Увшан Явана дууна нәр

Филармоня залд хальмг көгҗмин ә дахҗ әмтн биилҗәхнь ирҗәх улст тер дарунь сергмҗин бәәдл тогтав. Хальмг улсин шүлгч, көгҗмч, олна үүлдәч Увшан Яваныг әмтн йир сәәнәр меднә. Шүлгүдин хураңһусарн эн олнд темдгтә. Деернь еңсг сәәхн айста ду бичдг болад, Увшан Яван нер һарсмн. Энүнә дуудыг кен эс меднә. Асхрсн айсинь дахад үгнь эвтән тусад бәәдг дуудынь Хальмгин нертә олн дуучнр дуулна. Шин экләд дуулҗах баһчуд чигн таасч дасна. Хамгин ончтань билгтә эн көгҗмчин дууднь нәәрин кемд, әмтн ширә эргәд суусн кемд ик дуртаһар дуулгдна. Энүнә чееҗәс һарсн дууднь тиигәд йоста улсин дун болҗ, әмтнә җирһлин салһгдшго әңгнь болснь хамгин ик үнллһн болҗахин тускар нүр үгдән Увшан Альчан Яван келв. Әмтнд таасгдтха гиҗ үүдәсн дуд тиигәд тааслт олсн хамгин ик үнллһн болҗана, гиҗ билгт тоолна. Эннь тегәд энүнд ик урмд өгнә.
Увшан Яван Сиврин тууврин цагт һарсн үрдин негнь болҗана. Хальмг Таңһчдан ирсн цагасн авн төрскн һазртан бәәһәд, энд дунд сурһуль төгсәһәд, әәрмд цергләд, Джалыково селәндән көгҗмин сурһульд көдләд, хөөннь тер сурһулян һардад, селәнә бичкдүдт көгҗмин медрл зааһад, җирһлин хаалһднь орулсмн. Баян, аккордеон татдг эрдмтә Явана җирһл иигәд көгҗмлә залһлдата болв.
Увшан Явана келсәр, эцкнь көвүнә татсн баяна айсиг дахҗ дуулснь уханднь мартгдлго тодлгдв. Экнь келмрч, йөрәлч бәәсинь чигн эн тодлна. Хальмг улсин заңшалыг, авъясмудыг, урн үгиг сәәнәр бичкнәсн авн тодлҗ авсн төләднь цагнь ирәд Увшан Явана чееҗәс шүлгүд төрв, көгҗмин сәәхн айс чигн дахлдҗ һарч ирв.
Эврә һазра билгтин концертд орлцхар Лаганя әмтн, тер тоод Джалыково селәнә әмтн шууглдҗ оларн ирв. Лаганя района толһач Коган Юрийин йөрәлин бичг умшгдҗ, концерт эклв. Төрскн һазр-усна дууч болсн, эврә һазрин билгиг дуундан орулсн Увшан Альчан Явана үүдәлтиг өөдән үнләд, шин үүдәгч күцәмҗ бәртхә гиҗ эврә һазрин әмтнә нерн деерәс келгдсн йөрәлин үгиг Лаганя района толһачин негдгч дарук Кокшан Валерий цуглрсн улст соңсхв.
Әрәсән бичәчнрин Ниицәнә Хальмг региональн әңгин ахлач Татьяна Бадакова байрин сәәхн асхнлань Увшан Яваниг йөрәв.
Седкл уйдад бәәх сәәхн йовдл эн концертд учрв. Яванла хамдан Сиврин цергә округд церглҗ йовсн үүрмүднь эн өдр ирснь ик байрта болв. Тиим олн җилдән үүрлҗ йовх әвртә залусиг нег тәәз деер үзнә гисн ик өврмҗтә болв.

