Хөвтә бичкдүд өстхә!

Зуни кем эклсн түрүн өдрлә цуг нарт-делкәд бичкдүдиг харслһна Өдр темдглнә. Эн сән өдриг 1949-ч җилд Париж балһснд күүкд улсин нарт-делкән демократическ федерацин чуулһна шиидврәр батлсмн. Бичкдүдин зөв харслһн, насни дигт күрәд уга күүкд-көвүдин төрмүдәр соньмслһн тер цагт ик чинр зүүсн болдг. Эндр чигн эн төрмүд чинрән гееҗәхш, хәрнь нам улм нәрн болҗана. Нарт-делкәд бичкдүдин зөв эвдсн, эднә эрүл-мендд ик әәмшг учрасн, әмнднь күрсн йовдлмуд, харм төрхд, мел учрад бәәнә.
Одахн Хазн балһсна дунд сурһульд учрсн зеткртә йовдлын ашт күүкд-көвүд әмнәсн хаһцснь ик һашута йовдл болҗ күн болһниг үүмүлв. Маднла хам-хоша бәәдг Аһш балһсна уйн наста спортсменмүд марһанд йовҗ йовад хаалһд зеткртә йовдлла харһад бас әмнәс хаһцв. Тегәд сурһуль-эрдмин болн спортивн бүрдәцст бичкдүдин төлә әәмшг уга бәәдл тетклһнә төр чинртә болҗахиг эн зеткртә йовдлмуд герчлв. Бичкдүдин зөв харслһна нарт-делкән Өдрлә болдг керг-үүлдврмүдт дорас өсч йовх үйин җирһл әәмшг уга, хөвтә болхин төлә, күүкд-көвүд эрүл-менд болн чаңһ-чиирг болҗ өсхин төлә цуг таал тогтахин тускар күүндвр болна. Сән авъяст тохрсар эн өдрлә гемтә-шалтгта, баһ тетквртә, җирһлин күнд таалд туссн бичкдүдт онц оньг тусхагдҗ, буйнч седклин керг-үүлдврмүд, байрин концерт болна.
Мана таңһчд эн сән өдрт нерәдгдҗ бас олн-зүсн керг-үүлдврмүд болхмн. Тиигәд, Элстд «Негдсн Әрәсә» партин «Бат өрк-бүл» гидг төсвин медлд «Кишгтә бичкндк цаг» гидг фестиваль болхмн. Терүнд бичкдүд Европин чемпион Ольга Владимировала хамдан цогц-махмудан батрулхмн, олн-зүсн марһаст, мастер-классмудт орлцхмн, бичкдүдин бииһин коллективс билг-эрдмән үзүлхмн. Дәкәд эн өдр бичкдүдин үүдәлтин бәәшңд буйнч седклин концерт болхмн. Хальмгин нертә артистнр, П.Чонкушовин нертә билг-эрдмин колледжин оютнр, бичкдүдин көгҗмин болн билг-эрдмин сурһульмудын сурһульчнр, бичкдүдин үүдәгч коллективсин биичнр болн дуучнр терүнд орлцхмн. Концертд хоршагдсн мөңгн җирһлин күнд таалд туссн бичкдүдт дем күрггдхмн.
Сән өдр угтҗ таңһчин дотр-дундын кергүдин көдләчнр болн зарһин приставмуд баһ тетквртә болн алимент авдг бичкдүдт гиичд одад, шикр-балта күргҗ өгв. Тиигәд, «Зарһин приставмуд – бичкдүдт» гидг Цугәрәсән керг-үүлдврин медлд алимент авдг 10 күүкн-көвүнд Бурхн багшин Алтн сүмин, Хальмгин болн Элстин епархин, Россельхозбанкин дөң-тусар белгүд бәрүлҗ өггдв. Темдглхәс, җирһлин күнд таалд туссн, өнр-өсклң болн баһ теткрвтә өрк-бүлмүдт асргдҗах бичкдүдт зарһин приставмудын седвәрәр буйнч седклин керг-үүлдврмүд дару-дарунь бүрдәгднә. Дотр-дундын кергүдин көдләчнр болхла җирһлин күнд таалд туссн бичкдүдт одад, бәәцин таалынь шинҗлсн деерән, зуни амрлһна кемд чик-авг бәрцәр бәәлһнә тускар күүндв. Арһлач Бембин Заяна эн кергт орлцад, бичкдүдт әмтәхн кегдлмүд белглв.
Сурһулин җил төгсәд, бичкдүд амрлһндан һарв, сурһулян төгсәҗәх күүкд-көвүд шаңһа шүүврән өгхәр белдҗәнә. Удл уга сурһульмудын улд өдрәр үүлддг лагерьмүд секгдхмн. Зуни кемд бичкдүд сәәнәр амрад, цогц-махмудан батрулҗ сергҗмтәһәр амртха гиҗ дурдҗанавидн. Дорас өсч йовх бичкдүд хамгин түрүнд эрүл-менд бәәтхә, җирһлднь зуг байрта йовдлмуд учртха!
ДАВАН Наталья