Бичәчнрин санлд нерәдв

Хөн сар олн керг-үүлдврмүдәр болн йовдлмудар темдгтә болв. Хаврин сәәхн эн сард учрсн нег йовдлын тускар тодлулх седклтәһәр эндр бичҗәнәвидн. Үгин чинрлә, урн-үгин зөөрлә, урн үгин зокъялмуд үүдәһәчнрлә тернь залһлдата. Цагин йовудыг болн әмтнә бәәдл-җирһлиг үүдәврмүдтән тодлулдг улсин тускар үг һарчана.

Әрәсән бичәчнрин ниицән эн җил бичәчнрин санлын өдр тогтах шиидвр авсмн. Хөн сарин 15-д эн җиләс авн урн үгин зокъялчнрин санлын өдр болҗ темдглдг болхмн.
Әрәсән бичәчнрин ниицәнә Хальмгин әңг тер седвәриг дөңнәд, хөн сарин 15-д хальмг бичәчнрин санлд нерәдсн харһлт бүрдәв. Хальмгин әңгиг ода һардҗадг шүлгч Татьяна Бадакова санлын эн сүүриг һардҗ давулв.
Хальмг улсин шүлгч Шугран Вера ах үйин бичәчнрин тускар үг келв. Басңга Баатр, Манҗин Нимгр, Эрнжәнә Константин, Калян Санҗ, Сян-Белгин Хаср, Җимбин Андрей - эн болн нань чигн бичәчнр хальмг урн үгин делгрлтд орулсн тәвцинь темдгләд, Вера Киргуевна теднә шүлгүдәс умшад, цуглрсн улст нертә билгтнрин үүдәврмүдиг тодлулад, бәәдл-җирһлдән тедн ямаран бәәсинь, баһ наста бичәчнрт ямаран кевәр дөң болҗасинь тодлҗ келв.
Хальмг улсин шүлгч Григорий Кукарекан келсәр, бичәчнрин санлыг тевчлһнә өдр, теднә нердиг болн үүдәврмүдиг сергәх арһ өгчәнә. Хальмг утх-зокъялын эклцнь ямаран бәәсинь, делгрлтин девсңгүдиг медҗ авлһнд эн өдр туста болхнь маһд уга. Дундын наста цагтан сәәһән хәәсн бичәчнрин нердиг Григорий Григорьевич тодлҗ келв. Тедн дунд бичәчнрин «Шинрлт» ниицә тогтасн, «Байр» бичкдүдин седкүл үүдәсн Санҗин Николайин тускар келәд, «Байр» үүдәд, 33 җил болҗахиг бичәч тодлулв. Җаңһр Насуновд, Олег Манджиевд, Григорий Авджаевд, Валерий Лазаревд, Валерий Прокопенкод, нань чигн бичәчнрт бүлән үгән эн нерәдв. Өдгә цагт баһчуд ик зуудан шүлгүд бичдгиг, түүкләнә халхар үүлдҗәдг түүрвәчнр уга болҗахинь Григорий Григорьевич темдглв. Экләд бичҗәх түүрвәчнрин шүлгүдтнь хальмг улсин заң-авц, төрскн һазрин уңг-утх күцц сәәнәр медүллго бәәхинь харм төрҗ бичәч заав. Ах болн дунд үйин бичәчнрин үүдәврмүдт хальмг улсин өвәрц тоотыг үзҗ болхинь үлгүр кеҗ бичәч келв. Бичәчнрин үүлдвриг шунмһадулх кергтән тускар, бичәчнриг, тер тоод экләд бичҗәдг түүрвәчнриг олна керг-үүлдврт орлцулҗах кергтән тускар, райодар йовҗ селәнә умшачнрла харһлт кедг авъясиг сергәх кергтән тускар Григорий Григорьевич келв. Таңһч босхч авгдҗасн болн делгрлтин хаалһд орҗасн цагт хальмг утх-зокъял чигн девшлтин хаалһд йовла. Хальмг бичәчнрин үүдәврмүд барлгдад, цуг орн-нутгин умшачнрт терүг медүлдг болсмн. Хальмгт Әрәсән бичәчнрин өдрмүд кегдҗ, нертә олн бичәчнр ирҗ, умшачнрла харһлт кеҗәсмн. Ярослав Смеляков болхла, тиим нег ирлһнә хөөн Хальмгин тускар кесг шүлг бичсн болдг. Пушкин метәр хальмг күүкнд нерәдсн шүлгиг нертә шүлгч бичснь олн- әмтн дунд ик тааслт олҗ умшгдҗ йовла. Эврәннь үүдәврмүдән цагин некврлә ирлцүлҗ бичсн деерән умшачнрла залһлда бәрдг авъясан геехмн биш, гиҗ Григорий Кукарека үгән товчлв.
А. Амр-Санана нертә Келн-улсин дегтрин саңгин һардач Майя Безидеева өдгә цагт умшачнриг, нег үлү баһчудыг соньмсулх шин янз хәәҗ үүлдхин туск тоолврарн хувалцв. Келн-улсин дегтрин саңд бичәчнрлә харһлтс бүрдәгднә, дегтрин презентацс болна, нань чигн олн керг-үүлдврт бичәчнр орлцна.
Хальмг келнә болн дорд үзгин номин шинҗллһнә күрәлңгин тиңкмин һардач, номин доктор Раиса Дякиева хальмг урн үгин делгрлтин йовудт билгтә олн бичәчнр төрҗ, олна тааслт олсн үүдәврмүдәрн үүдәлтин алтн көрң үүдәсәрн темдгтә болсинь заав. Хальмг ик сурһулин багшнр оютнртан эн бичәчнрин үүдәврмүдиг даслһнд, тер зокъялмудар номин шинҗллт бичлһнд килмҗән даңгин һарһдгиг заав.
Элст балһсна «Инициатива» гидг төвин һардачин дарук Марина Гаряева бичәчнрин үүдәврмүдлә баһчудыг таньлдуллһнд экләд бичҗәдг баһ наста түүрвәчнрин марһас туслҗана гив. Олн җил хооран үүдсн эн марһан ода сән авъяст тохрв. Марһан олн дунд батрхднь Санджиев Николай Джамбулович ик тәвцән орулсна тускар, терүнә нилчәр марһанд диилвр бәрсн түүрвәчнрин үүдәврмүд онц хураңһу болҗ барлгдҗасинь Марина Анатольевна тодлв.
Баһ наста утх-зокъялчнриг толһалҗадг Евгения Решетникова шүлгләнә наадм утх-зокъялын җирһлд ик чинртә болдгинь темдглв. Баһ наста түүрвәч Лилия Эрдниева эврә шүлгүдән умшв.
Бичәчнрин санлд болсн күүндвриг ашлхларн, Татьяна Бадакова харһлтын йовудт цаарандк үүлдврт туслх кесг сүв-селвг келгдсинь тоод авгдхмн, гиҗ келв. Бичәчнрин региональн әңгд цаг-зуур көдлмштнь завср һарад, ода бүрдәмҗин халх тоотнь шинәс диглгдҗ, бичәчнрин үүлдвр тогтсн диг-дараһар делгрхмн, гиҗ Татьяна Ивановна иткүлҗ келв.
Ах үйин бичәчнрин санлд нерәдсн эн харһлт нертә бичәчнриг болн экләд бичҗәдг баһ наста түүрвәчнриг негдүлв.

ХӨӨЧИН Галина