Òèèì çîâëœ ä³êš áè÷³ ¢çãäòõ³!

Äàëí òàâí šèë õîîðàí õàëüìã óëñèã îëí ³ìòí³ õîðòíä òîîëàä, öààšëà õàðºóëàä Ñèâð¢ð òóóâ. Êåñã šèë äàâñí áèéíü òåð ºàøóòà šèëì¢ä ìàíà ààâ-ýýšíðèí ç¢ðêíè ´âäê¢ð áîëš ¢ëäâ. Á¢êë êåëí-óëñèã ò´ðñêí ºàçð-óñíàñíü ê´´š, êèèòí Ñèâð¢ð éîâóëàä, àðâí ºóðâí šèëä³í èê çîâëœëà õàðºóëâ. ijí áîëšàñí öàãëà áóóòà ñàëäñìóä èð³ä, ê´ãøäèã, ꢢêä óëñèã áîëí áè÷êä¢äèã ÿìàðàí ÷èãí ö³³ëºâð óãàºàð õîë õààëºä àâ÷ ºàðâ. Õààëºäàí êåñãíü á¢òí õóâöí áîëí õîò-õîë óãàºàð ãåìí³ä, ´ëñ³ä-ò¢ð³ä ñ³³º³í õ³³â. Êåñã ì蜺í ê¢í, ç³ðìñíü ´ðê-á¢ë³ðí, õààëºèí àìíä öàñí äååð ì´œêèíä ¢ëäâ.
Ìàíà ´ðê-á¢ëèí òóóš öóã õàëüìã óëñèí òóóšëà ³äë. ij³í³ ´ìí ìàíà ´ðê-á¢ë Ïðèþòíà ðàéîíà Ê´â¢ä ñåë³íä áèë³. Ýöêì Óëþ Êîðæóåâè÷ Äîãëàåâ (1913 šèë³) 58-÷ ñòàòüÿëà õàðºàä, àðâí šèë³ çàñãëà õàðºñìí. Áè ýêò³º³í, Áóëºí Ìàíäæèåâíà Äîãëàåâàëà (1915 šèë³), áîëí Àíòîí àõòàºàí áèë³â. Ìàíà ´ðê-á¢ë ºóðâí ¢êðò³, 30 õ´´ò³ áèë³, òåã³ä ìàõòà, ¢ñò³, òîñòà áèë³âèäí. Ýêì ºàðòàí ´´ò³ ꢢêä ê¢í áîëàä, õ´´í³ àðñ ýä-áîä êåäã ýðäìò³ á³³ñìí.
Äåêàáðü ñàðèí 28-ä ´ð ö³³ñí öàãëà áóóòà ñàëäñìóä îðš èð³ä, äàðóíü õóâöàí ´ìñ³ä, ºàçàðàí ºàðòí ãèš çàêâ. Áè äîëàí ñàðòà íèëõ ꢢêí áèë³â, òåã³ä ýêì íàìàã õ´´í³ àðñíä îðàºàä, Àíòîí ê´â¢º³í äàõóëàä, ñåë³í³ öóòõëœä çîãñšàñí ìàøèäèí ´´ð öóãëðñí ³ìòíë³ èðš çîãñâ. Ìàäíèã ¢ëä³÷ê³ä, ãåð¢ðí 㢢º³ä ä³ê³ä äóëàí õóâö àâõàð ñåäõë³íü ýí¢ã ñàëäñìóä ò³âñí óãà. Äàðóíü öóºàðàºèíü ìàøèíä à÷àä, Äèâíîå ñòàíöä ê¢ðãâ. Òåíä ìàë ç´´äã âàãîäò öóºàðàºèíü ñóóëºàä, õîë õààëºä éîâóëâ. Âàãîäò ìàë ç´´äã á³³ñí ó÷ðàð äîòðíü áóçð, êèèòí á³³ñìí, òàë äóíäíü çîãñšàñí áåøèí ´´ð öóºàð íåã-íåã³í ñîëÿä äóëàëääã á³³ñìí. Âàãîíä óíòõ îðì ìîäàð êå뺳ò³ á³³ñìí, áîëâ òåðíü öóãòàäíü ê¢ðòñí óãà. Òèèã³ä ýêì õîéð áè÷êí ¢ðò³º³í ê´ë äååð³í õîë õààëºèã äààš Õàíòû-Ìàíñèéñê îêðóãèí Òþìåíñê îáëàñòüä ê¢ðñìí.
