Бамб цецгин наадм байрта-бахмҗта болтха!

Үвлән давулад, теңгрин бәәдл дуларад, зурмн ичәнәсн һарад, хавран тоснавидн. Эргндк бәәдл әмлсн болад, хальмг у-өргн теегт бамб цецгүд экләд цецгәрнә. Мана таңһчд хаврин хамгин сәәхн кемд «Бамб цецгин наадм» нертә керг-үүлдвр давулгдна. Мөрн сард тег көкрәд, кевс мет улан, шар, оошк болн талдан өңгтә цецгүдәр бүркгднә.
Түрүн болҗ хальмг теегт «Бамб цецгин частр» нертә наадм 2013 җилд болсмн. Һурвн Түрүн җил дарандан керг-үүлдвр Приютна районд давулгддг билә. Хөөннь наадм Целинн районд бүрдәгдв. Улан дегтрт ордг хальмг теегт урһҗадг зерлг бамб цецгиг хадһллһн эн чинртә керг-үүлдврин һол күслнь болна. Бамб цецгүд олар урһдг ормд таңһчин арвн һурвн района ишкә гермүд тәвгдҗ, хальмг хотн гиичнрән тосдг бәәсмн. Тер мет ишкә гермүдин өөр хальмгуд өскдг тохма малын һәәхүл бас бүрдәгддг билә. Мөр, темә унҗ, зуульчнр цаган сергмҗтәһәр давулдмн. Наадмин йовудт олар ирсн гиичнр хальмгудын тууҗла, сойлла, авг-бәрцлә өөрхнәр таньлдна. Мана келн-улсин билг-эрдм, хальмг би болн дуд, җаңһрчнрин өвәрц эрдм, хальмгуд эдлдг сенр хот – цугнь зульчнрин төлә өврмҗ болад бәәнә, гиҗ келх кергтә.
Урднь бамб цецгин наадм хойр өдрәр давдг билә. 2022 җиләс авн болхла, Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Батун зәрлгәс иштә эн нәр-наадн сара хонгт давулгддг болв. Эннь йир сән йовдл гиҗ таңһчин улс шиидвриг дөңнв. Район болһн бамб цецгин наадмд эртәснь белдәд, барин болн ниигмин сүлҗәнә эв-арһсар дамҗад, эврәннь көтлврин тускар зәңглнә.
Урҗ өдр Элстин Диилврин талвңд хаврин хамгин сәәхн нәр-наадн арвн хойрдгч кемдән эклв. Мөрн сарин туршарт долан хонгин амрлһна өдрмүд болһнд Элстд болн таңһчин райодт байрин нәр давхмн.
Бамб цецгин наадмиг секчәдг концертд таңһчин үүдәгч коллективс орлцв. Олн зүсн өңгтә сәәхн хувцта бичкдүд һартан бамб цецгүд бәрҗ тәәз деер һарв. «Бамб цецг», «Бадм цецг», «Алтн», «Джунгария» ансамбльмуд, А. Цебековин нертә хор, «Җаңһр» наадһасин театр, «Союз СВОих» цергә шишлң керг-үүлдврин ветеранмудын баг болн талдан коллективс билг-эрдмәрн олн-әмтиг байрлулв.
Байрин концерт эклхин өмн Элстд кесг талвңгуд көдлв. Түрүн долан хонг «Өдгә цага билг-эрдм» гиҗ тернь нерәдгдҗәнә.
Балһсна төвд Көглтин Даван бумблвин өөр шүлгләнә марһан болв. Тер мет нег һазра арһлачнр эврән кеҗ һарһсн эд-тавран, олн зүсн белгүдән хулдв. Ээлән Овлан бумблвин өмн баһ наста домбрчнр хальмг айсмуд цокч, зуульчнрин болн гиичнрин оньг авлв. Хаҗуһарнь давҗ йовсн улс кесгнь бииләд чигн авв. Нертә дууч болн көгҗмч Виктор Цойд босхгдсн бумблвин өөр баһчуд гитар цокч, энүнә дуд дуулв. Долан хонгин күрән өөр «Эрдм» болн «Герл» ансамбльмудын артистнр билг-эрдмән гиичнрт нерәдв. «Ойрат-Арена» төвд болхла өдгә цагин бииһин наадм өдртән болв.
Җил ирвәс мана таңһчин тууҗар, сойлар болн йиртмҗин өвәрцәр зуульчнр соньмсад, олар ирдг болв. Эн җилмүдин туршарт Хальмгт давулгддг бамб цецгин наадм Цугәрәсән кесг марһаст ончрад, орн-нутгин хамгин соньн болн өвәрц керг-үүлдврмүдин тоод орна.
Нәр-нааднд орлцхар ирсн олн зуульчнр ухан-тоолврарн хувалцв. Хам-хоша бәәдг Сарпуль балһснас ирсн Прокоповихн өрк-бүләрн җил болһн нааран ирнә. Эднә ууһн күүкн Мария түрүләд Элстд үүрмүдтәһән ирсн билә. Цугнь энүнд таасгдад, ода болхла мөрн сар болһн эдн өрк-бүләрн хамдан бамб цецгин наадмд ирнә. Хальмгин билгтнрин концерт хәләнә, мана шимтә сенр хот эдлнә болн эрк биш теегт һарад әрүн цецгиг һәәхнә.
Тер мет Москваһас ирсн Евгений Сунафутдиновин келсәр, Хальмгт эн түрүн болҗ гиичлҗәх болв. Дулан теңгрин бәәдл, өвәрц сойл, тевчңгү бәәрн улс энүнә зүркинь авлв.
«Цецгәрҗәдг тег» поездәр Москван мүҗин Химки балһснас ирсн Полина Бондаренкон үгәр, Хальмгт талдан орн-нутгт ирснлә әдл болҗ медгдв. Элстин төвд шар шаҗна бумблвс энүг икәр өврүлв. Хальмгудын эдлдг хотыг бас амсад, цугнь таасгдсинь эн медүлв.
Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Бату эврәннь ниигмин сүлҗәнд бамб цецгин наадм эклснлә нег һазра улсан бас йөрәв.
– Бамб цецгин наадм мана таңһчин хамгин чинртә керг-үүлдврмүдин тоод орна. Тер мет эн нәр-наадна йовудт нүүдл улсин авг-бәрцлә, тууҗла, сойлла зуульчнрт таньлддг арһ учрна. Мана таңһчин тускар олн-әмтн соңсад, соньмсад ирнә. Темдглхәс, наадм «Зерлг бамб цецг» нертә марһаһар эклснь бас темдгтә болв. Әрәсән кесг регионмудас 20 бүрдәц орлцхар ирв. Бамб цецгин наадм мана региона экономик делгрүллһнд туслҗадг эв-арһ болҗана, – гиҗ Бату Сергеевич темдглсн болдг.
Иим кевәр бамб цецгин наадм эклв. «МаханФест» наадмин йовудт таңһчин гиичнр болн нег һазра улс махна зүүтә сенр хот амсхмн. Спортын олн марһас бас давулгдхмн. Күндтә гиичнр болн таңһчин иргнмүд, хаврин хамгин сәәхн байрин нәр-нааднд иртн, орлцтн гиҗ үрвр кеҗәнәвидн!
КАРСАНА Евгения