Адг селәнд сән кец-таал тогтагдв

Эндрк өдрин тускар Хар һазра района Адг селәнә дундын сурһулин һардач Манҗин Мария келҗәнә.

- Одахн мана Адг селәнд таңһчин сурһуль-эдмин министр Әңгрә Булһн ирәд, сурһульчнрин болн багшнрин үүлдврлә таньлдв. Булһн Борисовна маднд кесг селвгән өгв. Классин хорасиг, хот уудг хора, спортзалыг хәләв. Багшнрин көдлмшәр болн сурһульчнрин күцәмҗәр соньмсв.
Кадрин төр манад сәәнәр күцәгдҗәнә, цуг кичәлин багшнр манад көдлҗәнә, һоллгчдан эдн бәәрн улс. Бичкдүдин садла бидн сән залһлда бәрнәвидн, эдн маднд сурһульчнриг белдҗәнә. Ода мана сурһульд 118 сурһльч сурна. Бат ясврин көдлмш мана сурһулин герт 2025 җилд күцәгдх, тер кемиг теңкән угаһар күләҗәнәвидн.
Маднд мана «Перовомайск» СПК кезә чигн дөң болна, эднә дөңгәр цуг сурһульчнр кичәлин завсрт халун хот ууна. СПК-н һардвр кезә чигн маднд дөң болхар белн бәәнә, өдр-бүрин кесг төриг бин теднә дөңгәр хаһлнавидн.
Негдгч класст ода баһ то сурһульчнр сурна, хойрдгч класст манад 20 күн орна. Урднь һурвн-дөрвн җил хооран 18-20 күн недгч класст ордг бәәсмн, ода тер то тиигәд баһрв. Болв дарук җилд сурһульд ирх бичкдүдин то өсх гисн таавр маднд бәәнә, тернь мадниг байрлулҗана.
Мана багшнр сәәнәр көдлнә, кесг ачлвр авна. Үлгүрнь, хальмг келнә багш Киштин Әңгә эн җил Хальмг Таңһчин мөрән лауреат болв, төрскн кел дасхлһна халхар Әңгә Саранговна ик байн дамшлт хоршасн күн, терүг улм өргәр медүлх санатавидн. Тер мет мана хойр сурһульч бас бат медрлән үзүлҗ, олна үүлдврт шунмһаһар орлцҗ тиим өөдән нер зүүв.
Манад урднь келн-улсин классмуд бәәлә, ода болхла этносойлын тоотыг олзлдг классмуд бәәнә. Цугтан манад хальмг кел дасҗана. Бас района болн таңһчин олимпиадмудт орлцна, хальмг болн талдан келн-улсин күүкд сән медрлән үзүлҗәнә. Давсн җил 11-ч классиг нег күүкн төгсәв, 2-ч девсңгин медаляр ачлгдла, бас хальмг кел дасҗала, олна керг-үүлдврт орлцҗ сән медрл үзүлҗ ода Черкесск балһсна эмнлһнә күрәлңд негдгч курст сурчана.
- «Точка роста» гидг эв-арһ танад олзлгдҗану?
- Шин технологийин кесг тоотыг бидн олзлҗанавидн. Тер тоод «Точка роста», «Сурһуль-эрдмин тооһин аһу»-ЦОС кесг кичәләр олзлҗанавидн. Немр сурһулин хойр көтлврәр бас шин кергсл мана сурһульд йилһгдлә, тер тоод зуульчллһиг өргҗүллһнә халхар.
- Баһ наста багшнр танад көдлнү?
- Бәәнә. Һурвн күн көдлҗәнә. Нег багш давсн җил Элстәс ирлә, наадк хойрнь мана селәнә улс, эврә өрк-бүлдән бәәнә. Балһсна күүнд патьр һарһҗ өгләвидн, му биш бәәнә, селәнлә иҗлдҗәнә. Мана Адг селән җил ирвәс сәәхрәд йовна, сәәнәр амрхин, бәәхин төлә цуг таал бәәнә. СПК-н дөңгәр мана школ тал тротуармуд кев, тегәд ода сурһульчнр бальчг-чииглә чигн цевр-цер сурһульдан ирнә.
Цуг төсвд бидн орлцнавидн, түүнә ашт мана сурһулин һазак бәәдлнь чигн шинрүлгдх гиҗ нәәлҗәнәвидн. Яһад гихлә бат ясвр кегдхлә манад зуг дотр-дундын тосхлтын көдлмш күцәгдх. Инновацин кесг эв-арһ олзлнавидн. Үлгүрнь, агрокласст сурһульчнр эврә һазрин әңгд тәрә тәрнә, урһмл урһана.
Мана сурһульчнр гертән бас малан хәләнә, герин көдлмш кенә, алх һартан яһҗ бәрдгинь меднә. Тегәд чигн мана сурһульд көвүдин төлә урчудын хора бәәнә.
Хальмг келнә багш Киштеева Әңгә Саранговна таңһчин «Келни билг», Әрәсән мөрәһәр чигн ачлгдла, мана школд района, таңһчин хургуд кенәвидн, талдан регионмудас чигн багшнр ирҗәлә. Бидн цугтан мана школыг төгсәләвидн, мана седклд эн кезә чигн өөрхн. Урднь 250 сурһульч сурчала, интернатд 100 күн бәәлә. Болв ода чигн мана школ ик гиҗ тоолгдҗана. Ода орн-нутгт өрк-бүлд, демографин төрмүдт һол оньг өггдҗәнә, тегәд цааранднь чигн мана селәнд, бүклдән районд күүкдин то өсәд өргҗәд бәәх гиҗ нәәлҗәнәвидн. Җирһлин сән таал бәәхлә күүкдин тооһан чигн икдүлҗ болҗана.
Одахн давсн сән өдрлә селәнә болн балһсна багшнриг йөрәҗәнәв, багшин җалвинь өөдлүлх кергтә, тиигхлә кадрин төриг чигн невчк амрар күцәҗ болхмн. Тиигхлә баһ наста багшнр селәнә сурһульд ирҗ көдлх. Дорас өсҗ йовх үйнриг өсклһнә амр биш көдлмш күцәҗәх цуг мергҗлтнрт күцәмҗ дурдҗанав.
- Тана сурһуль бас өсәд-өргҗәд, төрскн келән өргәд, дамшлтан өргҗүләд йовтха.

ТҮРВӘН Һуна