Зовлңдан даргдхш

15-10-2024, 10:18 | Общество, Таңһчин зәңгс, Зіњг

Хулһн сарин 15-д нарт-делкәд нүднә харань муурсн әмтнә өдр темдглгднә. Түрүн болҗ эн өдриг 1970 җилд «Тесвр, әдл зөв, ниицлт» гидг дуудвртаһар темдглдг болсмн. Әрәсән сохр әмтнә олна ниицән 1987 җиләс авн эн өдрт нерәдгдсн керг-үүлдврмүд давулдг болв. Эн өдр эрмдгтә улсин төлә олн зүсн марһа, харһлт, билг-эрдмин наадм бүрдәсн деерән олн-әмтн эднә төрмүдәр соньмсҗ, дөң-тусан күргҗ, тесвртә болхиг дәкәд нег медүлх күсл тәвгднә.

Мана таңһчд Әрәсән сохр әмтнә олна ниицәнә региональн әңгд (КРО ВОС) ут тоодан 500 күн орна. Эн таңһчд бәәдг нүднә харань муурсн улсин зөв харслһна, социальн теткврин, эмнлһ авлһнд дөң күрглһнә, билг-эрдминь делгрүллһнә болн нань чигн талдан төрмүд хаһлҗ үүлднә. Региональн әңгин медлд хотл Элст балһснд, Городовиковск, Лаганя болн Баһ Дөрвдә райодт үүлддг бәәрн әңгүд орна. Сүл җилмүдт таңһчин әңгиг Эрнцнә Людмила һардҗана. Людмила Семеновна бийнь нүднә харань муурад, бичкнәсн авн гемтә-шалтгта болна. Энүнә нөкд болҗ Оруса Лидия көдлнә. Келхд, Лидия Эренценовна таңһчин әңгд 1989 җиләс авн көдлҗ, нүднә харань муурсн улсин төрмүдиг йилһән сәәнәр меднә. Эн җилмүдин эргцд КРО ВОС-ин ахлачнр бәәсн Хохлаша Андрейин, Җитуган Александрин, Ларина Геннадийин, Ушана Валентинан нөкд бәәсмн.
- Мана әңг гемтә-шалтгта улс дунд олн зүсн керг-үүлдвр бүрдәҗ, эдн хоорндан таньлдҗ, цаган соньнар болн тустаһар давулхин төлә шунна. Сүл җилмүдт бидн коммерческ биш бүрдәцс дунд давулгдсн марһаст орлцад, дөрв дәкҗ мөрә шүүҗ авсн биләвидн. Тер мөңгәр бидн нүднә харань муурсн улсин төлә шишлң шатр болн дөөв хулдҗ авсн биләвидн. Сохр әмтн дунд давулгддг марһаст бидн тедниг олзлнавидн. Нидн 10 смартфон хулдҗ авад, райодт болн Элстд үүлддг бәәрн әңгүдиг тетквидн. Терүг олзлхин төлә шишлң кичәлмүд бүрдәһәд, харань муурсн әмтиг дасхвидн. Элст балһсна 4-ч тойгта бичкдүдин садт шүүҗ авсн мөңгәр зургудын марһа давулад, бәәрин эрст теднә зургудыг зурсн биләвидн. Эн җил болхла бидн Әрәсән Өмн үзгин федеральн округин әңгүд дунд түрүн болҗ «Зүркәрн соңстн» гидг төсв күцәввидн, терүнд хам-хоша бәәдг Сарпуль, Әәдрхн, Аһш, Ростов-на-Дону, Краснодар болн Хазн балһсдын нүднә харань муурсн әмтнә төлә зуульчллһ бүрдәввидн. Ут тоодан 120 күн мана таңһчур ирәд, Элст балһсна бумблвс хәләв, темәд өскдг арһлачин эдл- ахуд одв, Орс театрт наадд хәләв, «Бамб цецг» ансамблин концертд орлцв, – гиҗ Лидия Эренценовна келв.