олыг хамцулгч «Худнр»

Соңсхд сенр, биилхд эвтә эн дун төрәд, тер дарунь хальмг теегәр тарв. Худнран эргҗ йовх өвгн отг-әәмг болһна заң-авъясиг нәрн шинҗтәһәр үзүлснь әмтнә тааслт олв. Кенд чигн медгддг өөрхн болсн дун олн дуучнрин репертуарт орв.
Байрин эн асхн дууг Ханьна Мингиян дуулҗ, әмтнд ик өргмҗ үүдәв. Эн болн нань чигн дууг дахад, заалд суусн әмтн босад бииләд, байрлсн седклән медүлцхәв.
Тиигәд кезәнә цагас авн әмтнд сергмҗ үүдәҗ йовсн дуудын болн айсмудын ул-сүүринь сән меддг төләдән Увшан Яван йоста хальмг дуд үүдәҗ чадв. Җирһлд учрсн йовдлмудыг дуунд хүврәдг заң-авциг Увшан Яван сән кевәр цааранднь делгрүлҗәнә. Хальмгудын хол өвкнрт нерәдсн дуд дунд «Хо Өрлг» болн «Тууҗ» гидг дун сурһмҗин чинртә үүдәврмүд болҗ тохрв. «Тууҗ» гидг дууг Хальмг улсин дууч Бурлака Эдуард дуулв. Дууг дахулҗ үзүлгдсн видео ут тууҗин йовудт өөрднр-хальмгуд давҗ һарсн хаалһ үзүлгдв. Дарунь Бурлака Эдуард Увшан Яваниг сәәхн нәәрт хүврсн байрин асхнлань йөрәһәд, зу наслҗ, зун хавр үзҗ йовтха гиҗ йөрәв. Олн улсин ик тааслт олсн «Нәр» гидг дууһинь өргҗ, айсинь янзлулҗ Эдуард дуулв.
Эн асхн Увшан Явана дуудыг «Лагань» ансамбль дуулв. Дуладҗин Николайин нер зүүҗәдг коллектив Элстд ирәд, эврә һазрин билгтин «Лаганя баһчудын дун», «Хойр заһсч» дууһинь тааслт олҗ дуулв.

«Цецгәрич, Хальмг минь»

Эн дун йосндан таңһчд хамгин дурта дуудын негнь болв. Дууг ик бичкн уга дуулна. Нертә дуучнр чигн, дууна эрдмиг экләд дасчах баһчуд чигн таасч дуулна. Олн зүсн марһаст эн дууг дуулҗ, дуучнрин кесгнь мөрәлгч орм эзлнә. Тиигәд дун талдан һазрин әмтнд Хальмгин темдг болҗ тодлгдҗана.
Таңһчин әмтн болхла, эн дууг Очкан Анна дуулсарн тодлгдсмн. Эн нәәрт чигн Хальмг Таңһчин ачта артистк Очкан Анна дууг өргҗ сәәхн дуулад, заалд цуглрсн әмтнд урмдын седкл үүдәв. Хальмг улстан, дуучнрт нерәдҗ көгҗмин сәәхн янзта ду үүдәҗәх билгтд ут нас дурдад, үүдәгч цаһан хаалһта болтха, гиҗ Анна Борисовна Увшан Яваниг йөрәв.
Концертд ирсн цуг улст дөңгән күргҗ иим сәәхн асхиг бүрдәсн үүлдәчнрт болн артистнрт ханлтан медүләд, Увшан Яван эн керг-үүлдвриг күцәхин эк татад, бүрдәмҗин ик көдлмш кесн көгҗмч Уджан Борисиг темдглв. Өдгә цага дәәчнрт нерәдҗ бичсн шүлгән умшҗ, Увшан Альчан Яван сәәхн эн нәәриг төгсәв. Седклд таалта бәәдл тогтасн нәәрин хөөн әмтн кесгтән тарлго бәәв. Дун, көгҗм әмтнд кезә чигн кергтә. Нег үлү үвлин киитнәс һарад, хаврин дуланд цугнь серҗәх цагла иим байрта нәр йир кергтә. Хаврин түрүн сард билгтә шүлгч болн көгҗмч Увшан Явана нәр хаврин сәәхн белг болв.

ХӨӨЧИН Галина