Ò¢ð¢í ¢âë õàìãèí ê¢íä áîëâ. Ê¢¢í³ ºàçðò õîéð áè÷êí ¢ðò³º³í ýêì èê çîâëœ ýäëâ. Õàëüìã ´ðê-á¢ëì¢äèã íåã óò ìîäí áàðàêä á³³ðøëâ. Òàë äóíäíü çîãñšàñí áåø òåð¢ã äóëàëäãî á³³ñìí, öóºàð äààðàä ãåìíäã áîëâ. 1944 šèëä ìèíè àõì ãåìí³ä ´œãðâ, áèäí ýêò³º³í õîþðí ¢ëäâèäí. Àðº óãà, áèé³í òåš³õ êåðãò³ áîëâ, òåã³ä áèäí ºóóëü ºóóºàä, á³³ðí îðñìóäàñ õîò ñóðäã áèë³âèäí. Šèë äàâàä, íàìàã áè÷êä¢äèí ñàäò ýêì îðóëàä, áèéíü "Èãðèì Ëåäíèã" ãèäã çàºñíà çàâîäò îðš ê´äëâ. Òåíä ýäí èê ãèäã áî÷êä çàºñ äàâñëàä, ôðîíòä èëã³äã á³³ñìí. 1948 šèëä ýêì Þæíî-Ñàõàëèíñê àðëä Óãëåãîðñê áàëºñíä "Ñòðîéäåòàëü" ãèäã çàâîäò òîîñõ ç´´äã ê´äëìøò îðâ. Òåíä áè 1950 šèëä 1-÷ êëàññò îðóâ. Øêîëä áè íàñàðí áîëí öîãöàðí öóãòàºàñíü áè÷êí áèë³â, íàíëà êåñã êåëí-óëñèí áè÷êä¢ä ñóðäã á³³ñìí. Áîëâ öóºàð õîîðíäàí íèèò³ á³³š, õàìäàí íààäàä ¢¢ðëäã áèë³âèäí.
1953 šèëä ýöêì ìàäíèã îëš àâàä, áèäí ´ðê-á¢ë³ðí íåãäâèäí. Òåð öàãàñ àâí ìàíà šèðºë íåâ÷ê ÿñðàä, çàëó ê¢í ãåðèí ýçí á³³õíü ìåäãäâ. 1956 šèëä ìàíà ´ðê-á¢ëä Øóðà ꢢêí ºàðàä, óäàí á³³ëãî ´œãðâ. Šèë äàâàä, Þðà ê´â¢í ºàðâ, òåã³ä áèäí ä´ðâ¢ëí ò´ðñêí ºàçðóðí õ³ðš èðâèäí. Ê´â¢ä ñåë³íä í¢¢š èðõë³, ýíä ýäë-àõó óãà á³³ñìí, òåã³ä ýöêì à÷òà àìðëºíäàí ºàðòëàí 4-÷ òîéãòà ñîâõîçä õ´´÷³ð ê´äëâ. Ýöêì í¢¢ðëã÷ õ´´÷ áîëàä, çóðàºàí äàâóëàä îëí äóíä òîîìñðòà ìàë÷ áîëš íåð ºàð÷ éîâëà. Ýêì Áóëºí Ìàíäæèåâíà îíüäèí èòêëò³ ò¢øã áîëš, îëí šèëä³í ´´ðíü éîâñìí. 1958 šèëä ò´ðñêí ºàçðòàí èðñí³ äàðó Êàòÿ ä¢ ê¢¢êí ºàðâ, ìàíà šèðºë ÿñðâ.
Äàëí òàâí šèë õîîðàí õàëüìã óëñèí òóóšä ó÷ðñí àâðëò óãà ºàøóòà éîâäë ýíäð ê¢ðòë ìàðòãäëãî, èê ´âäê¢ð áîëš øàðêëíà. Àðâí ºóðâí šèëä³í õàëüìã óëñ ê¢¢í³ ºàçðò òóóâðò á³³º³ä, ýäí³ õ´âä ó÷ðñí çîâëœãèã äààºàä ºàðâ. Òèèì èê çîâëœ ä³êš áè÷³ ó÷ðòõà!
Ëþáîâü ÏÀÐÀÅÂÀ
Ïðèþòíà ðàéîíà Ïåðâîìàéñêèé ñåë³í