ПУШКИНӘ АЧУР ХАЛЬМГ УЛСИН СҮМС БОСХЛА

Алдр Пушкин оньдин дөрвн цагт йосн бишәр даҗрулгдсн, хар гөрәр гемшәгдсн, аврлт угаһар засгдсн улсин зөвинь, үнинь, тәвсн хөвинь харсч, закаһинь эвдсн йовдл бурушаҗ, эгл улст нәәлт, омг сүзг үүдәҗ бәәсмн.
Тер тоод Александр Сергеевич Пушкин хальмг улсин тууҗар, сойлар, амн урн үгин билгәр соньмсч, оньган өгч, хальмгудыг эврә үүдәврмүдтән үзүлҗ, эврә килмҗәрн, әрүн седкләрн, дурарн урмд урһаҗ, ачур билгәрн нәәлт өгч, седклиннь нарн болҗ бәәсмн.
Хальмг улст нерәдсн Пушкинә әрүн үгмүднь, ачур шүлгүднь хойр зун һар җилмүдин туршарт даҗрулгдҗ, йосн бишәр засгдҗ, көөгдҗ йовсн мана өвкнрт тулг болҗ, тәвсн хөвдән цөкрҗ, урмдан геесн цагтнь өвдг деерәснь өргҗ босхад, орчлңгин нарта өөдмүр, билгүр күргҗ бәәснь мөн.
Тегәд чигн Пушкиниг хальмг улс эврә Шүтәнд, Әрүн ачурт, мөңк Әәлдәчд тоолна, иткнә, сүзглнә. Аврлт уга, эрк шилтә Сталинә цагла хальмг улсиг хар гөрәр гемшәһәд, Сиврүр туугдсн җилмүдт мадниг харсдг улс уга бәәсмн. Тер әәмшгтә җилмүдт өлнәс, гемәс болн киитнәс көлтә ик баһ уга хорҗасн кемлә әмтн биш – бурхд буру ханьдсн болҗ медгдҗәлә...
Хальмгуд итклән гееһәд, хөвәсн цөкрн гихлә, Александр Сергеевич Пушкин Москван Тверской уульнц деерәс цуг нарта делкәд:
– Нанд хальмг теегин иньг! – гиҗ зарлла.
Тер үгмүдинь соңссн хальмг улсин Сүмсн шинәс әмдрллә... Хальмг болһн бийән күүнд тоолҗ, Пушкиндән иткҗ сүзгллә, хальмг болһна седклд нарн урһла. Норильскин лагерьт бәәсн хөрн тавта Көглтин Даван зүркнд шүлгләни көг орҗ, урмд өгч, мөснд хүврсн седклнь әмлҗ, шүлгүд төрснь маһд уга.
Ачур Пушкинә әдсллһ авсн Көглтин Даван шүлглән өвкнриннь күңкл, билгтә болн әрүн тоотынь делгрүлҗ, хальмг улсан туурулсн болҗана.
Көглтин Дава Хальмгин болн Әрәсән нег билгтә шүлгч болснд Пушкинә нилч бас бәәнә. Тегәд чигн Көглтин Дава Пушкинә өмн даңгин сөгдҗ, билгтә гисн шүлгүдән терүнд нерәдснь мөн.
Хальмг улсин билгтә гисн зурач Гарри Рокчинский эврә үүдәвртән Пушкинә дүриг мөңкрүлснь бас учрта. Миниһәр болхла, зурачин «Пушкин болн хальмг күүкн» гидг зургнь өврмҗтә болн хальмг болһна седкл авлм ачур үүдәвр гиҗ сангдна.
Гарри Рокчинскийин «Ээҗ – буурл тег» гидг зургинь хәләхлә, хальмг теегин сенр үнр, зүркн ханх көгҗм, өвкнрин домгуд тодлгдад, чикнд доңһдад, серл сергәсн болна.
Алдр Пушкинд болн хальмг билгтнрт шүлгч Көглтин Давад, зурач Гарри Рокчинскийд болн җаңһрч Каарун Владимирт шүлгүдән нерәдҗәнәв.
НУУРА Владимир, хальмг улсин шүлгч