Мергҗлтин цәәлһвр туста болна

Бичкдүд болн арвтнр сурһульдан кесг цаган давулна, тенд юн учрдгинь эк-эцкнр медх, багшнрла сәәнәр нөкцлтх зөвтә. Күүкдин өслтин болн сурһуль сурлһна кемд кесг төр һарна-теднд гүн медрл яһҗ өгхмб, билг-дасмгинь яһҗ йилһҗ авхмб, класст тана күүкиг эс гиҗ көвүг даҗрҗахла ю кехмб гисн кесг сурвр бәәнә. Тер төриг яһҗ хаһлхин туск цәәлһвриг психологуд болн нань чигн мергҗлтнр өгнә, теднә селвг ик туста болҗ амр биш бәәдләс һарх арһ өгнә.

Тер аһу ик кергиг орн-нутгин кемҗәнд күцәхин төлә давсн долан хонгт эк-эцкнрин медрлиг гүүдүллһнә Цугәрәсән долан хонг давулгдла. Эн керг-үүлдвриг Әрәсән гегән-герлин министерств «Өдгә цагин сурһуль» гидг төсвин кемҗәнд бүрдәлә. Келн-улсин «Сурһуль-эрдм» гидг ик аһута түрүңк төсвин ул деер тер керг күцәгдҗәнә.
Тиим кевәр долан хонгин эргцд Әрәсән Федерацин кесг региона өөдән мергҗлттә, медрлтә психологуд болн нань чигн мергҗлтнр ил лекцс орн-нутгин эк-эцкнрин төлә тедниг эрк биш соньмсулх кесг төрәр лекц умшҗала, вебинармуд, мастер-классмуд кеҗәлә. Күүкдтән ямаран сурһмҗ өгхин, яһҗ теднә сурлһинь бүрткхин, теднә социализациг күцәхин, күнд-күчр йовдл һархла яһҗ үүлдхин тускар тер долан хонгин йовудт номтнр болн мергҗлтнр тодрха цәәлһвр өгв.
- Эк-эцкнрт сурһмҗин кесг төрәр бачм медрл өглһнә долан хонгин көтлврт тер мет мана Хальмг Таңһчин психологин-багшин, эмчин болн социальн дөң өглһнә төвин (ЦППМС) мергҗлтнр бас орлцв, эдн кесг төрәр лекц умшв, селвгән өгв, теднә материалмуд соцальн сүлҗәнд әмтнә оньгт тусхагдла. Кесг эк-эцкнр терүг умшад магтла, эрк биш түүнлә таньлдтн гиҗ үүрмүдтән, элгн-садндан селвг өглә, – гиҗ таңһчин төвин педагог психологч Хантан Мария келв.
Цуг тер лекцин учр-утхла болн нань чигн материалмудла социальн сүлҗәнд тодрхаһар таньлдҗ болхмн. Терүг төвин мергҗлтнр белдв. Тер тоод легопедин селвг соньн болх гиҗ сангдна.
Арвтнр зәрмдән сәәнәр сурхар седхш, зәрм кичәлмүдәс дутад му темдг авдг болна. Тер таалд эк-эцкнрт ямаран үүлдвр күцәхинь төвин экспертмүд зааҗ өгв. Тер мет шалтгта күүкдт багшнр болн эк-эцкнр ямаран дөң күргч чадхинь мергҗлтнр цәәлһв. Тиим эрмдгтә бичкдүдин то өсәд йовна, тегәд төвин мергҗлтнр эн халхар күргдг дөңгән өргҗүләд йовна. Селәдин болн райодын кесг сурһульмудла эдн залһлда бәрҗ дөңгән күргнә.
Арвтнрин түрүн дурна кем бас сурһульд ирнә, тер цаг зәрмдән амр биш кевәр давна, тиим күчр-күнд таалд эк-эцкнр яһҗ дөң болхин тускар психологуд келҗ өгв.
Эк-эцкнриг цань угаһар тер селвгүд, хурц төрәр болсн лекцс соньмсулв, яһҗ тер лекциг умшхмб, төвлә яһҗ залһлда бәрхмб гиҗ эдн эдару-дурунь сурлдна. Сурһуль-эрдмин министерствин болн төвин мергҗлтнр ямаран хайгар тедниг соньмсулҗах юмн бичәтә бәәхинь дарунь селвгән өгнә. Лекцин нерәдлһнә хөөн чигн хайгнь болн нань чигн тоот заагдла, тегәд кергтә тоотан олҗ авхд эк-эцкнрт амр бәәснь лавта.
Эк-эцкнрт эрүл-мендән яһҗ батрулхин, бичкдүдиг школд яһҗ белдхин тускар төвин психологуд бас кесг селвгән өгв. Баһ классас дунд класст орхла бичкдүдт ямаран дөң кергтәһинь эдн бас дигтәһәр цәәлһҗ өгв. Тиим кевәр төвин мергҗлтнрин болн райодын, селәдин һазрт бәәх эк-эцкнрин залһлдан эн долан хонгин хөөн улм батрад өргҗәд бәәх гиҗ келҗ болҗана. Эндр өдр психологудын севлвг ик чинр зүүдг болв, терүг эк-эцкнр чигн медҗәнә, тегәд эднд өгчәх мергҗлтнрин ик туста зааврин төлә ханлтан өргҗәнә.

ТҮРВӘН Һуна