Хальмг зурачин «Теегин сувсн»

Хальмгин хотл балһсна ке-сәәхн тоот - Бурхн Багшин Алтн сүм, Бурхн Багшин дүртә бумб, Алтн босх, нань чигн балһсиг кеерүлдг өвәрц бәәдл һарһдг тоот эн зурачин зургудт тодлгдсинь һәәхүлд ирсн әмтн үзв. «Теегин сувсн» гиҗ нерәдгдсн һәәхүл Н. Пальмовин нертә Келн-улсин музейд секгдв. Сүл җилмүдт нер һарч йовх зурач болн олна үүлдәч Хөөчин Олегин 55 җилин өөнлә ирлцүлҗ секгдсн һәәхүл эн болв.

Музейин һардач Ирина Мучаева йөрәлин үг келҗ, зурач сүл цагт шунмһа кевәр үүлдәд, олн һәәхүлд орлцад, олн хәләһәчнр дунд тааслт олҗ йовхинь темдгләд, Ханлтын бичг зурачд бәрүлҗ өгв.
Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) Ахлач Артем Михайловин йөрәлин бичгт зурачин төрскнч седклнь, шунмһа үүлдврнь темдглсинь, зурачин үүлдвртнь күцәмҗ дурдсинь һәәхүлд ирсн әмтн оньган өгч соңсв. Йөрәлин үнн седклин үгмүд зурачин үүлдврт улм ик урмд өгхнь маһд уга.
Арвн һар җилин туршарт Хөөчин Олег Элстин хазгудын ниицәг толһалҗ йовсмн. Хазгудын одмна нерн деерәс зурачиг өөнин һәәхүлләнь А. Андреев йөрәв. Олег Басангович Элстд өсч-боссмн. Тер учрар эңкр балһсна дүр энүнә үүдәврмүдт ончта орман олдгнь сән медгднә. Өдр болһн үзәд, өөгүрнь йовад дассн әмтнд түрүн хәләцд эннь дала соньн болҗ медгдхш. Оньган өгәд хәләхлә, җилин дөрвн цагт зурачин зургт орсн тер һәәхмҗтә тоот әдл биш болдгнь хаврин, намрин бәәдләс нань үвләр чигн тас оңдан уха орулҗ, әмтнә оньг тусхадгинь үзҗ болхмн. Үвләр эс гиҗ зунар цасн орҗах цагла эс гиҗ хур экләд дуслҗах цагла тас талданар хәләгдҗ, мадниг өврүлҗәх тоот өвәрцән геелго бәәдгинь үзнәвидн. Хөөчин Олег тууҗин төрт оньган өгснь, өвкнрин бәәдлиг сергәһәд, нүүдл улсин бәәциг тодлулҗана. Цагнь ирәд, нүүдлән соляд, ишкә герән цуцлҗ авад, малан тууһад, мөрән унад йовсн нег хотна бәәдл өргн теегин аһуд үзгднә. Җирһлдән олзлдг дөрвн зүсн малнь, кезәңк хувцн, өвкнрин олзлҗ йовсн өлг-эд – цуг тер тоотыг теегин улсин заң - авциг дигтә кевәр үзүллһнд түүрвәч нәәһинь олҗ олзлҗана.
«Бамб цецг» ансамблин дууч Босхмҗин Диана дуулсн «Бичкн кер мөрн» гидг дун тер тууҗин төрт нерәдсн зургудла ирлцәд бәәв. Кезәнәс авн теегин әмтн асрҗ йовсн дөрвн зүсн малас өөрхн гиснь мөрн бәәсмн. Эдл-ахуннь салһгдшго әңгнь болсн мөрн эздүдтәһән хамдан зургт орман олснь нүүдл җирһлин темдг болсмн.
Хальмг Таңһчин билг-эрдмин ачта үүлдәч Татьяна Милованован театрин артисткс үзүлсн «Шаальг мөңгн» гидг наадн урднь күүкд улс ямаран сәәхн хувц өмсч йовсинь сергәҗ үзүлв. Энүг эндрк һәәхүлд үзүлснь учрта. Мөңгиг әмтн ухалҗ һарһсмн, мөңгиг залҗ җирһлин делгрлтд олзлҗахнь әмтн болна. Тегәд мөңгиг улсин билг-эрдм делгрүллһнд олзлҗадг Олег Басанговичин буйнч седклин үүлдвриг темдглҗ, эн наадан Татьяна Милованован театр олна оньгт тусхав.
Әмтн шинәс тер тууҗин зургуд хәләһәд, хувцна өңг-зүснь, терүнд кеерүл болдг зег хатхмр ямаран бәәсинь үзв. Билгтә биичнр ах-дү Босхомджиевихн биилсин хәләҗәһәд, ямаран эвтә сәәхнәр эдн көгҗмиг дахч, бииһин эрә һарһҗахинь үзәд, мана өвкнр малын ард йовсн ут өдрин хөөн ишкә гертән җомбаһан ууһад амрсна дару домбрин айст хальмг бииһән биилҗ уудьвран һарһдг бәәсн болх гисн ухан орв.
П. Чонкушовин нертә Элстин билг-эрдмин колледжин оютнр бииләд, шүлгүд умшад, домбр цокад һәәхүлин йовудт сергмҗ үүдәв. Тиигәд һәәхүлин йовудт өдгә цаг болн тууҗ негдҗ, зурлһна, дууна болн бииһин дөңгәр әмтнд байр белглв. Һәәхүлиг байрин бәәдлд секлһиг музейин һардачин дарук Ирина Новомлинова секәд энүг давулв. Хальмг зурачин үүдәврмүд Москвад, Санкт-Петербургд, Кызылд болн нань чигн балһсдт үзүлгдсинь, зурач олн-зүсн һәәхүлд орлцдгинь тер зааҗ келв.
Сурһуль сурхдан һавшун эн күн дизайна болн технологин Москван ик сурһулиг төгсәсмн. Дарунь экономикин болн зөвин Москван академьд Олег Басангович мергҗлтән өөдлүлсмн. Дунд сурһульла дегц баһ цагтан эн Элст балһсна Г. Рокчинскийин нертә бичкдүдин зурлһна сурһуль төгсәсмн. Хойр багшин: Василий Хахулинә болн Виктор Сован дүр тодлулсн зурган зурач Хөөчин Олег Келн-улсин музейд белглҗәхин тускар келәд, цуглрсн цуг улст үнн седклин ханлтан медүлв.
Әрәсән зурачнрин ниицәнә гешүн олна үүлдврт шунҗ орлцна. Зурачнрин хамгин соньн үүдәврмүдиг эн бийнь цуглулна. Энүнә үүдәврмүд Келн-улсин музейин, онц эздүдин хураңһуд орсн бәәнә. Зурач Хөөчин Олег үүдәгч үүдәлтин өргн хаалһд орсинь өөнин һәәхүл сән медүлҗәнә.

ХӨӨЧИН Галина