ãàçåòì¢äèã øèíšëš õ³ë³º³ä, õàëüìãóäûí òóñêàð íåã ÷èãí ¢çã ýñ îëñíäàí àëœ áîëíà. Òèèì îëí ê¢í - 20 ì蜺í ê¢í îáëàñòèí ýäë-àõóä ç´âò³ ò³âö³í îðóëš ê´äëñí³ òóñêàð ò´ð¢ö þìí óãà. Õàëüìãóä ê´äëìø÷ óëñ á³³ñìí. Íåã ¢ë¢ ìàë ´ñêëºíä, çàºñ àœíëºíä ýäí öóã óëñëà çåðãä³í ê´ëñ³í àñõàä ê´äëš éîâñíü èë þìí.
Ê¢íäò³ óìøà÷íð, Óáèíñêîå ñåë³íä òàíà ýê-ýöêíð éîâñí áîëõëà, òàäí òåð ìóçåéèí õàéãàð áè÷š ÷àäšàíàò. Íîâîñèáèðñê îáëàñòèí Óáèíñêîå ðàéîíà öóòõëœ, êðàåâåä÷åñê ìóçåéèí ºàðäà÷. Ñîêîëîâà Íàòàëüÿ Âàëåðüåâíà. Ýëåêòðîíí õàéãíü: ubinmuseum@yandex.ru
ŠÈЪËÈÍ Êåðìí