Нүднә харань муурсн әмтн талдан улсла харһҗ таньлдад, билг-эрдмән делгрүлҗ, соньн җирһләр бәәхин төлә олн зүсн марһаст орлцхинь урмдулна. Тиигәд, баахн Абушина Дантес домбр цокна, ду дуулна, сүл цагт бассейнд өөмҗ цогц-махмудан батрулна. Көвүн таңһчин нер харсч Әрәсән марһаст орлцҗ, ик күцәмҗ бәрнә. Алексей болн Баира Казанцевихн Ростов-на-Дону балһснд болсн «Хойр җивр» марһанд орлцад, 3-ч орм эзлв. Эдн баһ цагасн авн эрмдгтә болад, хамдан нүднә харань муурсн әмтнә бүрдәцд көдлдг билә. Хөрн дөрвн җил хооран эдн ханьцад, өрк-бүлән өндәлһҗ Ангелина күүк асрв. Хохлаша Айса олн җилдән бас билг-эрдмән үзүлҗ, эрмдгтә әмтн дунд болдг наадмд орлцна. Эн Москва балһснд ик сурһульд сурад, көгҗмин халхар медрл авсмн. Эн җил Әрәсән сохр улсин олна ниицәнә таңһчд үүлддг әңг баһчудын хүүв бүрдәв. Ода әңгд 40 нас күрәд уга 14 баахн күн бәәнә. Эдн үүлдврән шиңкән эклҗәнә, болв кех-күцәх көдлмшән зуралҗ батлҗ авв. Тиигәд, сохр улсин нарт-делкән Өдрт нерәдҗ эдн «Юн? Альд? Кезә?» гидг марһа давулхар белдҗәнә. А.М.Амр- Санана нертә Келн-улсин дегтрин саңд эднә төлә шишлң әңг үүлднә. Нүднә харань муурсн улс өдгә цага эв-арһс олзлҗ, таасгдсн дегтриг соңсҗ чадна. Лагань балһснд бәәдг Боран Германд олн җилин туршарт ноха дөң болна, терүг дахулад эн лавкд, эмнлһнд, аптекд одна. Шишлң бүрдәцд белдвр давсн ноха энүнд һаза йовхд дөң күргҗ, итклтә нөкд болна.
- Сохр улсин нарт-делкән Өдрт нерәдҗ сара хонгин туршарт олн зүсн керг-үүлдвр болхмн. Сән авъяст тохрсар бидн хамдан цуглрад, бәәдл-җирһлиннь тускар хувалцҗ, цаган сергмҗтәһәр давулхвидн. Давсн амрлһна өдрмүдт Әәдрхнә мүҗд одад, Богд уулд күрәд, әрүн һазрт мөргәд ирвидн. Х.Кануковин нертә педагогическ колледжд оютнрла харһад, мана ниицәнә үүлдврин, нүднә харань муурсн улсин төрмүдин тускар күүндхвидн. Эн харһлтын хөөн баһчуд гемтә-шалтгта улст дөң кергтәг медҗ, тесвртә болҗ, чадсарн эднә төрмүдт орлцҗ дөңгән күргх гиҗ нәәлҗәнәвидн. Райодт үүлддг бәәрн әңгүдт бас харһлтс болхмн. Ирх җилин хаврар Әрәсән нүднә харань муурсн әмтнә ниицән 100 җилин өөнән темдглхмн, бидн терүнд белдвр эклсн бәәнәвидн. Мана әңгин үүлдвр күцәмҗтә болхд буйнч седклтә кесг күн дөңгән күргнә. Бидн цугтаднь ханлтан өргҗәнәвидн, – гиҗ Оруса Лидия мана күүндвриг товчлҗ темдглв.
ДООҖАН Наталья
ЗУРГУДТ: «Темәнә арлд» амрчасн кем; нүднә харань муурсн
улсин дунд болсн шатрин марһанд орлцачнр

Видео