Тууҗин хаалһар зуульчлад

Дегтр күүнә җирһлд чинртә орм эзлнә. Бичкнәсн авн дегтр умшдг күн дегтрин саңд дару-дарунь ирҗ, тенд көдлдг улсла бат залһлда бәрнә. Мана Шарнут селәнд дегтрин саңд ик-баһ уга ирәд, тааста үүдәврмүд умшна, шин утх-зокълмудла таньлдҗ, олн зүсн барин һарцст шин медрл авна. Эн бүрдәцин көдләчнр күн болһнд, сүв-селвгән өгч, шин дегтр олҗ авхд дөңгән күргнә.

Мана селәнә дегтрин саңд көдлдг Окна Валентина (зургт) көдлмштән дааврта, кергән сәәнәр меднә, үүдәгч кевәр үүлдҗ, олн керг-үүлдврин седвәр татна. Валентина Сергеевна олна эвинь хәәһәд, седклднь нар урһаһад, күн болһнд килмҗән тусхана. Нааран орҗ ирхд йир тааста болна. Энд дегтрмүдин һәәхүл, бичәчнрин зургуд, умшачнриг соньмсулх олн тоот бәәнә. Дегтрин саңгин хорасиг олн зүсн цецгүд кеерүлҗ, орҗ ирсн күүнә нүд байрлулна. Шулун-шудрмг, әмтнлә ээлтә, үгтә-күүртә Окна Валентина умшачнран бүлән үгәрн тосад, бәәдл-җирһләрнь соньмсад, ю-бис күүнднә. Наснаннь туршарт дегтр умшад дассн медәтнр, багшнр болн сурһульчнр өдр болһн нааран орҗ ирнә. Бичкдүд аав-ээҗнрән дахад зургуд зурад, умшдг дасад, цаган тустаһар давулна. Хөөннь эдн бас умшачнрин тоод эрк биш орна. Гүн ухата Валентина Сергеевна баһ үйлә бат залһлда бәрҗ көдлнә, эднд хәәврин көдлмш күцәхд, умшлһна марһаст белдвр кехд нөкд болхар зүткнә.
Җилин туршт дегтрин саңгин көдләч олн керг-үүлдвр күцәҗ, дунд сурһульд болн селәнд учрдг йовдлмудт шунмһаһар орлцна. Валентина Сергеевна сәәхн хальмг келтә, халуч зүрктә, өвкнриннь авъясар, авг-бәрцәр бәәдг күүкд күн мөн. «Үгин кеерүл – үлгүр, күүнә кеерүл - келн» гиҗ хальмг үлгүрт келгддгәр, умшачнр хальмг келндән хару болтха гиһәд эн олн керг-үүлдврин седвәр татна. Хальмг дуд соңсад, тедниг дасад, би бииләд умшачнртаһан соньн харһлтс давулна. Зуни амрлһна кемд аав-ээҗдән, элгн-садндан гиичлҗ ирсн бичкдүдт төрскнч сурһмҗ өглһнә кергүд дегтрин саңд бас бүрдәгднә. Төрскән харсгч Алдр дәәнд орлцсн мана нег һазра баатрмудын тускар келҗ өгәд, сурһулин музейд дахулҗ одад, селәнә тууҗла таньлдулна. Мана таңһчд давулгддг бамб цецгин наадмин, «Җаңһрин ачнр» марһана тускар күүкд-көвүдт келҗ өгнә. Мана селәнәс цергә шишлң керг-үүлдврт орлцад, залу-зөрмгән үзүлҗ йовх нег һазра улст бичкдүд бичг бичәд, зурган зурад илгәнә. СВО-д әмнәсн хаһцсн шарнута көвүн Мучкан Санлд бичәч Хатун Николай шүлг нерәдв, Окна Валентина терүгинь бичкдүдт умшад, баатрин зөрмгин тускар күүндвр тогтав.
Нег һазра сойлын көдләч тааста эрдмдән седклән өгч, кергән үнн-чик седклтәһәр күцәҗ, дорас өсч йовдг баһ үйин сурһмҗллһнд эврә тәвцән орулҗ йовна. Көдлмшнь күцәмҗтә болтха гиҗ дурдҗанав. Дегтрәр соньмсдг шунмһа умшачнрин то җил ирвәс өсәд йовтха!

ДАВАН Анастасия,
Сарпан района Шарнут селән